Eylül ve ekim aylarını ötelerden beri hiç sevmiyorum: Çok tanıdık, çok yakın akraba, çok yakın dost ve arkadaşı yitirdiğim(iz) aylar çünkü. İşte hemen aklıma gelen birkaç isim: Yılmaz Güney, Mehmet Sincar, Mehmet Uzun, babam Hasan Güzel, nenem Mevlude Hanım, manevi babam Prof. Dr. Cahit Talas, Tarık Ziya Ekinci, Babür Kuzucuoğlu ve diğerleri..


Çocukluğu ve ilk gençliği, doğduğu ülkede, Mısır'da, başkent Kahire'de geçti. Burada daha çok gençken, 1940'ların sonunda, 1950'lerin başında, militanlığı tanıdı, sömürgeciliğe karşı faaliyet yürüten, kimi kez Mısır Kömünist Partisi ve/veya Fransız Kömünist Partisi ile ilişkili gizli veya açık siyasi gruplar içinde yer aldı. Henri Curiel yönetimindeki değişik kümelerde, siyasi gruplarda militanlığı ve üçüncü dünyacılığı öğrendi. Bütün halkların, bilhassa ezilen halkların, dil, kültür, yaşam tarzı ve yarattıklarının karşılıksız savunuculuğunu görev bildi(ler). Bir yıl hapis yattı. 1954'te Mısır'dan sınır dışı edildi.

Joyce Fransa'ya geldi. Henri Curiel'i buldu ve sömürgeciliğe karşı mücadeleyi birlikte sürdürdüler. Curiel'in sağ koluydu. Cezayir bağımsızlık savaşını yürütenlerin yanında yer aldı ...

Bir sure sonra Paris'te Kamuran Bedirhan ile tanıştı. Kürt halkının ve kültürünün, dilinin ve uygarlığının kayıtsız şartsız savunuculuğunu, hakiki bir militan gibi üstlendi.

Curiel'in ve Bedirhan'ın tavsiyelerini izleyerek İNALCO'da (Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Ulusal Enstitüsü'nde) önce öğrencilik yaptı sonra öğretim üyesi oldu. Emekliliğini alana dek İNALCO'da çalıştı. Sonra yaşamını, 1983'te kuruluşuna katıldığı Paris Kürt Enstitüsü'ne adadı. Son günlerine kadar.

Kürt halkının ortak hafızasının oluşturulmasında, kalıcılaştırılmasında, pekiştirilmesinde belirleyici rol oynayanlardan biriydi Joyce Blau. Kürt halkının, dilinin/dillerinin, kültürünün, uygarlığının tanınmasında en önde gelenlerdendi. O kadarki Joyce bir kürt olarak biliniyordu.

Joyce dilbilimci, öğretim üyesi ve aydın olarak dünyanın dört bucağında tanınıyordu: Neredeyse bütün ülkelerdeki dilbilimcilerle tanışıyor, onlarla ortak çalışmalar hazırlıyor, kollektif kitaplar yayınlıyordu.

Çok çalıştı Joyce. Çok üretti. Pek çok kitap ve makale yayınladı.

Joyce sadece bilim kadını değildi. Hepimizin bacısı, ablası, anasıydı aynı zamanda. Evet  hepimize bacılık, ablalık, analık yaptı. Bir örnek olarak Duhok Üniversitesi'ndeki kürdoloji  uluslararası ikinci toplantısı için, 30 Nisan 2011'de, Kürdistan'a (Irak Anayasası ülkenin kuzeydoğusunda Kürtlerin yaşadığı toprakları "Kürdistan Bölgesi" biçiminde isimlendiriyor) gittiğimiz ve 4 Mayısa kadar birkaç günü birlikte geçirdiğimiz geniş kapsamlı konferanslar ve gezip görmeler dizisinde yaptıklarımızı ve Joyce'un kafilemizin doğal liderliğini kibarca üstlenmesini anabilirim. Joyce'un büyüklüğünü Duhok Konuşuyor isimli çalışmamda bir parça anlatabildim. (Meraklılarına bu konuyu çalışmamdan okumalarını tavsiye ederim. Bu çalışma önce Şubat 2013'te Kibele Yayınları tarafından kağıt üstüne yazıldı. Daha sonra ekitap.ayorum.com sitemizde ekitap olarak hediye niyetine sunduk.) Ancak adıgeçen çalışmamda Joyce'a yakıştırdığım sıfatları bir kez daha yinelemek üzere şu kısa alıntıyı aynen akarmak istiyorum: "Sevgili vitamin bacımız, iki gözümüz, iki kulağımız, ağzımız ve dilimiz ve dilimizin en şirin ustalarından Joyce Blau” (sayfa 16).

