A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

Türkiye-Suriye Gerginliği ve İslam Dünyasında Mezhep Çatışmalarının Arka Planı Üzerine Değerlendirmeler (2)

Kategori Kategori: Makale | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Prof.Dr. Şahin Filiz | 10 Haziran 2014 07:37:31

Sünni-Şii kavgası, Halife Osman’ın öldürülmesiyle başlar. Ancak Müslümanlar arasındaki kavgaların tarihi Hz. Muhammed’e vahiy gelmesinden itibaren başlar; mezhep kavgalarına dönüşerek Şii-Sünni çatışmaları adını alır. Temelinde ekonomik paylaşım ve siyasi çıkarlar vardır. Kavgalar, inanç ve ibadet farklılıkları bahane edilerek hep yönetim erkini ele almak ya da elde tutmak amacıyla ortaya çıkmıştır.



Kıyasıya çatışmanın tarihsel temellerine bakarsak şöyle bir manzarayla karşılaşırız: Dinler doğası  bakımından insan yerine Tanrı’yı ve O’nun emirlerini; akıl yerine duyguyu, bilgi ve bilim yerine inanma ve amentüyü esas alır. İslamiyet bağlamında değerlendirecek olursak, İslam tarihi genellikle akla karşı mücadelenin tarihidir. İnsan aklıyla çatışmak, insan ve onun dünyasal yaşamıyla, deyim yerindeyse, insanın günlük yaşamıyla kavgalı olmak demektir. Burada akıl ve bilgi ile savaşan Tanrı değil, O’nun adına gönderildiğine inanılan bir dizi dinlerdir. Bu da düşünme ve tartışma ortamını yok eder. Sonuçta akıl ve bilimin ürünü olan bilim, kültür, dil, sanat ve felsefe -1965 yılında idam edilen Müslüman Kardeşler’in teorisyenlerinden Seyyid Kutub’un açıkça ifade ettiği gibi-dine ve inanca düşman ilan edilir. İnsana ve ona ait değerlere düşmanlık demek, dünyaya ve yaşama karşı savaş açmak demektir.

Ne ki insan hangi dine inanırsa inansın, tüm insanlarla birlikte paylaştığı temel yaşam koşulları ile yüz yüzedir. İşte Sünni-Şii bağlamında bir çok mezhebin kendi aralarındaki “Müslümanlık yarışı”, bu ortak ve zorunlu insani ihtiyaçların zorunlu olarak paylaşılmasının “gayri İslami” hayat tarzına kaymak gerekçesine dayandırılmaktadır. Adeta “daha az insanilik”  ile “ daha çok Müslümanlık” birbirine kökten ters düşen seçenekler olarak sunulmaktadır. Laiklik ve sekülarizme mesafeli duruş, bu çatışmanın doğal sonucudur.

Tanrı’dan başka, dine ve dinle ilgili söylemlere olağanüstü kutsallık ve soyutluk atfedilmesi, dinin, dünya koşullarında insanın dünyasal ihtiyaçlarına yanıt veremeyecek bir gizeme ve yüceliğe büründürülmesine sebep olmaktadır. Böylece din, sıradan bir insani hayata uygulanması mucizeleşen ütopik ilkelere dönüşmekte; dine uygun yaşamaya kalkan kişiler, bunun imkansızlığı karşısında, kendi kendisiyle çatışmakta, bu çatışmayı da, kendinden daha fazla “dünyalı” gördüğü dindaşına yansıtmaktadır.

