Fransa’da her yıl yaklaşık 100 bin evcil hayvan sahiplerince terk ediliyor. Buna rağmen Fransa’da sokaklarda sahipsiz hayvanlarla karşılaşmıyoruz. Fransa gibi, Avrupa Birliği'ne üye ülkelerin hemen hepsinde benzeri bir durum var. Peki Avrupa'da artık sürekli bir yuvası olmayan binlerce evcil hayvan nerede, hangi koşullarda yaşıyor? Terk edilen hayvanlara sahip çıkmada Fransa’da sivil toplumun hatırı sayılır bir çabası var.


Bazı derneklere bağlı barınakların masrafları devlet tarafından finanse edilirken bazıları tamamen gönüllülerin çabaları ve bağışlarla ayakta kalıyor.

Hayvanları korumada imkanlar kısıtlı, sivil toplumun rolü büyük

Birçok Batı Avrupa ülkesi gibi Fransa'da da kedi ve köpeklerinize özel kimlik kartları düzenleniyor. her bir hayvan için verilen kimlik numarası tercihe göre dövme ya da deri altı çip ile hayvana yerleştiriliyor. Evcil hayvanınızın kimlik numarası adınıza ve adresinize kaydediliyor. Bu uygulamaya rağmen kimlik numarası bulunmayan çok sayıda evcil hayvan da mevcut.

Sokakta kimsesiz bir hayvanla karşılaştığınızda arayacağınız veya onu teslim edeceğiniz barınakların başında SPA (Société Protectrice des Animaux: Hayvanları Koruma Derneği) olarak bilinen mekanlar geliyor. Fransa genelinde sayıları 70'i bulan SPA barınaklarından birini ziyaret ettik. Lyon kentindeki barınakta 200’den fazla köpek ve 100'ün üzerinde kedi sahiplendirilmeyi bekliyor. Barınak kedi ve köpek gibi evcil hayvanların yanı sıra tavuk, hamster, keçi ve kuşlara da kapılarını açıyor.

SPA’ya getirilen hayvanlar öncelikle barınak bünyesindeki veterinerler tarafından sağlık muayenesinden geçiriliyor ve tedavileri yapılıyor. Barınaktaki kedilerin tamamı kısırlaştırılıyor, köpeklerinse bir kısmı.

Sahiplendiğiniz hayvana iyi bakmazsanız barınağın geri alma hakkı var

Barınağı hayvan sahiplenme niyetiyle her gün onlarca kişi ziyarete geliyor. Ancak hayvan sahiplenmek için önce durumunuzun evcil bir hayvanın bakımını üstlenmeye uygun olduğunu ispat etmeniz gerekiyor. Bunun için sunulması gereken dökümanlar var ve evinin barınak gönüllüleri tarafından ziyaret edilebiliyor. Eğer hayvana sunulacak koşullar uygun değilse sahiplenme gerçekleşmiyor. Ayrıca sahiplenmeyi takip eden bir yıl içerisinde hayvanın durumu kontrol ediliyor, sahiplenilen hayvan iyi muamele görmemişse barınağın geri alma hakkı doğuyor.

SPA’lar da bağışlarla ve gönüllüler yardımıyla ayakta kalan derneklerden. Bağış olarak para yardımı yapılabiliyor, ancak yolunuz düşütüğünde bir paket mama da oldukça makbul.

Barınak çalışanlarına göre kapasitesinin üzerinde çalışan bu mekanlar elbette hayvanları “beş yıldızlı” ağırlamıyor. Doğal ortamlarından uzak, demir parmaklıklı koğuşlar ardında sahiplendirilmeyi bekliyorlar ve ilgiye muhtaçlar. Ancak açlık, donma yahut araçlar tarafından ezilme tehlikesinden uzak oldukları söylenebilir.

Evcil hayvanı sokağa terk etmek işkence suçuyla eş değer

Fransa’da hayvan sahipleri evcil hayvanlarını geçici olarak online platformlar üzerinden anlaştıkları kişilere teslim edebiliyor. Yahut tatile gidecekleri zaman köpeklerini köpek pansiyonlarına bırakabiliyorlar.

Kalıcı olarak hayvanlarını bırakabilmeleri içinse barınaklara teslim etmeleri gerekiyor. Bunun içinse gerekçeleri kabul edilmeli. Bir diğer seçenek ise hayvanlarının başkası tarafından sahiplenmesi. Bu amaca hizmet eden birçok sosyal ağ var.

Hayvanı sokağa terk etmenin cezasıysa oldukça ağır ve kötü muameleyle aynı kategoride değerlendiriliyor. Fransa’da hayvanı sokağa bırakan biri 30 bin euroya kadar para veya 2 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir.

AB Lizbon Anlaşması: Evcil hayvanlar eşya değil 'hassas varlıklar'

Peki , yaklaşık 80 milyon hanede evcil hayvan bulunan Avrupa Birliği'nde sahipli ya da sahipsiz hayvanlara karşı işlenen diğer suçların cezası ne? Yasalar hayvanları ne derece koruyor?

Avrupa Birliği 2007 Lizbon Anlaşması ile hayvanları "hassas varlıklar" olarak tanımladı. AB çiftlik hayvanlarının korunması için düzenlemeler yaptı. Ancak hayvanlara kötü muameleye karşı Avrupa’yı kapsayan ortak bir yasa yok. Özellikle sokak hayvanları ve evcil hayvanları koruma hususunda üye ülkelerin kendi cezai önlemleri devreye giriyor. Hayvan hakları savunucuları AB’nin bu hayvanlar hakkında da sorumluluk almasını talep ediyor.

