A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

Günümüz reel düşüncesi gerçekliğin dizgesi içinde mi dışında mı işliyor.

Kategori Kategori: Felsefe | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Çoşkun Özdemir | 27 Mart 2023 19:27:07

Tinsel dünyada her şeyin birbirine karışmış olduğu zamanlarda, pek çok düşünür, tüm kavramları yeniden gözden geçirmek gerektiğini söyler. Her kavram gözden geçirilmeli gözden geçiren göz, kimin gözü olacak ya da bu gözden geçirme eskiden yapılmamış yanlışlara karşı nasıl korunaklı olacak, bizi yanlışlardan koruyacak dayanak ne olacak, sabite ne olacak? Sağlam bir dayanağa yaslanmayan öznenin kendisi dayanaksız kalacaktır, bu nedenle kendi kendisini de eleştiri altına almalıdır ama kendi kendini, yine aynı kendisi ile eleştirecekse bu totoloji olacaktır. Totolojiyi kırmanın yolu her şeyi altına alan evrensel bir değişmezin ilke alınmasıdır.

Hiçbir kavram nedensiz olamayacağı için bütün kavramların nedeni olan, bir başka ifade ile nedenlerin nedeni olan bir ilke-kavram var mıdır?



Aslında böyle bir ilke-kavram zaten vardır onu uzun uzun yeniden aramak zorunda değiliz. Bu ilke-kavram çağlar boyu aranmış ve sonunda bulunmuştur. Günlük bilincimizde bu ilke ile iç içe yaşıyor görünürüz.  Bu ilke-kavram her bir bilim dalının adına eklenen loji sözcüğünün köküdür LOGOS. Logos, her okula giden öğrencinin bile tanıdığı bir sözcüktür. Onu tanırız ama hem tüm varlıkların hem de tüm bilgilerin ona dayandığının farkında değiliz, farkında olsak bile onu bir bilim nesnesi olarak ele almadığımız için dayanak olarak da kullanmayız. Sorun bu ad olarak bildiğimiz loji, logos sözcüğünü kavram olarak, ilkenin kavramı ve kavramın ilkesi olarak kavramaktır.

Nesnel dayanak logostur. Öyle ise logosa dönmek, logosa gitmek, logosa dayanmak zorundayız. Bu zorunluluk mutlak bir zorunluluktur, çünkü mutlak olan tek şey logostur ve yalnızca logos mutlak olduğu için geri kalan her şey ona görecedir.

Bu çıkarımın sonucunu, düşüncenin bir sürece ilişkin içine girdiği kısır döngüden çıkabilmek için önerilen, başa dönmek, baştan başlamak öğüdüne uyarak da gözlemleyebiliriz.

Baş neresi? Logossuzluktan logosa geçiş.  Kiminle, Herakleitos ile. Bu yüzden başa dönerek Herakleitos’u ve logosu, bu ana ilke-kavramı anlayarak sırtımızı sağlam zemine dayamış olacağız.

Logosu, Herakleitos’u kimin anlattığı, kimin yorumladığına bakmadan, Herakleitos’ta ve logosta kalarak, Logos kavramının yalın kipinde kalarak, kendimizden bir şey katmadan, onu yorumlamadan salt düşünsel ilişkilerde yürüyerek.  Bu çabamızla örtüşen bir düşün olan Hegel’in Herakleitos’a ve logosa dair yazdıklarını da kanıtlamayı daha açık ve geniş düzeye çıkarmak için zaman zaman alıntılayacağız ama burada rehberimiz Hegel değildir. Rehberimiz logos kavramının kendisidir ve onu kendinde halinde kavramış Herakleitos’tur.

DÜŞÜNCENİN MERKEZİ VE MERKEZİN DÜŞÜNCESİ

İnsanlığının ussal gelişimi bir ol-uştur.  Oluş için bir, olmamış var O-lan, gereklidir. Yani potansiyel kipte bir var O’lan.  Bu var O’lan olacak olanın, özü, merkezidir. O-lanın bir merkezi olduğu bilinci, bizi çepere bağlı kalmaktan koruyacaktır. Gerçeklikte kalmanın, gerçekle birlikte ve bir olmanın ilk şartı budur.

