2022 yılında Dünya Kupası’na ev sahipliği yapacak olan Katar’daki stadyum inşaatlarında bugüne dek 1200 yabancı işçi hayatını kaybetti. Bu gidişle inşaatların bitiminde can kaybının 4000 civarında olacağı tahmin ediliyor. Uluslararası İşçi Sendikaları Konfederasyonu, FİFA’ya seslenerek yabancı işçileri acımasızca sömüren ve insanlık dışı koşullarda çalışmaya zorlayan Katar’ın ev sahipliğinin elinden alınmasını ve sorumluların cezalandırılmasını istedi.


2010 yılında Zürih’te yapılan oylamanın ardından 2022 Dünya Kupası’nın ev sahipliğinin Katar’a verilmesi eleştirilere yolaçmıştı. O dönemde FİFA’nın (Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği) üst yönetiminde bulunan Katarlı Mohammed Bin Hammam’ın rüşvet karşılığında oy satın aldığı iddia edilmişti.

Uzun süre Afrika Futbol Federasyonu başkanlığı yapan Bin Hammam, FİFA başkanı olmayı hayal ediyordu.

Bin Hammam, Trinidad’lı üye Jack Warner’ın banka hesabına toplam 2 milyon dolar yatırmıştı. Katar’lı yönetici bu paranın Warner’a 5 yıl boyunca sağladığı hizmetler karşılığında ödendiğini söylese de, ödemenin tamamının oylamadan iki hafta önce yapılmış olması şüpheleri arttırıyor. FİFA uzun süre direndikten sonra baskılara boyun eğerek konuyu araştırmaya karar verdi. Yolsuzluk iddialarının yoğunlaşması nedeniyle FİFA, iki yıl önce Bin Hammam’in görevine son verdi. Katar yönetimi, fena halde deşifre olan Bin Hammam’la yollarını ayırdı. Katar’ın Dünya Kupası’nın ev sahipliğini almasını sağlayan kişi, itibarının yanısıra tüm resmi pozisyonlarını da kaybetmiş görünüyor.


Futbol geleneğinden ve gerekli tesislerden yoksun iki milyon nüfuslu petrol zengini Katar’ın aşırı sıcak ikliminin oyunları çok zorlayacağına hiç kuşku yok. Bu nedenle maçların gece oynanması ve gerekirse stadların üzerinin kapatılması düşünülüyor. Bu da maçların Avrupa’da izlenmesini zorlaştıracağı için FİFA’nın işine gelmiyor. Sıcaklığın 50 dereceyi bulduğu Haziran ve Temmuz aylarında nasıl futbol oynanacağı bilinmiyor.

Futbol açık hava sporu olduğu için karda kışta dahi dışarıda oynanıyor, yaz aylarında ise futbolcuların ve izleyicinin sıcaklardan olumsuz etkilenmesi göz önüne alınarak sezona ara veriliyor. Katar’ın adaylığına baştan beri sıcak bakmayan FİFA Başkanı Sepp Blatter, kendi oyunu önce Avustralya, ikinci turda ise ABD lehine kullandı. Sonuçta çoğunluğun kararına saygı duymak zorunda kalan Blatter’in bugüne dek dile getirilen kaygıları büyük ölçüde paylaştığı ama henüz ev sahibini değiştirme aşamasına gelinmediği söyleniyor.   

Tesislere gelince, Katar yönetimi futbol tarihinde görülmemiş projelerle dünyanın en gösterişli ve modern stadyumlarını inşa etmeye söz verdi. Oylama sonuçlarının açıklanmasından hemen sonra hızla inşaatlara başlandı. Büyük projeler için yeterli iş gücüne sahip olmayan Katar, Hindistan ve Nepal’dan misafir işçi almaya karar verdi. İşsizlik ve yoksulluk nedeniyle kendi ülkelerinde iş bulamayan yüzbinlerce Hintli ve Nepalli Katar’a geldi. Barakalarda ya da yıkılmak üzere olan konutlarda yaşayan yabancı işçiler, güvenlik koşullarının asla yerine getirilmediği büyük şantiyelerde çalışıyorlar.