Joyce öyle kolay kolay unutulacak biri değil. Sessiz ve mütevaziydi evet ama söyleyeceğini söyledi, yazacağını yazdı. İz bıraktı. Birçok öğrencisinin Kürt halkını tanıması, dilini öğrenmesi Joyce'un eseridir. Kendisi de çok yazdı. Pek çok konferans verdi. Kürt halkının bütün kıtalarda tanınmasında tayin edici bir rol oynadı.

Joyce Blau kalıcıdır. Hafızalarımızda. Eserlerinde. Anılarımızda. Joyce'un ismi ve soyismi Kürdistan sokaklarına, bulvarlarına, caddelerine, meydanlarına verilmeli. Kütüphanelerine. Okullarına ve Üniversitelerine de.

JOYCE BLAU'NUN YAYINLARI

Bilim kadın ve erkeklerini tanımlamak ve değerlendirebilmek üzere akademik/üniversiter birçok ünvan bulunuyor. Bilim kadın ve adamlarının yayınları da bu değerlendirmede dikkate alınır. Joyce Blau bu açıdan da tanınmayı hak ediyor. İşte bu bağlamda değişik dillerdeki çalışmalarının künyelerini sunuyorum. Buyurun bir göz atınız:

1963    Le problème kurde, essai sociologique et historique, publication du Centre pour l’Étude des Problèmes du Monde Musulman Contemporain, Bruxelles, 80 p. + une carte.

1964    « Les relations intercommunautaires en Irak », in : Études, Correspondance d’Orient, no 5-6, publié par le Centre pour l’Étude des Problèmes du Monde Musulman Contemporain, Bruxelles, p. 87-102

1965    « Trois textes de folklore kurde », in : Études, Correspondance d’Orient, publié par le Centre pour l’Étude des Problèmes du Monde Musulman Contemporain, Bruxelles, p. 29-50.

1965    Dictionnaire kurde/Kurdish Dictionary, Centre pour l’Étude des Problèmes du Monde Musulman Contemporain, Bruxelles

1966    « L’Irak », in : Les Minorités et les dissidences dans les pays musulmans, Acta Orientalia Belgica, Bruxelles, p. 237-240

1968    Kurdish Kurmandji Modern Texts, Introduction, Selection and Glossary, Iranische Texte, dir. par Georges Redard, Otto Harrassowitz, Wiesbaden, 58 p.

1975    Le Kurde de ‘Amadiya et de Djabal Sindjar, analyse linguistique, textes folkloriques, glossaires, Travaux de l’Institut d’Études iraniennes de l’Université de la Sorbonne Nouvelle, Klincksieck, 252 p.

1975    Ferheng kurdî û Tirkî, publ. Sivan, République Fédérale d’Allemagne, 109 p.

1977    Traduction du russe de l’ouvrage d’I.O. Oranskij,  Les langues iraniennes, préface de Gilbert Lazard, Institut d’Études iraniennes de l’Université de la Sorbonne Nouvelle, C. Klincksieck, Paris 239 p. + 1 carte

1980    Manuel de kurde, dialecte sorani, C. Klincksieck, 287 p.

1980    « Djassem Djelil », in : Dictionnaire des Auteurs de tous les temps et de tous les pays, Laffont–Bompiani, coll. « Bouquins » 2e éd., p. 545

1982    « Les Kurdes », in : Frontières, problèmes de frontières dans le Tiers-monde, L’Harmattan, Université Paris VII, p. 128-135

1983    « Les études de linguistique et de lexicographies kurdes : historique et développements actuels », in : Verbum, Revue de linguistique publiée par l’Université de Nancy II, Tome VI, fasc,1/2, p. 2-18.