Avrupa ülkelerinde hayvana şiddet "suç" olarak tanımlanıyor. Cezai yaptırımlar ülkeden ülkeye değişse de yüksek meblalarda para cezası ve 2-3 yıla kadar hapis cezası uygulanıyor.

Fransa: ‘Taşınır eşya’dan ‘hassas canlılar’a

Fransa 2015 tarihli yasayla daha önce eşya, mal statüsünde olan evcil hayvanları "hassas canlılar" olarak tanımladı.

1989’dan beri barınak ve benzeri mekanların denetlenmesi ve hayvanların yaşam koşullarına uygun hale getirilmesini öngören yasa yürürlükte. Aynı yasayla kayıp ve terk edilmiş hayvanların sistematik şekilde öldürülmesi de yasaklandı.

1999 tarihli bir başka yasayla hayvanların sağlık, beslenme, eğitim ve yaşam alanlarıyla ilgili birçok düzenleme getirdi. Bu yasanın en önemli tarafı hayvanlara yönelik şiddet ve tecavüz suçlarının cezasını ağırlaştırması oldu. Daha önce 6 ay hapis cezası, artırılarak 2 yıla, 15 bin euro para cezasıysa 30 bin euroya çıkarıldı. Bu ceza evcil hayvanlarını terk edenler için de geçerli.

Bunun yanında evcil hayvanların bakımı, beslenmesi ve yaşam koşullarında gereklilikler sağlanmazsa ve hatta ilgiden mahrum bırakılırlarsa kötü muameleden 750 euro para cezası söz konusu.

İşkence, tecavüz ve her türlü istismarın faillerine 30 bin euroya kadar para ve 2 yıla kadar hapis cezası uygulanıyor.

Hollanda: Hayvan polisleri devrede

Hollanda’da sadece hayvanlara karşı işlenen suçlarla mücadele eden 250 kişilik bir polis ekibi görevlendirildi. Hayvanlara yönelik şiddet yahut kötü muameleye tanık olunduğunda Hollandalıların arayacakları bir numara var: 144, Hayvan Polisi Şikayet Hattı. Hayvan polislerinin sayılarının 800’e kadar çıkarılması hedefleniyor.

Hayvana şiddet ve tecavüzün Hollanda’da yaptırımı 20 bin euroya kadar para ve 3 yıla kadar hapis cezası. Kamu hizmeti de cezalar arasında. Ayrıca suçu işleyen 1 yıl boyunca evcil hayvan sahibi olamıyor.

Belçika: 300 bin euroya kadar para cezası

Belçika’da Nisan 2017 yılındaki düzenlemeyle hayvanlara kötü muamelenin adli para cezası 500 eurodan 100 bin euroya çıkarıldı ve 2 yıla kadar hapis cezası var. Adli para cezası daha ağır vakalarda 300 bin euroyu buluyor. İdari para cezasıysa 62 bin 500 euro.

Almanya: 3 yıla kadar hapis cezası getirildi

Almanya'da hayvanlara işkence ve tecavüz suçu için 3 yıla kadar hapis ve 25 bin euroya kadar para cezası öngörülüyor.

Benzer hapis cezası AB üyesi olmayan İsviçre'de de mevcut.

İspanya: Federal yasa yok, her bölge kendi yasasını uyguluyor

İspanya’da hayvana şiddete karşı federal bazda bir yasa yok, cezalar bölgelere göre değişiyor. Boğa güreşlerini yasaklama başarısına imza atan Katalonya bölgesinde, Girona’da evcil hayvanı 6 saatte bir en az 20 dakika gezdirmek zorunlu. Aksi taktirde 100-400 euro arası para cezası uygulanıyor. Hayvana şiddetin cerzası ise İspanya genelinde 300 ila 90 bin euro arasında değişiyor. Yaptırımın en ağır olduğu Endülüs bölgesinde rakam 90 bin euroya kadar çıkabiliyor.

İngiltere: Hayvana şiddete 6 aya kadar hapis cezası

İngiltere 2006 tarihli Hayvanları Koruma Yasası hayvan sahiplenmeyle ilgili asgari standartları belirledi. Aynı yasayla hayvanlara şiddet suçuna 6 aya kadar hapis cezası ve 20 bin sterlin para cezası uygulanmaya başlandı.

İsveç: İhmali bulunanların evcil hayvanları ellerinden alınıyor

İsveç’te evcil hayvanınızı ihmal durumunda hayvan elinizden alınıyor. Hayvan sahiplenmenin şartlarıysa sıkı kurallarla belirlenmiş. Köpeğiniz varsa günde iki defa dışarı çıkarmanız gerekiyor. Kedinizinse günde en az 2 defa ilgilenmek için yanında bulunmalısınız. İç mekanda hayvanınızı bağlamak yasak. Dışarıdaysa 2 saatten uzun süre bağlayamazsınız. Kedileriyse asla bağlayamaz ve hayvanlarınızı kafese koyamazsınız. Hayvanlara kötü muameleyeyse 2 yıla kadar hapis cezası veriliyor.

Aktivistler AB çapında yasal düzenleme istiyor

Tüm bu hayvanları koruma yasalarına rağmen, Avrupa’daki hayvan hakları savunucuları şiddetin ve istismarın takibinin gerektiği gibi, yeterince yapılmadığından şikayetçi. Zaman zaman örnek teşkil eden hapis cezaları göndeme gelse de cezaların çoğu zaman asgari tutarlarda kaldığı görülüyor.

Türkiye ise hayvana şiddet ve tecavüz fiilinin ‘kabahat’lerden TCK kapsamına alınacağı yasayı bekliyor. Öte yandan ‘sokak hayvanlarının toplanması’ tartışmaları sürerken toplanacak hayvanlara ne olacağıysa merak konusu.


Gizem Sade   | tr.euronews.com