 O’luşun O’su, Logos’un açılımıdır. Logos her şeyde olan us ’tur ve logosun bilimi USBİLİMDİR.

 Ol-uş, Türkçe etimolojide O’nun işlemesi işini anlatır ve her iş ve her O-luş, süreçseldir. Oluşun süreçsellği tekdüze değildir çünkü oluşu oluşturan dinamiğin gereçlerinin, birbirine geçişerek zincirlenmesi a rutinseldir. Bazan bir gereç-öge, hazır olur öteki olmaz, bazan pek çok gereç birden hazır olmaz, bazan ise pek çok gereç- öge birlikte hazır olur.  Tek tek gereçlerin- ögelerin- hazırlığı kendi tekil evrimlerinin süreçlerinde oluşur. Ögelerin ve gereçlerin birbirine uyumsuz olgunlaşmaları, birbirini destekleyerek birlik oluşturamamaları tinsel gelişimi yavaşlatır ve bu yavaşlık tinsel gelişim sürecinin yerinde saymasına yol açar. İlerleme çoğu zaman yalnızca bazı ögelerin kendisinde olur, öteki ögelere yansımaz. Pek çok öge ya da gerecin ol-uşları eş zamanlı ise tinsel gelişim coşkusal atılımlarla meydana çıkar. Çünkü ögelerin eş zamanlı gelişimi kendini, birliğin enerjik sıçramasında gösterir.  Bu nedenlerle ussal gelişim süreçleri durağan ve atılım dönemleri olarak birbirini izler. Tinsel gelişimin duraksama momentlerinden biri orta çağ dönemleridir.   Bu coşkulu atılım dönemlerinin başlıca iki örneği ise Antik Yunan ve Aydınlanma dönemleridir.

Durağan ve sıçrama dönemlerinin sürelerinin aralıkları, tarihsel olarak daralmalıdır, diye düşünüyoruz. Bunun nedeni ögelerin biriktirmiş olduğu düşünsel birikimin eski dönemlerdekine oranla daha fazla olmasında aranabilir.

Kanımızca insanlığın Us’u, Hegel’den sonra duraklama dönemine girmiştir. İki yüz yıldır bu momentin içinde olduğumuz söylenebilir. Ama bu duraklama Antik Yunan’dan sonra gelen orta çağ duraklaması kadar uzun olmamalıdır. Aydınlanma dönemindeki atılımda tini oluşturan her bir gereç-öge, antik yunandakine göre çok daha etkin ve yetkindir. Çünkü atılım döneminde her bir tekil ögenin kapasitesi artmış ve dahada yetkinleşmiştir.

Tinin son atılım döneminin üzerinden iki yüz yıl geçmiştir. Bu duraksama dönemini izlemesi gereken yeni bir atılım döneminin zamanı gelmemiş midir?  Tek tek gereçlerin içsel evrimleri bir birlik oluşturmak için yeterli düzeye ulaşmamış mıdır? Bu görevi yüklenecek düşün adamları kuşağının ayak sesleri duyulmuyor mu?

USBİLİMİN HEGELDEKİ UĞRAĞI.

Hegel, bütün büyük düşünürlerin açıkça ya da yarı açıkça peşinde olduğu ve kurmaya yeltendiği lojiği, mantık bilimini, -biz Us Bilimi diyeceğiz- ya da öteki deyişle, ontoloji, epistemoloji ve yöntembiliminin birliğini bir arada, tutarlı bir biçimde ve az çok tamamlanmış olarak önümüze koyan düşünürlerin en sonuncusu ve belki de en önemlisidir.  Zaten özel olarak Us’u nesne yapmış filozof da çok azdır. Kant’ın bu konuyu ele alan ‘Arı Us’ adlı eserinin başarısızlığından sonra, bizzat Kantın verdiği ödevi- lojik-us bilimini kurma ödevini- üzerine alan Hegel kuşağının birikiminin özeti, Hegel’in ‘Lojik’ (mantık) adlı eseridir. Bu eser, tüm içeriği ve biçimi ile bir USBİLİM KİTABIDIR.