Peki neden  öncelikle başka din mensuplarına değil de kendi dindaşlarına bunu yapmaktadır? Elbirliğiyle yaşanamaz bir ütopya haline getirdiği dini, doğal olarak kendi de yaşayamadığından; kendi gündelik hayatına aktaracak bir normallikten çıkardığından bunun öcünü, bazen “İslam’ı tebliğ”, bazen “sürekli günah avcılığı” ve bazen de “cehennem ve şiddetli azap vaadi” kavramlarına sarılarak dindaşından almaktadır. Bu kavramlarla hem kendini rahatlatmakta, hem de sıradan bir insan gibi yaşayamamanın verdiği mutsuzluğu, muhatabına yansıtarak ihmal ettiği dini yükümlülükleri kolay yoldan yapmış olmanın huzurunu duymaktadır. Muhatabını din adına ne denli huzursuz eder, ona  ne kadar çok dünyayı yaşanamaz hale getirirse  o oranda “daha çok Müslüman, daha az insan” olduğunu sanmanın mutluluğunu yaşamaktadır. Bu davranışlar tabii ki siyasi, ekonomik ve kültürel bir takım sferlere aktarılarak meşrulaştırılır. Meşrulaştırma, “dini daha iyi anlamak ve yaşamak” yarışında sürekli diğer dindaşlarından önde olduğu psikozuna kadar uzanır.

Burada Şiilik tarihsel süreç içinde, bilim,sanat, felsefe ve edebiyat alanlarında Sünnilikten daha şanslıdır. Şanslı ve hatta önde olduğu diğer bir nokta, örgütlü ve sağlam bir geleneğe sahip olmasıdır. Kilise ve ruhban sınıfları olmasa da bunların yerini tutabilecek ruhani liderleri, geçmişten bu güne süregiden “imam” kültü ve mehdi inancı vardır. Başka bir deyişle, Şiilik Sünniliğe göre daha kurumsaldır; dini konularda kutsanmış geçmişe ait “imamlar” ve bunların halefleri olan dini liderleri vardır. Bu da en azından kendi içinde denetlenemez bir parçalanmışlığa karşı dirençli olduğu; dini konularda “muhatap” bulabileceğiniz anlamına gelir. Sünnilik böyle değildir. Ne dini liderleri, ne “imamlar” konseyi” ne de ruhani liderleri vardır. Genellikle siyasi iradeyi ve erki elinde tutan taraf olmasının verdiği tarihsel avantaja bağlı olarak, dini literatürü ve geleneksel birikimi Şiiliğe göre daha zengindir. Ne var ki bu zenginlik, kısa süren İslam Rönesansı’ndan sonra  Sünniliğin kendi içindeki çatışmalara metinsel gerekçe olma işlevini üstlenmiştir.
 


Sünnilik, Katoliklik ya da Ortodoksluk gibi kurumsallaşmamıştır. Kilise kurumdur. Bir muhataptır. Ama özellikle Sünni İslam aleminde böyle bir kurum olmadığı için her mezhep ya da dini grup lideri,birbirine rakip söz sahibidirler. Bizdeki Diyanet dinsel bir kurumsallığa sahip değildir. Siyasi bir kurumdur. Siyasi bir kurumun dini konularda lider ya da muhatap bir merci olması düşünülemez.  Bir an için düşünecek olsak, Diyanet’in, tüm İslam alemi değil, ancak Türkiye ölçeğinde bir “Vatikan” olduğunu öne sürmüş oluruz ki bu akla da Sünniliğin doğasına da aykırıdır.

Sünnilikte dini kurumsallaşma ve dini liderler ya da ruhbanlar yoktur. Keşke olsaydı. Hiç olmazsa Şiilik ayarında bir kurumsallaşmaya kavuşsaydı. Ruhban sınıfı ve Vatikan tarzı bir yapılanma olsaydı, en azından Sünni alemde Müslümanlar, “kim daha hakiki Müslüman” kavgasına girmezler; girdikleri takdirde karşılarında hakemlik yapabilecek bir ruhban sınıfı ya da dinsel bir kurum bulabilirlerdi. Vahşete varan çatışmalar ve kesintisiz katliamlar bu çok başlılıktan ileri gelmektedir.Bu sorunu tarihte  hilafet kurumu çözememiştir, çünkü o da siyasal bir kurumdur.

