Savaşa artık son vermek ve barışı inşa etmek için Avrupa siyaset sahnesine şimdilik sadece iki süper güç çıktı: Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Rusya Federasyonu. Öteden beri birbirine ters bakan bu iki süper güçün birlikte davranması olasılığı epey şaşırttı. Ama bu iki güçün başkanları birbirinin hayranı. Ama lütfen dikkat önce kendi kendilerinin hayranı sonra birbirinin. Ben merkezcilikte birinciliği kimseye kaptıracak değiller.


ABD ile Rusya Federasyonu dışişleri bakanları öncülüğünde üst düzey yetkililerinin ilk görüşmelerinin gerçekleştirildiği mekan da dikkat çekici: Suudi Arabistan, Riyad. Yalta değil. Neden?

Amaç, hedef, objektif: Bir an önce Barış: Ukranya'da. Belki Filistin'de de. Dünyanın yeniden ve bilhassa bugünkü koşullara göre yeniden süper güçlerin etki alanlarına göre bölünmesi de konuşlacak mutlaka. Kararlaştırılacak. Bu iki süper güçün, kendi etki alanlarını belirlemek üzere, dünyayı bölmesi girişimi de olabilir mi?

Yine bu işleri bilenlerin belirtiğine göre, ABD'nin yeni başkanı ille Nobel "Barış" ödülünü almak istiyormuş. Obama'dan sonra bu ödülü alan ikinci Başkan olarak tarihe geçmek rüyasıymış. Bu nedenle Başkan aniden barışçı, barışçıl, barışsal, barışsever kesilmiş. İlle Barış! Bakalım. Ama lütfen dikkat bu barış amerikanvari olacak, başkan ne isterse öyle. Öbür başkanla kimi şeyi bölüşebilir, ama önce kendi isteklerinin kabul edilmesi şart. Her şeyin bir bedeli var. Barışın da. Birazdan daha yakından göreceğiz.

ABD'nin en önemli iktidar odaklarını, en belirleyicilerinin tümünü ele geçiren, başkanlıkta, hükümette, senatoda, temsilciler meclisinde, hatta, cesur birkaç yargıça rağmen, yüksek yargı mekanizmalarında tek ses ve tek emir verici rolünü oynayan yeni başkan, devletlerarası ilişkilerde de her istediğini yapmaya kalkıyor, devletlerarası antlaşmaları, kuralları yok sayıyor. Kendi kurallarını bütün dünyaya eğemen kılmak niyetinde. Sanki devletlerarası kurallardan ve kurumlardan haberi yokmuşcasına. Devletlerarası kurumlardan ayrılmayı da ihmal etmiyor.

Başkanlığa resmen oturunca Ukrayna'ya dolar ve silah göndermek yerine dirsek çevirdi. Barış için ve gelecek için Ukranya'nın önce yıllardır ABD'den aldığı dolarların karşılığını ödemesini veya bu dolarlara karşılık Ukranya'nın bol miktardaki çok az bulunur yeraltı ve akıl almaz ölçüde stratejik zenğinliklerinin ABD'ye "hediye edilmesini" istedi. Sadece bizzat ABD'nin verdiği sıçak dolarları ödemek için değil, bu dolarların ve bunların harcanması için yapılanların, yan ödemelerin, yan harcamaların, değişik ve türlü çeşitli giderlerin ABD'ye mal olan tutarlarıyla. Başkan'ın ağzından gününe ve saatine göre değişen tutarlarda: Başkan bir gün "150 milyon" diyor, iki gün sonra "350 milyar dolar". Zelenski'yi ABD'ye taşıyan özel uçakların gideri bile faturalarda yer alıyormuş. Gel de inan! Başkan'ın ABD dolarlarının geri alınması isteği gündemden düşmüyor. Burada yıllar önce, Avrupa Birliği'nin bir zirvesinde Başbakan Margaret Thatcher'in "I want my money back" lafını anımsamamak olmaz.

Ukranya ilk aşamada Trump'un isteğini red etti. Trump'un tepesi attı: 25 Şubat 2025'te, ABD, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda ve hemen peşinden BM Güvenlik Konseyi'nde üstüste Ukranya'ya karşı oy kullandı. Herkesi şaşırtan bir davranış. Ukranya yöneticilerine ders vermeye yönelik:

İşin sarpa sarması üzerine Zelenski ABD isteklerini bir parça yumuşatıp kabul ettiğini duyurdu. Ukranya cumhurbaşkanı "en hakiki ve en cömert müttefikinin" kendisini yalnız bırakmasını geçikerek bile olsa engelledi gibi. Şimdilik.

Yarın, yani bu cuma günü, 28 Şubat 2025'te, Zelenski'nin ABD'ye gidip ilgili ve gerekli belgeleri imzalaması bekleniyor. Başkan "seçilmeden diktatör"e başka belgeler de imzalatır mı? Kapı açık, herşey mümkün.

Ukrayna cumhurbaşkanı da "barış" istiyor. Zelenski "adil barış"tan söz etti, söz ediyor; ama bu işte Başkan'ların borusu ötecek gibi. "Barış" amerikan-rus malı olacak mutlaka. 19. Yüzyılın emperyalizmine dönüş. Bu durumda "adil" olması mümkün mü? Büyük olasılıkla iki başkan birbirine destek olacak, Zelenski'yi teslim olmaya zorlayacak, Ukranya'dan alabileceğini alacak.

