Bayramlıkları mı üzerlerindeki? Pek yeni görünmüyor. İki bayram öncesinde alınmış, henüz gündelik değil harcıalem olmuş giysileri belki. Taze güneşin tozlu yolları ılıttığı bir yeni bahar günü müydü acaba üç çocuk heyecanla üstlerini değiştirmişlerdi. Babaları Tosun Ağa “Hadi bakalım fotoğraf çektireceğiz” demişti. Dördüncü yoldaydı, karısının karnında. Bu üçünü bir arada, dudaklarının ucunda gülümsemeleriyle ciddi bakışlarıyla o günde o anda sabitlemek istemişti.

Yüz yılın da öncesinde bir an... Zaman durmuş. Bir daha yaşanmayacak o bir an yakalanmış.

 

Ortadaki küçüğün adı Kadir’miş. En büyükleri Hatice, ortanca, yüzünde muzip bakış olanı Ömer.

 

Üç cocuk yan yana durmuş Şipşakçı Mehmet Usta’nın kara torbalı tahta makinesinin karşısında. Mehmet Usta iyi kalpliymiş, hoş konuşurmuş. Fotoğrafını çekeceği kişileri rahatlatmayı bilirmiş tatlı diliyle. Bir tahta sandalye koymuş Hatice’yle Ömer’in arasına, Kadir’i üzerine yerleştirmiş, “Bu delikanlı ayakta dursun hanım kızımla şu yakışıklı genç adamın arasında,” demiş.

 

Makinenin arkasındaki kara torbaya başını sokmuş sonra, körüğü ileri geri oynatmış netlik ayarını yapmış. Basmış düğmeye. İşte tam o anda durmuş her şey.

 

Mehmet Usta düşünmüş mü bu anın sonsuzluğunu? Her fotoğrafta, yakaladığı her bakışta her duruşta heyecanlanıyor idiyse düşünmüştür. Bilmiyorum... Belki çoktan sıradan olmuştu günleri ve resimleri. Yaşamı... Bakışlarında kanıksama var mıydı? Makinenin düğmesine basışında yorgunluk?

 

 

Öte yanda, üç çocuğun babası Tosun Ağa da düşünmüş sonsuzluğa katılan o anı. Bu sonsuzluğu yakalama hissiymiş zaten ansızın ele geçirmiş benliğini. “Hadi kalkın giyinin,” demiş üç çocuğuna.

 

Çocuklar bir şey düşünmemişler. Neşelenmişler.

 

Mehmet Usta objektifteki kapağı çıkarmış, biraz beklemiş resmin banyosu yapılsın  diye. Sonra çıkan negatifin bir daha resmini çekmiş, negatifin negatifi pozitif olmuş ve  hala ıslak resmi üç çocuğun babasına uzatmış.

 

Ömer gülerek koşmuş dışarda bekleyen güne. Fotoğrafı arkadaşlarına göstereceğini düşünmüş belki koşarken.

 

Hatice ciddi yüzüyle Kadir’i indirmiş önce, sonra elbisesinin eteğini düzeltmiş. Kadir’in elini tutmuş babasına doğru yürümüş. Ablalığının ciddiyetinin fotoğraflanmasıyla gururluymuş.

 

Yaşam onlar için neler hazırlamış bilmeden güne katılmışlar. Merak da etmeden... Yaşamın neler hazırladığını merak etme yaşında değillermiş ki daha.

 

                                                          *

 

Fotoğrafın unutulup gittiği bir zamanmış... Belki bir yıl belki iki yıl sonraymış üç çocuk annelerini yitirdiklerinde. Babaları ilkin dövünmüş üzülmüş, sonra yeniden evlenmiş. İnatçı küçük Kadir ne yaptı ettiyse amcası “Sen en iyisi bu oğlanı bana ver, biz büyütelim,”demiş Tosun Ağa’ya. O zamanlar, çocukların aile içinde yer değiştirmeleri, bir sini börek, bir kalbur buğday ya da bir çuval un gibi ihtiyacı olana verilmeleri olmaz şey değilmiş. Çocuklar aslında ailenin çocuksuz olanına verilirlermiş ama Kadir’in amcası çocuksuz da değilmiş. Kim bilir belki de Kadir’i çok severmiş de mutsuzluğunu görmeye dayanamamış almış.

 

Amcasının karısı Habibe hala çok iyi bakmış Kadir’e. Kadir ona Happala dermiş adını söylerken acelesinden. Tez canlı bir çocukmuş. Happala’yı sevse de hep annesini özlemiş Kadir. Yıllar sonra kızı doğduğunda ona annesinin adını vermiş. Başını okşamış kızının, seni sevdikçe anamı sever gibi oluyorum demiş.

 

Amca subaymış. Kadir de asker olsun istemiş. Önce Edirne’ye Sanayi Mektebine (Erkek Sanat Okulu) yatılı gönderilmiş sonra Harp Okuluna. Türkiye’nin ilk hava subaylarından biri olmuş.

 

Ömer, Kadir gibi inatçı başına buyruk değilmiş. Uyumluymuş. Babasıyla, babasının yeni hanımının yanında yaşamış. Şakacıymış komikmiş. Her şeyin iyi yanını bulur çıkarırmış. Evin direğiymiş, her işe koşarmış. Bağla bahçeyle uğraşır ekip biçermiş. Bağ bahçe ırmağın öte yanındaymış. Her sabah evin arkasına geçermiş Ömer, önce durup bir bakarmış kimi gün coşkulu kimi gün durgun akıp giden kahverengi sulara, Kızılırmak’ın sularına, sonra ezbere adımları incecik tahta köprüyü bulurmuş.