Diğer yandan, din sonsuzluğu öngörür ve hedefini çok geniş tutar. Bilim ise hedefi ve sınırları olan bir alandır. Dindeki sonsuzluk esprisi dinsel sembol ve simgelerle somutlaştığında aynı din içinde birbirinden farklı sınırlar oluşmaktadır. Bu sınırların her biri, sırf kendisine mal ettiği bu dinsel sonsuzluk esprisini, muhatabına karşı istismar eder.  Sonsuzluk esprisini sahiplenen diğer rakip sınırlar dönüp kendi sonsuzluk anlayışıyla mücadeleye tutuştuğu gibi, birbirleriyle de savaşırlar. Bu ise aynı din içinde sonu gelmez çatışmaları ve dinin ahlaksızlaştırılmasına yol açar. Sonsuzluk ruhu böylece birbirinden farklı sınırlar içinde parçalanarak aynı dinin farklı mücadelesinin aynı gerekçesi olmaya devam eder. İşte hem Şiilik ve Sünnilik, hem de Sünniliğin kendi içindeki bitmez tükenmez kıyımlar bu nedenlere dayanır.

Hıristiyanlık, Batı düşünce tarihinde yüzyıllar içinde kendi sınırlarına çekilmiş; görev ve yetkileri belirlenmiştir. Din ve dünyanın nerede ve nasıl birbiriyle temas edebileceği, Hıristiyanlığın kurumsallaşması ile yerine oturmuştur. Felsefe, sanat, bilim ve siyaset kendi kulvarında gelişirken Hıristiyanlık bu insani alanlara doğrudan karışmayacak bir gelenek içine oturtulmuştur. Akıl ve bilimle boğuşmasına son verilmiş; din ve bilim kendi alanları içinde varlığını sürdürme sürecine girmiştir. Batı’daki din savaşları ve dinsel rekabet böylece azalmış; yerini bilimsel yarışmaya bırakmıştır. Avrupa bu noktaya gelmek için, akılla mücadele etmenin Don Kişot’un yel değirmeniyle savaşması kadar absürt olduğunu anlamıştır. İslam dünyası bu noktaya henüz ulaşmış değildir. Akıl ve bilime karşı hala devam eden düşmanlık, insana ve onun yapıp-etmeleri olan felsefe sanat ve bilime  düşmanlığı da beraberinde getirdiğinden, Müslümanlar kendilerinden daha güçlülerle savaşmayı göze alamadıkları için, kendisi gibi zayıf ve güçsüz dindaşlarıyla savaşmaktadırlar. O yüzden Batı’ya sınırsız koşulsuz teslimiyet ile ona karşı direnememenin öfkesi arasında sıkışıp kalmaktadır. Müslümanların “Batı”dan çok “Batı yanlısı” diye nitelendirdikleri öbür kardeşlerine saldırmaları bu çaresizlikten doğar. Taraf gazetesi yazarlarından biri: “ Allah zalim Esed’i  (Esed Arapça’da Aslan demektir. Oysa Beşşar Esad olmalı, çünkü Esad, en mutlu demektir.) zalim ABD eliyle cezalandıracak” demesi bunun en sıradan örneklerindendir. Oysa bizim inandığımız Allah, nasıl olur da daha zayıf zalimin yerine daha güçlü zalimin yanında yer alır? Bu zayıf zalim Müslüman’ım dediği halde, neden onu daha güçlü Müslüman bir zalimle değil de “kafir” denilen bir zalimle cezalandırmaktadır.? İşte bu düşünce, Allah’ı bile güçlü zalimler ve emperyalistlerin yardımcısı olarak görmektedir.

