Bir sinema filmi ya da bir kitap, belki bir müzik albümü ya da bambaşka bir sanat eseri; bazen beklenmedik bir anda karşınıza öyle şeyler çıkar ki hem o güne kadar ben bunu nasıl gözden kaçırmışım diye yerinir hem de bir hazine bulmuşçasına sevinirsiniz. Ben böyle apansız karşıma çıkanları hemen başkalarıyla paylaşmak, herkese yaymak ve onlara da aynı duyguyu yaşatmak için hep aceleci bir heyecan duyarım. Ama her zaman öyle olmaz işte, bazen sizin hazineniz başkası için aynı duyguları uyandırmayabilir.

Bu yazının konusu olan The Devil’s Anvil adında pek adı sanı duyulmamış, kısa ömürlü bir grubun albümünü keşfetmem de bende benzer bir heyecan yaratmıştı yıllar önce. Gecenin bir vaktinde Internet başındayken bulduğum ve sabaha kadar tekrar tekrar dinleyip her parçasından keyif almaya çalıştığım bu albümü neredeyse yakınımdaki herkese dinlettim. Doğal olarak kimi sevdi kimi beğenmedi. Demek yılmamışım ki yine birileri dinlesin, belki aynı keyfi alır, neşelenir diye bu yazıyı yazdım.

The Devil’s Anvil / Hard Rock From the Middle East

Yayımlanma Tarihi: 1967
Türü: Rok
Süresi: 34:09
Yapımcı: Dave Rubinson, Andy Marten, Joe Foster
Yapım Şirketi: Columbia

1960’lı yılların ortasında, ortadoğu kökenli Amerikalı müzisyenler tarafından New York’ta kurulan ve dönemin folk müzik kafelerinde ve rok kulüplerinde boy gösteren The Devil’s Anvil grubunun ilk ve tek albümü “Hard Rock From the Middle East”, ne yazık ki Altı Gün Savaşı olarak da adlandırılan Arap-İsrail savaşının hemen öncesinde yayımlanmış olması talihsizliği nedeniyle ve biraz da albüm kapağındaki yanlış seçilen fotoğrafın etkisiyle radyolar tarafından çalınamamış ve ancak bir kaç bin kopya satış yaparak ardından grubun da dağılmasıyla birlikte unutulup gitmiştir. 2001 yılında CD olarak tekrar piyasaya sürülmüş olmasına rağmen yine de pek dikkat çekmemiştir.

Albümde Arapça, Yunanca ve İngilizce şarkıların yanında bir de Türkçe parça yer alır. Bunun dışında bizim için bir diğer önemi, ud, tambur, dümbelek, buzuki, akordiyon, tef ve davul gibi Anadolu’ya ve yakın çevresine ait çalgıların modern popüler müzik enstrümanlarıyla (gitar, basgitar, vurmalı çalgı vs.) harmanlanarak albümün kaydında kullanılmış olmasıdır. Albüm, bir zamanlar Osmanlı toprakları içerisinde yer alan halklara ait anonim türkülerle yine bu kültürün devamı olan müzisyenlerin aynı müzikal havadaki doğu kültürüne ait (oryantalist) bestelerinden oluşur.

Albümün genel alt yapısını dönemin garaj rok (garage rock), hard rok (hard rock) ve psikedelik (psychedelic) müzikal anlayışları oluşturur. Çoğunlukla şarkıların içine serpiştirilen, bazen de şarkıların arka fonuna egemen olan geleneksel müzik aletleri ve vokaller “Hard Rock From the Middle East”i 1960’larda yapılmış herhangi bir müzik eserinden farklı hatta tamamen benzersiz kılan başlıca özelliklerdir.

