A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

Türkiyede seçimin ekonomisi, ekonominin seçimi

Kategori Kategori: Türkiye | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: A Yorum | 26 Mayıs 2007 17:56:11

Türkiye, demokrasi tarihinde çok önemli bir dönemece giriyor ve çok kritik bir süreçte, bir kez daha erken seçime gidiyor. Türkiyenin son beş yılı, ekonomik dengelerin düzeldiği, normalleşmenin başladığı birçok alanda refah etkisinin hissedilmeye başlandığı bir dönem oldu. Bu sürecin ardından herkesin en büyük endişesi, elde edilen bu kazanımların daha önceki yıllarda uygulanan politikalarla tekrar yitirilmesi. Kim ne veriyorsa 5 bin lira fazlasını veririm yaklaşımı ile kaybedilen yılların maliyetini hesaplamak, belki bu seçimdeki olası ekonomik kayıpları önlemek adına yarar sağlayabilir

Türkiye, çok partili düzen içinde bugüne kadar 14 seçim yaptı. 1950 yılında başlayan seçim maratonu, seçim yıllarında önemli ekonomik hareketlenmelere neden oldu. Bu hareketlilik, genellikle hükümetlerin bütçe üzerinden yaptıkları harcamalar ve uyguladıkları popülist politikalardan kaynaklandı… Rakamlarla konuşmak, bu konudaki yaklaşımı daha da somut hale getirecektir. Türkiye’nin yakın dönem tarihine bakıldığında, seçim yıllarındaki bütçe harcamalarının, bir önceki yıla göre müthiş artışlar sağladığı göze çarpıyor. Ekonomi bu bütçe harcamalarının etkisiyle ciddi büyümeler yakalıyor, ancak seçim sonrasındaki yıl, aldığı bu avansı geri ödemek zorunda kalıyordu.

1977: ADALET PARTİSİ DÖNEMİ

Örneğin; 1977 yılında CHP’nin birinci, Adalet Partisi’nin ikinci olduğu seçimlerde Türkiye önemli bir ekonomik kırılım döneminden geçiyordu. Bir önceki iktidar döneminin güçlü partisi AP, seçim öncesi kamu harcamalarını artırarak özellikle kırsal kesim ağırlıklı bir harcama politikası gütmüştü.

Bu politika nedeniyle 1975 yılında 145 milyon TL olan bütçe giderleri 1976’da yüzde 43 artarak 208 milyon YTL’ye çıkmış, seçim yılında ise bir önceki yıla göre tam yüzde 56 artarak 326 milyon TL’ye çıkmıştı. 1975 enflasyonu yüzde 10.8, 1976 enflasyonunun ise yüzde 16.4 olduğu dikkate alındığında, artışların ne kadar yüksek olduğu bir kez daha görülebilir. Bu harcama politikasının etkisiyle ekonomi seçim öncesi yatırım yılı olan 1976’da yüzde 9 büyümüş ve bu büyüme seçim propagandası olarak kullanılmıştı.

Ancak seçimin yapıldığı 1977’ye gelindiğinde konjonktürün de etkisiyle ancak yüzde 3 büyüme sağlanabilmiş, ekonomi, 1976’da aldığı avansı, bir yıl sonra geri ödemişti.

ÖZAL’IN 1987 HARCAMALARI
Bu parlamentonun 12 Eylül darbesi ile feshedilmesinin ardından, yapılan ilk seçim askeri yönetim tarafından finanse edildiğinden, herhangi bir ekonomik aktivite farklılığı yaşanmamıştı. Ancak 1987 seçimlerine gelindiğinde durum önceki seçimlerden farklı değildi. 1986 yılında, Özal Hükümeti görevdeydi ve bütçe giderleri toplamı, 8.5 milyar TL düzeyindeydi.
1987 yılında Özal, erken seçim kararı aldı ve bütçe büyüklüğü bir yılda yüzde 51 artarak 12.9 milyar TL olmuştu.
Bir kez daha hükümet tarafından kamunun harcama muslukları açılmış ve seçimlerde hükümet avantajı kullanılmaya çalışılmıştı. Tüketici Enflasyonu 1986 yılında yüzde 34.6, seçim yılı olan 1987’de ise yüzde 38.9’du. Yani bütçe artışı, enflasyonun çok üzerine çıkmıştı. 1987’de ekonomik büyüme bu musluklardan akan paranın etkisiyle yüzde 9.8 ile tarihi bir düzeye ulaşmıştı. Ancak 1988 ve 1989 yıllarındaki ekonomik tablo, aynı kuralın bir kez daha işlediğini gösteriyordu: Büyüme, bu yıllarda sırasıyla yüzde 1.8 ve yüzde 1.9’a kadar düşmüştü. Avans bir kez daha geri ödenmişti.