1984    « Le Mouvement national kurde », in : Les Temps Modernes, no 456-457, Turquie du réformisme autoritaire au libéralisme musclé, p. 447-461

1984    « Problems in the unification of the Kurdish Language », in : New Pesh Merga, no 18, Nacka (Suède), p. 14-19

1984    Mémoire du Kurdistan, recueil de la tradition littéraire orale et écrite, préface Maxime Rodinson, éditions Findakly Paris, 221 p.

1984    « Une nouvelle de Hassan Mela Ali Qizilji, Le thé du diwakhane », in : Le Monde Diplomatique, mois de juin

1985    Articles : « Chamilov » (Ereb Semo),
Djagarkhwîn (Cegerxwîn), Goran (Abdullah Sulayman), Hawar (l’Appel), Khani (Ahmadê Khanî), Koyî (Hadjî Qadir Koyî), Kurde (Littérature kurde), in : Dictionnaire historique, thématique et technique des LITTERATURES, Larousse, Paris.

1985    « Les Juifs au Kurdistan », in : Mélanges linguistiques offerts à Maxime Rodinson par ses élèves, ses collègues et amis, éd. Christian Robin, Geuthner, Paris p. 123-132

1985    « Mirîna Hesen Qizilcî (Le décès de Hasan Qizilcî) », in Hêvî, no 4, Institut kurde de Paris, p. 7-10

1986    Contes kurdes, Conseil International de la Langue française, coll. Fleuve et Flamme, Paris 1986, 167 p.

1986    « Bîranîna Thomas Bois (En mémoire de Thomas Bois) », in : Hêvî, No 4, Institut kurde de Paris, p. 11-13

1986    « Mirina zanayê mezin Qanatê Kurdo (Décès du grand savant Kanatê Kurdoev) », p. 7 – 15
et « Hêmin jî mir (Hêmin est également décédé)» p. 19-24, in : Hêvî, kovara çandiya gistî, no 5, Institut kurde de Paris

1986    « Qanate Kurdoev, 1908-1985 », in : Studia Iranica, Tome 15 – fasc. 2, publ. de l’Association pour l’avancement des Études Iraniennes, CNRS, Paris, p. 249-256

1987    « Mes jours, de Goran »,
« La Douleur du peuple (Janî Gel), d’Ibrahim Ahmed », « Plaie noire (Birîna Res/Kara yara) » de Musa Anter », in : Dictionnaire des Œuvres de tous les temps et de tous les pays, Littérature, philosophie, musique, coll. Bouquins, 5e éd. Paris

1988    « Gulchine, un conte kurde », in : Bulletin de l’Association des anciens élèves de l’Institut National des Langues et Civilisations Orientales, p. 57-61

1988    « Bibliographie des ouvrages de kurdologie depuis la fondation de l’Institut kurde de Paris : 1983-1985 », in : Studia Kurdica.

1989    « Kurde », « Gurânî », « Zâzâ », in : Compendium Linguarum Iranicarum, ouvrage collectif dirigé dir. Rüdiger Schmitt, Wiesbaden, p. 326-340.

1989    « Le kurde lori », in : Études irano-aryennes offertes à Gilbert Lazard, Studia Iranica, Cahier 7, p. 37-58
 
1990    « Le rôle des cheikhs naqshbandi dans le mouvement national kurde », in : Naqshbandis, cheminements et situation actuelle d’un ordre mystique musulman, éd. par Marc Gaborieau, Alexandre Popovic et Thierry Zarcone, Editions Isis, Istanbul-Paris, p. 371-377

1990    « La réforme du kurde », in : La réforme des langues, dir. Claude Hagège et I. Fodor, Cologne

1990    Les Kurdes et le Kurdistan, Bibliographie critique 1977 – 1986, Institut Français de recherche en Iran, Téhéran-Paris, 146 p.