 

Hatice her şeyi çabucak öğrenen çok zeki bir çocukmuş. Pratikliğine, söyleneni kavrayıvermesine, elindeki çabukluğa aklındaki çabukluğa bakarlarmış teyzeler halalar komşu kadınlar nineler. “Bakalım kime kısmet olacak bu kızı almak,” derlermiş. “Kim alırsa pek şanslı.”

 

Başlarını sallarlarmış bilen bir edayla.

 

“Adamı vezir de eden kadın rezil de eden kadın, bu kız hangi adamı olsa vezir eder,” derlermiş de hiç demezlermiş ki bu kız bir adamı vezir yapmak için mi dünyaya geldi. Bu akılla, bu kavrayışla bu kızın kendisi vezir olur.

 

Hatice de düşünmezmiş böyle şeyler. Akıllıymış. Çabukmuş. Eli sanata yatkınmış, patiska kumaş parçalarına desenler çizer nakışlar işlermiş. Okumayı öğrenmeyi de istermiş ama çevresindeki her kızın yaptığından değişik olanı yapacak herkes bir yere giderken öbür yana gidecek herkes bir şey söylerken farklı söyleyecek biri de değilmiş.

 

Hatice şimdi yaşıyor olsa çok şey yaparmış ama o yıllarda bir kızın okumayı öğrenmesi için, bir erkeği vezir yapmak yerine vezir olabilmesi için baş kaldırabilen kişilikte olması gerekirmiş. Öncü bir yanı olması gerekirmiş. Hatice öyle değilmiş.

 

Okula gideceğim diye tutturmak aklına gelmese de kardeşlerinden bir şeyler öğrenmeyi akıl etmiş Hatice. Bir süre “elif be te se” leri okuyup yazmaya uğraşmış patiskalara desen çizmeyi sürdürmüş sonra evlenmiş. İki kızı bir oğlu olmuş. Okumayı da bırakmış patiskalara desen çizmeyi de...Gene de mutlu olmuş. Belki de mutlu olması için ille de okumayı öğrenmesi, desenler çizmesi gerekmiyormuş. Gerekiyor olsaymış yaparmış zaten. O zaman belki herkes aynı şeyi derken o başka bir şey de dermiş. Ama hayatta mutlu olmak için ille de böyle bir kişiliğe sahip olmak da gerekmezmiş. Mutluluk neymiş ki zaten?

 

Savaş kopmuş bir gün. Kim ister savaşı? Ne farkeder Kadir Harp Okulunu bitirmiş genç bir subaysa? Eminim o da istememiştir. Ama boynunun borcuymuş.

 

 

Kadir Doğu cephesine gönderilmiş. Bir hava saldırısında uçağı Arabistan çöllerinde düştüğünde bacağından yaralanınca, yanındaki eri Habib onu sırtında taşıyarak Alman kuvvetlerinin hastanesine ulaştırmış. Çölde yol boyunca atların ayak izlerinde birikmiş suları içerek hayatta kalmışlar Kadir’le Habib. Hastaneye ulaştıklarında “Bacağın kangren olmuş,” demişler Kadir’e, “kesilmesi gerek.”

 

“Hayır,” demiş Kadir, “kestirmem.” İnatçılığı tutmuş gene. “Benim bacağım değil mi, kestirmiyorum” demiş de başka bir şey dememiş.

 

İstanbul’a götürmüşler Kadir’i. Diz kapağı kemiği çıkarılmış, bacağı tedavi edilmiş.

 

Kadir bacağının iyileşmesini beklemiş, beklemiş... Kimi zaman karısı sevdiği düşmüş aklına... O çok sevdiği şarkıyı mırıldanmış gözleri dalgın.

 

Sarı kurdelem sarı dağlara saldım yari

Dağlar kurbanın olam tez gönder nazlı yari

 

Beklemiş, beklemiş... Kimi zaman Yemen’de çarpışan abisi Ömer gelmiş gözlerinin önüne. Burnunda tütmüş. Ne zaman bitti çocukluk diye düşünmüş ne zaman büyüdük. Nerde o bahçelerde koşuştuğumuz günler?

 

Ömer ceviz ağacına çıkmış ceviz arıyor. Kadir bağırıyor. “Şimalin ucunda Ömer abi, Şimalin ucunda. Vur Ömer abi vur ha vur.”

 

Belki de tam Kadir’in Ömer abisini düşünüp de çocukluk günlerini andığı o  sıralarmış, Ömer şehit düşmüş Yemen’de.

 

                                                         *

 

Artık, Kazım Paşa’nın büyük yararlıklar gösterdin dediği, alnından öpüp teşekkür ettiği gencecik bir üsteğmenmiş Kadir. Kim bilir, mutlu olduysa da bu teşekkürle, bacağı yaralıymış daha da güç olanı yüreği yaralıymış.    

 

Kadir eve dönmüş.

 

Yıllar sonra bir gün eski eşyaların arasında fotoğrafı bulmuş. Mehmet Usta’nın çektiği, Hatice’nin ciddi Ömer’in muzip Kadir’in küçük çocuk gözleriyle derin ve mutlu baktığı o resmi... Artık başka bir şehirde Mehmet Usta’nın yaşamadığı bu şehirde önce uzun uzun bakmış fotoğrafa, sonra almış bir fotoğrafçıya götürmüş, “Şunu renklendirir misin arkadaş?” demiş.