Nâzım Hikmet'le Ağustos 1951'de Doğu Berlin'deki Dünya Gençlik Festivali'nde tanışan Fransız Komünist Parti'li genç militan, şair ve gazeteci bayan Madeleine Riffaut ile Paris’te 1990’lı ve 2000’li yıllarımızda birçok kez görüştüm. Uzun uzun sohbet ettik. Şair Baba’dan, Abidin’den, Avni Arbaş’tan ve dünyadan konuştuk. “Duvar”dan, “Duvar’ın düşmesi”nden ve Büyük İnsanlıktan da.


Madeleine’in bana anlattıklarına göre, Nguyen ile aşkının somutlaşmasında Nâzım'ın rolü belirleyici :

Çünkü Nâzım Festival’in başından bu yana günlerdir elele, kolkola dolaşan bu iki genci birgün yine elele kolkola görünce dayanamamış ve "Bu dolaşmalar ne kadar sürecek, artık bir karar verseniz!"
Vay sen misin elimizi zorlayan: Şair Baba’nın uyarısı üzerine kararlarını hemen veriyorlar. Aslında o ana kadar ikircikli ve ne yapacağını bilemez Nguyen kararını veriyor: Çünkü Vietnam'da evli olduğu için ve bir yabancı ile aşk hayatı kendisi açısından birtakım sorunlar doğurabilir kaygısıyla endişeli Vietnamlı şair herşeye rağmen nihayet kararını veriyor. Yoksa Madeleine'e kalsa bu iş çoktan somutlaştırılmış olacaktı. Çünkü Madeleine aşık, "Deli gibi."

Neyse işe Nâzım Hikmet müdahale edince Nguyeh de aşkını artık somutlaştırmak için tarihi ve çok önemli adımını atıyor: İş uzamıyor da, o gün her şey olup bitiyor.

Madeleine daha sonra L'Humanite'nin özel muhabiri olarak Vietnam'a gidecek ve 1946’dan beri tanıdığı Ho Amca'nın sakalını bile çekiştirecek. Vietnam'ı bütün özellikleriyle, bütün farklılıklarıyla çok ama çok sevecek. Bu konularda yazdığı kitapları okunmalı.

Sevgilisi Nguyen ise daha 1951'de o Festival sırasında ve bizzat Nâzım Hikmet'in yardımıyla, Nâzım'ın şiirlerini Vietnamca'ya çevirecektir.

Madeleine Riffaud, Europe dergisinin Kasım-Aralık 1974 tarihli Nâzım Hikmet özel sayısında aynen şunları yazıyor: "Nâzım’ın şiir sanatı tanınıyor. Daha 1951'de şiirlerini ilk kez Kuzey Vietnam'ın en büyük şairlerinden biri olan Nguyen Dinh Thi çevirdi."

Madeleine Riffaud, Festival bitiminde, hayranı olduğu ve şiirlerini ezbere bildiği Nâzım'dan ayrılırken Şair Baba O'na şunları söylüyor: "Paris'e dönünce, orada, Avni Arbaş isimli çok şeker bir ressamımız var mutlaka O'nunla tanışmalısın." (O günlerde Abidin henüz ülkesini terketmediği için Şair Baba Abidin’den söz etmiyor. Abidin İstanbul’dan 1952 Ocak ayı sonunda ayrılacak.)

Madeleine'e, kimi kez,"Ağustos 1951'de ayrılırken Nazım, bana en güzel hediyeyi verdi: 'Paris'e dönünce git Abidin'le ve Güzin'le tanış. Benim tarafımdan' " biçiminde yazdığını hatırlatıp, bunun mümkün olamayacağını çünkü o tarihte Abidin'in ve Güzin'in Türkiye'de bulunduklarını, Abidin'in ancak 1952 Ocak ayı sonunda Güzin'in ise önce 1953 yazında kısa bir süre için ve sonra 1954 yazından itibaren temelli kalmak üzere Paris'e geldiklerini anımsatınca, hafızasını zorladı ve bana işin doğrusunu anlattı:


Abidin, biliyorsunuz sanırım, bir yıl süreyle birara gözlerinden rahatsızlandı. Neredeyse göremez oldu. Cesaretini hiç yitirmedi. Moralini hiç bozmadı. Sonra her şey yerli yerine oturdu. Ressamımız görmeye ve bize göstermeye yeniden başladı ve hayat kaldığı yerden devam etti. Suluboyalarıyla hele. Ve bana şunu söyledi:

'Görüyorsun ya, hayatta ölüp dirilmeler, yeniden doğuşlar da oluyor demek.'

Benim o günlerdeki hayatım açısından çok önemli çok değerli dersler yüklü bu sözlerini hiç unutamam."

Bugüne kadar Madeleine üzerine epey şey yazdım ama bana anlattıklarının tümünü henüz yazmış değilim. İkinci savaşta Direniş hareketi içindeki rolünü, elde silah çarpışmasını ve sonrasını... Bir gün mutlaka yazmalıyım. Yıllardır aklımda dolaştırıyorum. Kasetleri çözdüm, başlığını buldum: Savaşta Bir Kadın uygun olur sanıyorum. Bakalım.

Evet işte her şey bir kez daha ortada : Nâzım Hikmet olmasaydı Madeleine’i tanımamış olacaktık. Bu da bizim için çok ciddi bir kayıp olacaktı. Ne iyi ki Şair Baba’mız var : Böyle bir şans da herkese kısmet olmaz. Kıymetini bilelim.