Yazının öncesi

- Türkiye-Suriye Gerginliği ve İslam Dünyasında Mezhep Çatışmalarının Arka Planı Üzerine Değerlendirmeler (1)

Yazının devamı


- Türkiye-Suriye Gerginliği ve İslam Dünyasında Mezhep Çatışmalarının Arka Planı Üzerine Değerlendirmeler (3)



 

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: 10 / 3 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







Türkiye ve Arap ülkelerinde
DEPREM : Hangi ülke, ne yardım gönderiyor?
YAS...
YAKIŞMIYOR
İşte Millet İttifakı'nın 9 ana başlıklı Ortak Mutabakat Metni'nin önemli maddeleri

Katar Gate: AP'deki rüşvet skandalında Türkiye bağlantısı
73 YIL SONRA BİR 14 MAYIS DAHA
NATO'nun 31'inci üyesi Finlandiya
Avustralya’dan TikTok’a yasak geldi
Almanya: İş gücü göçünü kolaylaştıran yasa kabineden geçti

AB Meta'yı 1,2 milyar euro para cezasına çarptırdı
55 bin kişiyi işten çıkararak yerine yapay zeka kullanacak
Dünyada gıda fiyatları 12 aydır düşerken; Türkiye'de 31 aydır yükseliyor
Türkiye Irak’a yaklaşık 1,5 milyar dolar tazminat ödeyecek
Türkiye’de halk borç batağında! Bankaların alacaklarında dev artış

2023 FIFA Kadınlar Dünya Kupası’nda rekor bekleniyor
Rüya...
Kocaman bir aile gibi
Yeni Zelenda: 2009 sonrasında doğanlara sigara yasağı
Avrupa’nın ardından ABD’de maymun çiçeği virüsü alarmı

GREV HAKKI TARTIŞILIYOR, TANINIYOR
“İŞÇİLER SAHAYA İNMELİ”, BÜLENT ECEVİT’LE SÖYLEŞİ
KİTAPÇI RÜSTEM, PARİS: EMEKÇİDEN YANA ve FAHRİ KONSOLOS
Değerli Dost Aydınlık Yürek - HASAN MEYZİNOĞLU
“ŞAİR LÂFI”

Ana gibi yar, Anadolu gibi diyar olmaz
HÜMANİZMANIN KANITLANMASI
YABANCILAŞMA
GERÇEK FELSEFE
MADDE VE DÜŞÜNCE

2023-2027'de dünya genelinde rekor hava sıcaklıkları görülebilir
Okyanus sıcaklıkları rekor seviyede
BM'den uyarı: Deniz seviyesi rekor hızla yükseliyor
AB'nin enerji tüketiminde yenilenebilir kaynakların payı 2030'a kadar %42,5'e yükseltilecek
'Ekosistemi yeniden dengele': Dingoları ve şeytanları geri döndürme planı

Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar
Sanal Gerçeklik, Artırılmış Gerçeklik , Metaverse, Sanal Uzay Nedir?
Apple'dan iPhone Uygulamalarına Dev Zam: 1 Dolarlık Uygulama 17 TL Oldu
Yapay Et Şirketi Üretime Hazırlanıyor

Leonardo da Vinci'nin annesi Çerkes bir köle
UÇAN KÜÇÜK ŞIRINGALAR
Kanser hücrelerini öldüren virüs hastalar üzerinde olumlu sonuç verdi
Çin'de havadaki Covid-19'u tespit eden maske geliştirildi
Orta Çağ'da Bir Mühendislik Dehası Cezeri

Modern köle sıralamasında Türkiye zirvede
Türkiye'de temelsiz yargılamalar devam etti
Türkiye’de çocuklar ekmek veya makarna ile besleniyorlar...
Türkiye yine
Birçok ülkede IQ oranları giderek düşüyor

Mezopotamya’nın Ağıtları
KARGALAR, ÖRÜMCEKLER, LEYLEKLER VE DİĞERLERİ
1 MAYIS 1945
ABİDİN DİNO İLE HAYALİ SÖYLEŞİ
56 YIL ÖNCE YAZILDI

MEVSİMLER
HUKUK NEDİR?
GÜVENMEK
Tanrının Arabası
FARELER

Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi
Dünyanın İlk Destan Kahramanı: Gılgamış
Antik Çağlarda Kendi Memleketlerine Karşı Savaşan Paralı Askerler
Sümer Atasözleri ve Özdeyişler
Museviliği benimsemiş tek Türk devleti : Hazarlar


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git