Ülkemin bütün işletmelerinde sistemsizlikten hatalar oluşmakta. İşletmelerin en büyük sorunlarının, sistem kontrol kalemleri olmamasından kaynaklandığını düşünmekteyim. Bakınız, gelişmiş ülkelerde en basit bir işlem için bile, ellerinde bir kontrol listesi bulunur. Sistemdeki her işlem için yapılan kontrol listesinde işaretleme tamamlanmadan bir sonraki işleme geçiş izni verilmediğini bilirim.

İşlem sıralaması işlemlerin birbirleri ile bağları üzerinden yapılmıştır ve kontrol listesini oluşturur. Madde ikiyi kontrol etmeden madde üçe geçilmez.

Uçaklarda bu daha bir öneme haizdir. Teknik veya diğer çalışanların yaptıkları işleri gösteren ‘iş emri’ sıralamasında, bitirilen her işlem için yanında bulunan kutuyu işaretlemeleri çok önemlidir. Bütün işler bittikten sonra, işlemin toplamında da bir kutu bulunur. Bu işaretlenir ve altına işlemi yapan kişi ismini yazar, imza atar. Bu işlemin olmazsa olmaz olduğunu biliriz. Bu kontrolda yapılan en ufak bir atlama, meydana gelecek bir kazanın ana nedeni olabilir çünkü.

Bir uçağın sefere öncesi havaalanında hazırlanma sürecinde onlarca kağıtta önemli veya önemsiz bile olsa kontrol maddelerindeki kutuların işaretlenmesinde herhangi bir aksama olduğunda, bu uçağın kalkışına müsaade edilmez.

Bir fabrikada da hammaddenin işlenmesi sırasında bir çok kontrol mekanizması vardır. Bunlarda bile bir kontrol listesi bulunur. Hammaddenin işlenmeden evvel mekanik veya kimyasal kalite kontrol listesi bulunur. İşlenmesi sırasında yine bir kalite kontrol listesi ile kullanılır. Bazı işletmelerde ileri teknolojik kontrol sistemleri ile anlık kalite kontrolu gerçekleştirilir. Malzeme kaliteyi gerektiren düzeyde olmazsa üretim kabulü alamaz,  üretim bandına alınmaz.  

Bir maden işletmesine işçilerin girişinde yine bir sistem  kontrol listesi olması gerekir. Giysilerden tutun da, ellerinde ve başlarında kullandıkları malzemelerin herbirinin ve maden içindeki gaz oranlarının  kontroldan geçirilmesi ve  vardiye çıkışında bu kontrol listesinin bir ana kontrol merkezinde işlenmesi gerektiğine inanırım. Yapılan her eksik kontrol mekanizmasının sorgulanması gerekir ki içerde kaza meydana gelmesine fırsat verilmesin.

Bu işlemler her alanda yapılır. Gıda sektöründe bile herbir yiyecek maddesi kaliteyi karşılayacak düzeyde olmazsa, bir kenara ayrılır. Her grup için ayrı kalite kontrol sistemi işaretlenir. Kalite standardına uyum sağlayan gıda maddeleri  kalite kodunu alıp satışa öyle gider.  

Önemli konular için yapılan bu kontrol maddeleri neden karnesi kırık dolu bir işletmede kullanılmaz? Bir tren işletmesinde, her trenin kalkışında kontrol edilmesi gereken maddeler ve satır başında içi doldurulması gereken kutucuk bulunmaz mı? Hareket memuru neyi kontrol edip etmediğini nasıl kanıtlayabilir? El telsizleri ile konuşmalar kayıt altında olmadığı sürece, ne kanıtlanabilir?

Ankara’daki tren kazası  demiryollarında 1945’den bu yana olagelen 15. işletme kazası.  Toplam 445 yurdum insanı işletme hatasından hayatını kaybetmiş. Hiçbirinden ders alınmadığını düşünmekteyim.

Sabah saat 06.30 Konya treninin Ankara’dan hareket saati. Yine saat 06.30 Ankara için sabah namaz saati.

Her işletme için kontrol esasları konusunda eğitim verilmezse, Nükleer Santralda işletme hatasının kaç binlerce cana mal olacağını düşündük mü diye bir sözüm geldi söyledim Hem Nalına Hem Mıhına.