Abidin’in düşünce ile felsefe ile gizli bir ilişkisi vardı. Kısa Hayat Öyküm isimli anılarında çocukluk zamanı için ve çocukların ana, baba ve kardeşleriyle ilişkileri üzerine yazdıklarıyla, Ölüm mü?Ne Buluş! isimli kitabının tamamı, ve hele ölüme ilişkin satırları açıkca felsefedir, ismini söylemeden, kendini ele vermeden.

Abidin düşünceye ilişkin olarak, kendi çizdiği “Eller”, “Parmak İstifleri” ve genel olarak eller konusundaki bir sohbetimiz sırasında felsefi şeyler söyledi, işte tadımlık bir parça :


Abidin, dünyayı yalnız gözleriyle değil, elleriyle de görür. Dokunmanın önemi. Ve bize gösterir.

Su üstünde suluboya yapar.

Nâzım Hikmet’i dinler : “On dokuz yaşım Beyazıt Meydanı’ndan geçiyor çıkıyor/Kızıl Meydan’a Konkord’a iniyor Abidin’e/rastlıyorum da meydanlardan konuşuyoruz (...) Abidin uçsuz bucaksızın renklerini döktürüyor/ben renkleri yemiş gibi yerim”.

“Dünyanın en optimist pesimistiyim” diye kendini tanımlayan Abidin bilgileri, sanatı, anıları, yaşanılanları “taşıyan”, bir dönemden öbürüne, bir kuşaktan öbür kuşağa “götüren” ve böylece kuşaklar arasında “köprü” kuran bir bilgedir. Burada geçmiş zaman kullanmıyorum, çünkü eserleriyle bu işi sürdürdüğü ortada.

Kuşaktan kuşağa arkadaşlarının, dostlarının, tanıdıklarının, yoldaşlarının hepsini sayamayacağım ama bir fikir vermesi için yine de birkaçını anmak lazım : Nâzım Hikmet, Fikret Muallâ, Babel, Meyerhold, Yutkeviç, Tzara, Gertrude Stein, Picasso ve daha birçok sanatçıdan aldıklarını, yılları, çağları, sanat akımlarını leblebi yer gibi yiyerek atlamış, yeni kuşaklara, diyelim Yaşar Kemal’lere, Selçuk Demirel’lere ve bizlere aktarmıştır. Mutlaka burada isimleri geçenlerin başka başka ve kendilerine özgü değişik kaynakları da var(dı). Ama burada isimleri geçenlerin ve geçmeyenlerin her birine ayrı ayrı veya  birlikte Abidin’den de mutlaka bir şeyler kalmıştır. Mutlaka BİR ŞEYLER.

Bu anlamda Abidin hepimizin öğretmenidir. Öğretmenlerimizden biridir. Ama mutlaka en beğenileni. En dost. En can arkadaş. Yoldaş.

Kendi payıma bana yazım konusunda öğrettiklerini asla unutamam. Sanki hiç ders verir gibi değil. Nasıl olduğunu bilmeden. On yıllık arkadaşlık iz bırakmaz mı? Bırakır elbette. Örneğin yaptığmız söyleşileri sesaygıtından kağıda geçtikten sonra alır nakışlardı, bazı paragrafları yeniden yazar, ender de olsa işi azıtır, kalkar benim yerime kendi kendine soru sorardı. Söyleşimiz işte o zaman abidinik olurdu. Çerçevesinden çıkar kendi başının çaresine bakardı.  

Abidin “dünyası” içinde yolculuk yapanlardan Mehmet Basutçu, bir yerde aynen şunu yazıyor :

“Abidin ders vermeyi sevmeyen bir insandı. Ancak, kendisine dikkatle kulak verenler için alınacak çok ders vardı.”

Evet aynen bu.

Abidin’in “gençlere” tavsiyeleri yok muydu? Vardı elbette. İşte aklımda kalanlardan bir demet : Bir gün veya başka bir gün işimize yarayabilir :

Sabırlı olmak.

İnatçı olmak. Doğru bildiğimiz yolda yürümek, eğilmeden, bükülmeden.

Çalışmak. Çalışmak. Yine çalışmak. Yılmadan. Aç kalarak gerekirse. Bu bağlamda iyi ressam Behçet Safa bana kalırsa hakiki abidinik “resim fedasi”dir.

Ama ille ressam olmak şart değil Abidin’in söylediğini tatbik etmek için. Başka alanlarda da benzerini yapmak mümkün.

İşte birkaç yol daha :

Nazik olmak. Bilhassa kadınlarla. Hele yaşlı kadınlarla. Tam sırasıdır, buyurun Güzin Dino’ya kulak kabartalım : “Kardeşim, adamda hem şeytan tüyü var, hem de ne lakırdılar bulurdu, şaşardınız, inanamazdınız. Bakarsınız bir yemekte, bir toplantıda, bir sergi açılışında, bir köşede yaşlı bir bayanla oturmuş, tadına doyum olmaz bir sohbet bağlamış. Çekici, rahat ettirici bir tarafı vardı Abidin’in. Kızması çok enderdir. İki-üç kişi vardır hani ‘defterinden sildiği’ denebilecek. Kin tutmazdı asla. Bu açıdan çok rahattı. Maddi sıkıntıyı umursamazdı. Ve böyle durumlarda hep ‘Nasıl olsa bir çaresini buluruz’ demesini bilirdi ve sizi de rahatlatırdı.”

Abidin’in enaz bilinen yönü filozof yönüdür. Evet felsefe hayat dersleri vermekse ve kimi alanlarda konseptler yaratmaksa Abidin Dino filozoftu. Bunu uzun uzun anlatmak mümkün. Ancak burada bunu yapmam olanaksız. O nedenle Abidin’i anmak için birkaç deyişini, birkaç “formülünü”, Güzin’in deyişiyle birkaç “lakırdısını” sunmak istiyorum: O’nu anarken aynı zamanda düşünebilmek umuduyla. Elbette Abidin’le birlikte:

Soru: “-Şairlerin eli zelzeleden titrer mi?
Yanıt: -Titrer.”

“-Ekmek bir kitap mıdır?
-Ekmek misafirdir, ya gelir ya gelmez.”

“-Haritada bir yeni deniz görüyorum,
-Ter denizi,
-Bu denizde kim boğulacak?
-Bu denize sebeb olanlar.”

“-Sen doğrusunu söyle: Köprülerden ne geçecek?
-Düğün alayları.
-Ormanlardan?
-Kadın sesleri.    
-Yollardan?
-Ben ve zafer müjdeleri (belki de bensiz).”

“İstanbul’da ‘Sabah rüzgârı tuz kokar.”

“-Günlerden hangi gündeyiz?
-Ana baba gününde.”

“-Toprağın denizden farkı ne?
-Balığı azdır.”

 “-Çabuk sırrını söyle.
-Ekmek, özgürlük, barış.”

“-Sen söyle kimi berhava edeyim?
-Ümit nedir bilmeyenleri.”

“Anlamak yetmez, anlatılan, anlamak gayretine değmeli.”

İşte Abidin bunları ve daha birçok şeyi, resimlerini, heykellerini, kitaplarını bize emanet etti. Emanetine sahip çıkmalıyız derim.