Trump Ukrayna konusunda defalarca Putin yanlısı olduğunu belirtmekten çekinmedi. Dahası "Savaşı 24 saate durdururum" bile  dedi. Hatta "Ben Başkan olsaydım bu savaşa gerek kalmazdı" gibi barışçıl, ama Rusya yanlısı demeçler verdi. Seçim kampanyasında defalarca yineledi.

Her şey ortada: Zelenski'nin teslim olmasıyla, barış sağlanırsa bu barışın Rusya Federasyonu'ndan yana olacağı kesin. Rus ordusu Ukrayna doğusunda aldığı köylere yenilerini ekliyor. Kuzey Kore askerlerinin Rusya'ya destek için davet edildiğini de, savaştıklarını da unutmayalım. Rusya Federasyonu "barış masasına" oturulana dek alabileceği her karış toprağı almak yanlısı. Aldıklarını bir daha geri vermemek üzere. Şimdiye kadar demeç veren ABD'li yöneticiler savaşta "alınan toprakların iade edilmeyeceğini" dolaylı veya kapalı da olsa onayladılar.

Dahası da var: Barış görüşmelerinde Ukranya devletinin 2014'te kabul edilen sınırlarının değişitirilemeyeceğini, böyle bir şeyin mümkün olamayacağını, bizzat ABD Başkan yardımcısı, aşırı sağçı, nazi, ırkçı, genç ve alabildiğine liberal malum kişi söyledi. Hem de Avrupa'nın orta yerinde. Hem de Ukranya'yı güya koruyucu yolları da vurgulayarak. Münih Güvenlik Konferansı'na katılanlar kulaklarına inanamadılar, şaşırıp kaldılar. Bunun anlamı Kırım'ın Rusya'ya ait olduğunun apaçık ilanıdır. Oysa Ukranya 2014'te ilk Ukranya-Rusya savaşında Rusya'nın aldığı Kırım'ın kendine ait olduğunu yineliyor ve savaşın bitirilmesi konusunda ilk istek olarak Kırım'ın iadesini istiyor...

Rusya da ABD ile dansa hazır: Nitekim 25 Şubat 2025'te Rusya yetkilileri "Rusya'nın da zengin, stratejik ve bol miktarda yeraltı kaynaklarına sahip toprakları bulunduğunu. Bu toprakları ortaklaşa işlemeye hazır olduğunu" da açıkladılar. ABD'ye yeraltı zenginliklerini birlikte işlemek ve kullanmak için açık çağrı başka türlü yapılamazdı. BM Genel Kurulu'nda ve Güvenlik Konseyi'de Rusya ve Çin HC ile birlikte Ukranya'ya karşı oy kullanan ABD bakalım bu konuda ne diyecek ne yapacak?   

İşin daha başındayız. Trump'un, yandaşlarınca, danışmanlarınca "Avrupa'nın en güçlü siyasetçisi", Avrupa yayın organlarınca "Avrupa'nın en zengin adamı" diye anılan Putin ile pek yakında bir araya gelmesi de bekleniyor. "Dünya meselelerini konuşmak" üzere.

İki süper güç barış görüşmelerine Avrupalıların veya Ukranya'nın katılımına şiddetle karşı. Macron'un komik ve çocuksu ABD ziyareti de bu konuda işe yaramadı. İki süper güç herşeyi bizzat "çözmek" niyetinde. "Barış masasında" Zelenski'ye de yer yok.

Ukraynalıların işi zorlaşıyor. Hele bu işleri bilenlerin dediği gibi, "Trump Putin'e hayran"sa... Ukranya'sız, Zelenski'siz barış mümkün mü? Barış uğruna Zelenski feda edilecek mi?

ABD, Ukranya'ya kırmızı kart gösterirken Rusya Federasyonu ile ikili görüşmelere başladı. Dışişleri bakanlarının başkanlığı altında ikili görüşmeler medyanın yakın denetiminden çok uzaklarda Suudi Arabistan'da, Riyad'ta başladı.

Söylenenlere, yazılanlara göre Ukranya doğusunu Rusya Federasyonu'na bırakmak zorunda kaalacak. Rusya tarihi olarak "kendi malı" gibi gördüğü Donbass ve diğer illeri, ilçeleri ve köyleri "ana yurda" bağlayacak. Kimi zaten resmi olarak bağlandı bile.

Ukranya'ya Karadeniz'e giriş için belki sadece Odessa kalacak. Ama büyük ihtimalle Odessa bir şehir cumhuriyeti gibi ayrı ve özerk bir birim olarak ilan edilecek. Böylece Ukranya eğemenliği dışında kalacak.

Ukranya'nın Karadeniz'e geçişi için sadece bir koridor bırakılacak belki.

Zengin yeraltı zenginlikleri büyük ihtimalle ABD taarfından işletilecek. Belki Rusya ile. Belki üçü birden: ABD; Rusya, Ukranya.

Bugün İngiltere başbakanını, yarın Zelenski'yi kabul edecek olan Trump bakalım neler diyecek? Neler yapacak?

Dün "Ukranya'nın savunmasını Avrupalılar üstlenmeli" diyen Trump bu konuyu büyük ihtimalle ziyaretine gelen herkesle konuşuyor.

Amerika medyasına yansıyan bir habere göre, "İngiltere ve Fransa  otuz bin askerle, ateşkesle belirlenen Ukranya'nın yeni sınırı boyunca barış koruyuculuğu yapmalı"ymış. Pazar günü Macron İngiltere başbakanı Keir Starmer'in davetlisi olarak İngiltere'ye gidecek. Konuşulacak konulardan biri belki/herhalde bu olacak.