1991 DÖNEMİ
Turgut Özal’ın cumhurbaşkanı olmasının ardından, 1989’da hükümeti kurma görevi Yıldırım Akbulut’a verilmiş ve hükümeti yine ANAP kurmuştu. Dolayısıyla harcama politikasında yine bir şey değişmedi. Bütçedeki giderler seçim yılında yine artmaya devam etti. 66 milyar olan 1990 yılı bütçesi, seçim yılı olan 1991’de tam iki katına çıkarak 130 milyar YTL’ye yükseldi. Bu rakam, aynı dönemdeki enflasyonun kat kat üzerindeydi.

1995 SEÇİMLERİ

1995 seçimleri, ağır 94 krizinin etkisi altında yapıldığından, ekonomideki etkisi sınırlı kaldı. Çünkü ülke zaten büyük bir yıkımdan çıkıyor ve kendini toparlamaya çalışıyordu. 1994’te 946 milyar lira olan bütçe giderleri, seçim yılında 1.7 trilyon liraya çıkmıştı. Bu rakam yine enflasyonun üzerinde olsa da ekonomideki yıkımın etkisiyle yaşanan sorunların bir yansıması olarak kabul edilebilirdi.

1999 SEÇİMLERİ

1998 yılında yaşanan Rusya krizinin hemen ardına denk gelen 1999 seçimlerinde, ekonomi ciddi anlamda diken üstünde bir seçim yaşadı.
Ancak, bütçe rakamlarına bakıldığında, seçim öncesi yapılan harcamaların ne kadar arttığı çok net şekilde görülüyor. 1998 bütçe giderlerinin toplamı 16 trilyon Türk lirasıydı. 1999 yılına gelindiğinde neredeyse iki kat artan bütçe giderleri, 31.7 trilyon liraya yükseldi. Aynı dönemde enflasyon, yüzde 70’lerdeydi. Yani seçim öncesi bir kez daha popülizm yapılmış ve bu harcamaların etkisiyle kabaran kamu maliyesi faturası, 2001 krizinin de altyapısını oluşturmuştu.


2002 SEÇİMLERİ

2002 seçimlerine gelindiğinde, Türkiye tam bir yıkımdan çıktığı için net bir seçim ekonomisi uygulamasına şahit olmadık. Çünkü seçimler olağanüstü şartlar altında yapılmıştı. Bu seçim öncesi kamu maliyesinin durumu son derece kötüydü. Ayrıca bu seçimler sırasında, seçim ekonomisi uygulamasıyla oylarını artırma imkanı bulabilecek iktidarlar da yoktu. Kısacası, Türkiye’nin yakın tarihine bakıldığında, hep seçim ekonomisinden kaynaklanan yıkımlar ve popülist uygulamaların faturalarıyla karşılaşıyoruz.

Bir anlamda baskına dönüşen 22 Temmuz seçiminde AKP iktidarının bu tür uygulamalara gitme olasılığı çok yüksek değil.

Bugüne kadar hep piyasa dostu uygulamalarla öne çıkan AKP’nin, piyasanın görüşünün tersine bir politika uygulaması da çok kolay değil. Bütçeye bakıldığında küçük birkaç uygulama dışında seçime dönük bir adım görünmüyor. Ancak, tek belirsizlik, yerel yönetimler aracılığıyla kullandırılan kaynaklar. Bu konuda IMF’den de çeşitli uyarılar geliyor. Tüm bunların ışığında, geçmişteki yıkımlardan ders almak adına önceki seçimler önemli bir ders niteliği taşıyor.

