Birkaç sene evvel bir fırsatını bulup Saint Petersburg şehrine turistik seyahate gitmiştim. Bolşevik ihtilaline ait birçok kitap okuduğum için, şehir ilgimi çekmişti. Çarlık Rusya’sının en ihtişamlı şehrini görmemiş olanlara ısrarla tavsiye ederim. Çarlık döneminde toplanan bütün gelirlerin nerelere harcanıp, halkın açlıkla savaşmasının bir icmalini, bu şehirde açık olarak seyretmek, hem insana haz vermekte hem de o devirde köylü olarak yaşayan insanların neler çektiklerini hayal ettiğinizde, üzülmektesiniz.


1764 yılında Büyük Katerina tarafından kurulmuş olan, NEVA kıyısındaki bu büyük yapının, toplanan binlerce resim ve heykellerin sergilenmesi adına inşa edilmiş olması ilginçtir. Bu müze sarayda sergilenmesi düşünülen resimlerin, 3 milyona yakın olduğu bilinmekte. Sadece Çarlık Rusyası döneminde yapılan Saint Petersburg’daki çeşitli sarayların ihtişamını seyrederken, bir ülke zenginliğinin göstergesi olduğunu düşünebilirsiniz. Ancak bu sarayların halkın fakirliğini yansıttığını unutmamak gerekir. Hatta bu sarayların içinde öyle bir saray vardır ki, iç mekanda kullanılan kehribardan dolayı, binanın içine girdiğinizde kesif bir kehribar kokusu ile karşılaşırsınız.

Kışlık saray olarak bilinen orman içindeki bir başka sarayda kullanılan varaklar, insanın gözünü kamaştırır. Onlarca ülkeden birçok eserin sergilendiği bu sarayların içinde, Osmanlı’dan bir şey var mı diye de aklınıza gelebilir. Çünkü doksana yakın ülkeden, Rambrandt’dan 13 resim, Rubens’den13 resim, Van Dyck’tan 5 resim, Raphael’den 2 resmin bulunduğunu görmeniz mümkündür. Büyük Katerina, Prusya Kralı II Frederick’in resim koleksiyonunu sergilemek için satın almıştır. Bu arada NEVA kıyısında mevcut binaya bir güney pavyonu ilave edilmiş, daha sonra bir de Kuzey pavyonu inşaatı başlatılmıştır. Güney pavyonu geçiş yerinde Osmanlı Devleti tarafından yaptırılan beyaz bir havuzlu çeşme bölümünü burada görebilirsiniz.
 
Bu arada Büyük Katerina 1769’da Saksonya’dan önemli 600 parça resmi ve daha sonra Croisat’ın Fransa’daki resim koleksiyonunu satın alır. 1779’da ise Londra’dan 198 parça resim koleksiyonu toplarlar. 1787’de Londra’dan Roma dönemi mermer heykel koleksiyonu satın alırlar. Bu nedenle eserlerin sergilenmesi için HERMİTAGE müzesinde ek binalara ihtiyaç duyarlar. Hem sergilenecek eser alınmaya devam edilir, hem de sergilenmek için müze sarayların yapımına devam edilir. Kanalın karşı kıyısından bakarsanız birbirine eklenmiş kutular gibi görünür Hermitage müzesi.
 
Çarlık Rusya’sında bu debdebe ve ihtişamda yaşamlarını sürdüren Saray hanedanı, halkın ne kadar açlık çektiğini görmezden gelip, yoksulluk çekildiğine kulaklarını kapattıklarından, halkın bu durumu sindiremediğini düşünmekteyim. 1917 senesinde 23 Şubat’ta Petrograd’da işçiler mevcut düzeni protesto eden bir gösteri yapar. Kadınlar ve çocukların bulunduğu bu halk topluluğu ‘kahrolsun istibdat, ekmek ve adalet istiyoruz’diye isyan ederler. Bu halkın protestosuna ordunun zor kullanması sonucunda olay, halk isyanına dönüşür ve isyan büyür. Bu isyana karşı subaylar halkın üzerine ateş açarlar.
 
İsyanın büyümesi üzerine Çar II. Nikolay, görevini kardeşi Mihail’e devretmek ister. Halkın isyanından korkan Mihail, görevi reddeder. Böylece 350 yıllık Çarlık yönetimi ve 300 yıllık Romanov hanedanı dönemi kapanmış olur.

Okuduğum bir başka kitapta da Çar Nikolay’ın dördü kız beş çocuğunun olduğunu yazarlar. Tatyana, Olga, Mariya, Aleksey ve Anastasiya.  Bu ihtilal sonucunda hanedanın aile bireyleri öldürülür. Ancak mezarlıkta dört çocuğun mezarı olduğu yazar bazı belgelerde. Anastasiya’nın bu katliamdan kaçırıldığı iddia edilir. Doğrudur veya değildir burası önemli değildir. Bir ülkenin bütün gelirinin bir hanedanın kullanacağı sarayların yapılması karşısında, halkın aç ve ekmek bulmak için koşturmasına göz ve kulaklarını kapatan bir Rusya yönetiminin, halkın isyanına karşı duramadığını görmekteyiz. Yazlık Saraylar, Kışlık saraylar, Avlık saraylar, Nehir Boyu Saraylar gibi binalara büyük paralar yatırmış olan Rusya Çarlık döneminin, halkın ve üreten köylünün sesine hiç kulak vermediğinden, halk isyanının kaçınılmaz olduğunu tarihçiler yazmakta.

Bu durum her ülke için geçerlidir. İstibdat,  yani baskı rejimlerinin, insanın doğası gereği isyana yol açtığı bir hakikattir. Hele halk açken, insanlar geçinemezken, iş bulamazken, sanayi yatırımı yapılmazken, tarlalar ekilmezken, hayvanlar kesime gönderilirken,  toplumun adalet seraçesi bozulmuşken,  yazlık kışlık saraylar yapmak, basına sansür bile koysanız, bir noktadan sonra halkın isyan etmesine teşvik olur diye bir sözüm geldi söyledim hem nalına hem mıhına.