Avrupa’da   Descartes’le başlayan aydınlanma döneminin ilkesi, orta çağ boyunca aktüel tin üzerinde egemenliğini kurmuş olan us dışına karşı, us idi. Spinoza, Leibniz ve aynı ilkeye bağlı pek çok düşünür, US’un bilimini kurmak amacı ile pek çok değerli düşünce üretmişlerdir. Bu düşünce üretimi Kant’ın ‘Arı Usun Eleştirisi’ ile yeni bir aşamaya ulaşmıştır.  Arı us’tan sonra diyebiliriz ki, Artık elimizde Us’u bizzat nesne alan bir bilimsel eser vardır.  Kendini arayan Tin, kendi kendini, -açık seçik olmasa da-   içinde bulacağı bir esere kavuşmuştur.

Hegel kuşağının büyük başarısı, Kant’ın – kendinin de tamamlayamadığını itiraf ettiği- US bilim oluşturma amacını üstlenmeleri ve Kant’ın çalışmalarını vardığı noktadan ele alıp, bu düşüncenin ilerletilmesinin önündeki engelleri ortadan kaldırma girişimleri oldu. Elbette bu başarının zemini bir başka büyük başarıda yatıyordu, bu başarı ve bu zemin Kant’ın Arı Usu idi. Kant’ın Arı Usu olmasa idi Hegel’in lojik bilimi olmazdı. Hatta Hegel kuşağı olamazdı.

Yalnız Hegel’den sonra, düşün adamları, Hegel kuşağının Kant sonrası takındıkları sorumlu tutumu takınma cesaretini gösteremediler. Açıkçası o yükün altına girecek kadar güçleri yoktu. Bu yüzden bir devamlılık tutumu yerine, daha kolay olan ve şimdiye kadarki birikimin bizzat özümsenmesini gerektirmeyen, salt bir karşıtlık tutumunu benimsediler. Hegel’in lojiği ile ilgilenecekleri yerde Hegel’in düşüncesinin karşısında konumlanarak- ki bu düşünce aynı zamanda Sokrates’in, Platon’un, Aristoteles’in, Descartes’in, Spinoza’nın, Leibniz’in Kant’ın biriktirdiği bir düşünce idi - ilineksel,( materyalizm, dil, var oluş, hiçlik v.b) konuları ilke aldılar.  Sanki, insanlığın ilk hedefi olması gereken Us bilim gibi bir konu ve bu konuda büyük ölçüde tamamlanmış çalışmalar yokmuş gibi. Aslında bir bakıma Orta çağa döndüler. Hegel sonrasının düşünürleri genel olarak logos, akıl, us, doğrudan hedef alınamayacak kipe ulaştığı için doğmaları ilke almak yerine ilinekleri ilke aldılar. Ama ilinekleri (ikincil olanlar) ilke almak, özü ilke almanın karşıtı olarak, us dışı alanına kaymak zorundadır. Burada belirleyici olan ilke olarak alınan ilineklerden ziyade, karşıt olarak alınan Us’un, bu düşünceyi karşı yakaya atacağıdır.

Bizce bu tutum bizim kuşağa kadar böyle geldi. Ama biz böyle devam edemeyiz. Hegel kuşağının, Kant’ın Arı Usun eleştirisi sonrası tutumlarını, Hegel’in lojiği için benimsemeli ve iki yüz yıl sonra, bu iki yüz yıla takılıp kalmayarak tersine bu aranın olumsuzluğunun ittirici kuvvetini arkamızdan hissederek Hegelin Lojiğinin, Mantık kitabının- Us biliminin bitiş uçununda boşta sallanan ip- Ariadne ve Theseus’un ipi- gibi yoldan çıkmamızı önleyen bir yordam olarak düşünmeliyiz.



Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: Henüz oy verilmedi / 0 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







'Büyük Osmanlı Soygunu': 10 maddede Eric Adams davası…
İSTİHAB HADDİ
Türbülans vakaları iklim değişikliği etkisi mi?
Dünyanın gözü kulağı Ortadoğuda: İran-İsrail gerilimi tırmanıyor.
İsrail, Gazze'de yardım konvoyunu hedef aldı: Biri Avustralyalı 7 kişi öldürüldü

Avusturya seçimleri: Aşırı sağ sandıktan birinci çıktı.
Avustralya binlerce vatandaşına Lübnan'ı terk etmelerini tavsiye etti.
New York Belediye Başkanı Türkiye'den rüşvet mi aldı?
Arnavutluk'ta Bektaşilere Vatikan benzeri oluşum hazırlığı: Bektaşi Tarikatı Egemen Devleti.
Türkiye'de "değerli yalnızlık" tablosu…

AB, çoğunluk sağlanamamasına rağmen Çinli elektrikli araçlara ek gümrük vergisini onayladı.
Türkiye'de ekonomi politikaları konkordato ve iflasları patlattı.
Türkiye'de açlık sınırı 20 bin TL'ye dayandı
Tayland esrarı yeniden yasaklıyor.
İstanbul kirada Avrupa’nın lideri

Türkiye'de Covid-19 salgını yaşam süresini azalttı.
Uzmanlar uyardı: "Uzun yaşayanlardan tavsiye almayın"
Fahri Kiamil
İki annenin başlattığı akıllı telefon karşıtı hareket çığ gibi büyüdü
Afganistan'da onlarca arkeolojik alan buldozerle yıkılarak yağmaya açıldı.

"İNEK BAYRAMI" ekitap
Dünya tarihini şekillendiren 6 içecek türü
Taş Kağıt Makas Oyunu (Jan Ken Pon)
"DUHOK KONUŞUYOR" ekitap
ENTERNASYONAL

Tokyo’dan Hasanlar’a, Kudüs’te bir mahkemeden bizim buralara…
“KADERİMİZ DIŞARDAN YAZILAMAZ - DIŞARI KADERİ BELİRLEYEMEZ…”
Niyetime İlham
KİBİRLİ GÜÇ ZEHİR - ERDEMLİ BİLİM PANZEHİR
KARARLILIK - KİŞİSEL ALTYAPI

Yarasaların azalmasıyla bebek ölümlerinin ilişkili olduğu ortaya çıktı.
AB İklim İzleme Servisi: 2024 yazı kaydedilen en sıcak yaz oldu.
Akdeniz'deki yaşam yok oluşun eşiğine gelmiş.
Su üzerindeki iklim değişikliği baskısı Türkiye'yi su fakiri olmaya sürüklüyor.
Türkiye ve Yunanistan'daki kültürel miras alanlarının en az üçte biri yükselen deniz seviyesinin tehdidi altında.

Türkiye, kişisel verileri en çok sızdırılan 19.ülke
Apple otomobili ABD'de üretime bir adım daha yaklaştı.
Yaşgünün Kutlu Olsun James Webb Uzay Teleskobu
Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar

Karıncaların 66 milyon yıldır tarım yaptığı ortaya çıktı.
Antik Mısır'daki popüler masa oyununun şaşırtıcı kökenleri ortaya çıktı.
At binmenin kökenine dair ezber bozuldu.
Stephen Hawking'in ünlü paradoksu çözülmüş olabilir: Kara delikler aslında yok mu?
Evrimin faturası: İnsan beyni büyüdükçe daha hızlı yaşlanıyor.

2023 yılında Türkye’de çocukların cinsel istismarı hakkında 40.000'den fazla dosya açıldı.
Çalışanların geliri son 20 yılda azaldı.
Türkiye’den göç eden Türklerin sayısında 5 yılda %243 artış
BM: Dünya nüfusu 2084'ten itibaren gerileyecek
Dünya nüfusunun ruh sağlığı giderek bozuluyor

“…SEYDİMEN”
BABÜR KUZUCUOĞLU
KIRK YIL OLDU: YILMAZ!
YILMAZ GÜNEY'İ ANMAK
SEYİRCİSİYLE YILMAZ GÜNEY

Uykularım Kaçmakta
AHMAK BİLİMİ
Sen Ne İşe Yararsın?
Ali Hoca’nın Ezanı
Anadolu Yangın Yeri

Mimar Sinan: Bir Dehanın Yükselişi ve Osmanlı Mimarisinin Zirvesi
İskandinav Göçleri ve Vikinglerin Avrupa Üzerindeki Etkisi
Hümanizm Nedir?
Osmanlı’da kahve kültürü, Osmanlı’da kahve isimleri..
Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git