Dikkate Değer Şarkılar

Bir Kilis türküsü olan “Lingo Lingo Şişeler” The Devil’s Anvil’in albümünde Shisheler adıyla yeniden can bulmuştur. Bana göre The Devil’s Anvil yorumu türkünün ömrünüz boyunca dinleyebileceğiniz en eğlenceli biçimidir. Doğal olarak solistin Türkçe söyleyişinde ciddi sıkıntılar olmakla birlikte (hatta ilk dinleyenler çoğu zaman Türkçe sözleri anlamakta zorlanır) bu söyleyiş biçimi şarkıya ayrı bir hava katar ve kendinizi birden gülümserken bulursunuz. Beni en çok heyecanlandıransa 1960’ların ortasında New York’un göbeğindeki bir kulüpte, birilerinin bu şarkı eşliğinde eğleniyor olması düşüncesidir. (Not: Birbirleriyle bağlantılı mıdır bilmiyorum ama Ermeni asıllı Amerikalı Udi John Berberian’ın Şişeler yorumu da mutlaka dinlenmelidir.)


Albümün İngilizce sözlere sahip tek şarkısı Misirlou’nun Yahudi asıllı bir Osmanlı müzisyen olan Mısırlı Udi İbrahim Efendi’ye (Ahram Levi) ait olduğu iddiasına karşın 1919 yılında kayda giren ilk hali “Bint Misr” olarak Mısırlı bir müzisyene aittir. Aynı şarkı daha sonra Anadolulu Rum müzisyen Tetos Demetriades tarafından Misirlou adıyla 1927 yılında Amerika’da plak olarak yayımlanmıştır. Eserin 1962 yılında Amerikalı gitarist Dick Dale tarafından “Miserlou” olarak kaydedilmiş sözsüz sürümü, 1994 yapımı Quentin Tarantino filmi Ucuz Roman’la (Pulp Fiction) geniş kitlelere ulaşmış ve oldukça popüler hale gelmiştir. Suat Sayın tarafından Türkçe sözler de yazılan şarkı, Zeki Müren tarafından da 1971 yılında “Yaralı Gönül” adıyla seslendirilmiştir. Bunlar dışında pek çok sürümü olan şarkının The Devil’s Anvil’in albümünde yer alan hali 1927 yılındaki Yunanca şarkı temel alınarak kendi döneminin müzikal havasında ve modern çalgı aletleri kaydedilmiş oldukça iyi vokallere sahip en incelikli yorumlardan biri olmasının yanında icra biçimi ve vokal özellikleri nedeniyle albümün diğer parçalarından ayrılır.

Albümde yer alan Wala Dai, Karkadon ve Nahna Ou Diab şarkıları Erkin Koray tarafından İlla Ki, Deli Kadın ve Boşuna adlarıyla sanatçının İlla Ki albümünde yorumlanmıştır. Erkin Koray’ın ikisi anonim biri de bestelenmiş olan ve Arap müziğine ait bu parçalara Türkçe söz yazarak kendi bestesiymiş gibi albümlerinde yer verdiği söylentisi pek çok kişi tarafından kabul görür. Bu söylentinin sahipleri Erkin Koray’ın The Devil’s Anvil’in albümünü bir şekilde edindikten sonra bu şarkıları kullandığını da iddia ederler. Söylentilere itibar etmeyerek MESAM üzerinde kısa bir araştırmayla halen bu şarkıların Erkin Koray’ın bestesi olarak tescillenmiş görünüyor olması açıkçası benim için büyük bir hayal kırıklığı yarattı ve söylentilere hak vermeme neden oldu. Umarım bu yanlış, sanatçı ya da yapımcılar tarafından en kısa sürede düzeltilir.

Eleştirmenlere Göre

“Hard Rock From the Middle East”, barındırdığı kültürel ve etnik özelliklerinin yanında ilk yayımlanmasında yaşanan talihsiz durum nedeniyle ana akım eleştirmenlerin gözünden kaçmış, fakat pek çok müziksever tarafından “kült” olarak nitelendirilmiş nitelikli bir yapımdır. Genel kanı, albümün müzikal olarak döneminin ilerisinde bir eser olduğu yönündedir.

Piyasaya çıktığında çok az satmış olması nedeniyle nadir bulunan albüm, kolleksiyonerlerin en çok ilgi gösterdiği uzun çalar plaklardan biridir.