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: Henüz oy verilmedi / 0 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış




Dünyanın gözü kulağı Ortadoğuda: İran-İsrail gerilimi tırmanıyor.
İsrail, Gazze'de yardım konvoyunu hedef aldı: Biri Avustralyalı 7 kişi öldürüldü
DEVLET-ULUSTAN FEDERASYONA, ekitap
Dünyada altın madenciliği nasıl yapılıyor, kazalar ne kadar yaygın?
Afganistan: Aktivistlerden kadınlar için online dergi

AB, Türkiye'ye verdiği mülteci fonunun nasıl harcandığını öğrenemiyor.
Avustralya Dışişleri Bakanı Wong: Filistin'i tanımaya hazırız.
İngiltere'de polis, silah ruhsatı almak isteyenlerin eşleriyle de mülakat yapmaya başladı.
Beterin beteri var!
Sağ popülistler ilk kez AB Parlamentosu'nun kontrolünü ele geçirebilir…

Türkiye AB’nin 6 milyar Euro mülteci yardımını nasıl harcadı, AB Sayıştayı’nın eleştirileri neler?
Yoksulluk sınırı bir yılda 24 bin TL arttı.
Türkiye son 20 yılda faize 563 milyar dolar ödedi
Uber Avustralya'da taksi şoförlerine 178 milyon ABD dolar tazminat ödeyecek
Çin 2024 ekonomi hedeflerini açıkladı

Fahri Kiamil
İki annenin başlattığı akıllı telefon karşıtı hareket çığ gibi büyüdü
Afganistan'da onlarca arkeolojik alan buldozerle yıkılarak yağmaya açıldı.
Franz Kolschitzky: Viyana Kuşatması'ndan Kalan Kahveleri Değerlendiren Girişimci
Kış güneşi arayan Britanyalıların adresi Türkiye

"İNEK BAYRAMI" ekitap
Dünya tarihini şekillendiren 6 içecek türü
Taş Kağıt Makas Oyunu (Jan Ken Pon)
"DUHOK KONUŞUYOR" ekitap
ENTERNASYONAL

KİBİRLİ GÜÇ ZEHİR - ERDEMLİ BİLİM PANZEHİR
KARARLILIK - KİŞİSEL ALTYAPI
TARİHSEL KİŞİLİK
TARİHSEL İNSAN
SÜREÇ VE TARİHSEL ÖZNE

'Yeşil İslam' Endonezya'yı iklim çöküşünden kurtarabilir mi?
İsviçreli kadınlar AİHM'de görülen iklim değişikliği davasında zafer kazandı.
Yorgun dünya artık yavaş dönüyor
Avustralya’daki dev yosun ormanlarını yapay zekâ koruyor
2023'te sıcaklık rekoru kırıldı

Apple otomobili ABD'de üretime bir adım daha yaklaştı.
Yaşgünün Kutlu Olsun James Webb Uzay Teleskobu
Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar
Sanal Gerçeklik, Artırılmış Gerçeklik , Metaverse, Sanal Uzay Nedir?

Bilim insanı Matthieu Juncker ekosistemi gözlemlemek için ıssız adada 8 ay tek başına kalacak.
Beynine çip takılan kişinin düşünceleri 25 dakika boyunca okundu.
14 Mart Pi Günü, Günün Kutlu Olsun Pi !
Tüm canlılar için en ideal sıcak
Avustralya’da 350 kişinin konuştuğu yeni bir dil gelişti

Türkiye artık yabancılar içinde ucuz değil…
2023'te 282 milyon insan açlık yaşadı.
Servet dağılımı adaletsizliği: Türkiye'de %1’lik kesim servetin %40’ını alıyor
BM Raporu: İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırısında soykırım suçu iddiası
Doğurganlık oranında 'büyük düşüş': Ülkelerin % 97'sinde nüfusun azalması bekleniyor

GEÇİTKALE'DEN GELİYORDU...
GENÇ BİR YAZARA BİRKAÇ TAVSİYE
DEĞİŞİYOR, YOKSULLAŞIYOR
“KİRAZ ZAMANI” SERÇELER, KİRAZ AĞACIMIZ, RAZZİA
Enflasyon Rehberi

UCUZ ET
Hesap
---İST
SANDIK
TAKSİ DURAĞI

İskandinav Göçleri ve Vikinglerin Avrupa Üzerindeki Etkisi
Hümanizm Nedir?
Osmanlı’da kahve kültürü, Osmanlı’da kahve isimleri..
Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi
Dünyanın İlk Destan Kahramanı: Gılgamış


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git