1990    Préface à l’ouvrage I Curdi nella Storia, Mirella Galletti, ed. Vecchio Faggio, Rome. 

1991    « La langue et la littérature kurdes », in : Conférence internationale de Paris 14-15 octobre 

1989, Les Kurdes : Droits de l’homme et identité culturelle, Institut kurde de Paris, p. 44-50

1991    Kürtçe/Türkçe, Kürtçe/Fransizca, Kürtçe/Ingilizce Sözlük, Dictionnaire kurde/turc/français/anglais, Sosyal Yayinlar, Istanbul, 342 p.

1991    « The Poetry of Kurdistan, Language embodies Kurdish National Unity », in : The Word and I, a Publication of the Washington Times Corporation, Vol. 6, No 8, Washington, p. 623-637.

1992    « Les Kurdes », in : Historiens et Géographes, no 336, mai-juin, Le Moyen-Orient au XXe siècle, Paris, p. 305-320.

1992    « Die Wissenschaft von der kurdischen Sprache », in : Kurden, Azadi Freihheit in de Bergen, Alfred Janata, Karin Kren und Maria Anna Six, Schallaburg, November 1992, Katalog des NÖ Landesmuseums, Neue Folge Nr 294, Wien, p. 180-191

1992    «  Kurdische Literatur », idem, p. 192-205

1993    « Le cagani : lori ou kurde ?», in : Studia Iranica, Tome 22, fasc. 1, publ. Association pour l’Avancement des études iraniennes, Paris, p. 93-119.

1994    « Goran »,  « Littérature en gorânî »,
« Folklore et littérature kurdes », « Mem o Zîn », in : Dictionnaire universel des Littératures, Presses universitaires de France, pub. sous la direction de Béatrice Didier

1994    Kürtler ve Kurdistan, elistirel bir bibliyografya 1977 – 1990, Mezopotamya, Suède, 165 p.

1994    « Deldar Yunes », in : Encyclopaedia Iranica, Vol. VII, fasc. 3, Mazda, California, p. 238

1994    « La littérature kurde », in : Les Kurdes et les États, Peuples Méditerranéens, no 68-69, p. 77-94

1995    « La littérature kurde », in : Les Kurdes et les États, Peuples Méditerranéens, no 68-69, juillet-décembre, p. 77-93.

1995    « Kurdologie als Spiegel der Politischen Situation », in : Kurdologie, Bibliotek Feqiyê Teyran, Berlin, p. 43-56

1995    « Jiyan û berhemên Ehmedê Xanî (1650-1707) », in : Çira, kovara komeleya nivîskarên kurd le Swêdê, sal 1, hejmar 3,

1995    « Vie et œuvre de Thomas Bois, 1900-1975 », in : Journal of Kurdish Studies, Vol. 1, Peeters Press, Louvain, p. 85-96.

1996    « Kurdish written literature », in : Kurdish Culture and Identity, ed. Philip Kreyenbroek & Christine Allison, Zed Books, Middle Eastern Studies p. 20-28

1999    Manuel de kurde kurmanji, en collaboration avec Veysi Barak, L’Harmattan, 225 p.

1999    « Les relations entre les juifs et les musulmans au Kurdistan », in : L’Islam des Kurdes, Les Annales de l’Autre Islam, no 5, INALCO, Paris, p. 199-224.

2000    Méthode de kurde sorani, L’Harmattan, 323 p.

2000    « Le développement de la littérature kurde dans la cité », in : The Journal of Kurdish Studies, vol. III, 1998-2000, Louvain, Peeters Press, p. 85-91.

2005    « La littérature kurde », in : Passerelles, Kurdistan, Revue d’Études interculturelles, Thionville, p. 287-296.

2010    « Written Kurdish Literature », in : Oral Literature of Iranian Languages, ed. par Philip G. Kreyenbroek & Ulrich Marzolph, A History of Persian Literature XVIII, I.B. Tauris, p. 1-31.

2012    « La littérature kurde », in : Études kurdes, La Littérature kurde, L’Harmattan, p. 5-36