Katar’daki koşullara ilişkin şikayetlerin yoğunlaşmasının ardından Katar’a giden Avrupalı gazeteciler, yabancı işçilerin çalışma ve yaşam koşullarını söyleşiler, fotoğraflar ve çekimlerle belgelediler. Katar’da incelemelerde bulunan İngiliz sendika liderleri ve bir grup parlamento üyesi, köle emeğiyle inşa edilen stadyumlara kan bulaştığını açıkladı. İşçilerin halini görünce şok olan İngilizler, bu duruma son verilmesini istediler. Gizli kameralarla işçilerin kaldığı yerleri filme çeken “The Daily Mirror” muhabirleri, batakhaneye benzeyen konutların pislik içersinde olduğunu, daracık mekanlarda 7-8 işçinin kaldığını belirlediler. Yüksek maaş vaadiyle aldatılan işçilere 1-1.5 dolar saat ücreti ödeniyor.

Kendilerine hayvan muamelesi yapıldığını belirten işçiler, hayvanların dahi yaşamayacağı yerlerde yatıp kalktıklarını söylüyorlar. İşverenler, yabancı işçilerin işi yarıda bırakmasına engel olmak amacıyla işe alırken pasaportlarına el koyuyorlar. Çalışmaya devam etsinler diye maaşlarını ödemiyorlar. Dayanılmayacak kadar sıcak havalarda çalışmaya zorlanan işçilerin hiçbir hakkı ve güvencesi yok.

İngiliz inşaat sendikası lideri Steve Murphy,  işçilerin halini görünce gözlerine inanamadığını, şantiyelerin çalışma kamplarından farksız olduğunu söyledi. “Köpekleri burada bırakacak olsanız Hayvanları Koruma Derneği peşinize düşer” diyen Murphy, sayıları 1.2 milyonu bulan yabancı işçilerin feodal sistemle denetlendiklerini, devletin izini olmadan ülkeden ayrılamadıklarını vurguladı.

Uluslararası İşçi Sendikaları Konfederasyonu, ITUC, ölen işçi sayısının utanç verici olduğunu açıkladı. 2014 Dünya Kupası’nın yapılacağı Brezilya’daki tesis yapımları sırasında toplam 6 işçi yaşamını kaybetti. Geçtiğimiz Mart ayında Rusya’nın Sochi kentinde yapılan Kış Olimpiyatları’ndaki tesislerin inşaatında 60 işçinin ölmesi büyük tepkilere yolaçmıştı. Oysa Katar’daki korkunç tablo ile karşılaştırınca Sochi’deki can kaybı hafif kalıyor. 1200 işçinin öldüğünü Katar’daki Hindistan ve Nepal elçilikleri de doğruladı. Çalışma koşulları iyileştirilmediği takdirde bu rakamın 4000’i aşacağına kesin gözüyle bakılıyor.

ITUC, FİFA yönetimi ile görüşme talebinde bulundu. Baştan beri bu kirli işe elini bulaştırmaktan kaçınan Blatter, asıl sorumluluğun Katar yönetimi ile inşaat firmalarına ait olduğunu ancak kendilerinin de sorumluluk üstlendiklerini söyledi. Blatter, kaygı duyduğunu ifade etmesine karşın duruma müdahele edip etmeyecekleri konusunda  “Katar’daki işçi haklarına karışmak bizim işimiz değil” dedi. Bu arada ITUC, işçiler adına FİFA ile doğrudan ilişkiye geçti.

2010 Dünya Kupası’na ev sahipliği yapan Güney Afrika (Nüfusu 50 milyon), 2.7 milyar dolar harcadı. 2014 Dünya Kupası’nın yapılacağı Brezilya’nın masrafı (Nüfusu 192 milyon) 14 milyarı bulacak. Bu durum, Brezilyalıların kitlesel protesto gösterilerine yolaçtı. Futbola aşık olmalarına rağmen halkın yaşam koşullarını iyileştirecek projeler dururken Dünya Kupası’na bu kadar para harcanmasını kınayan Brezilyalıların isyanı sürüyor. İki milyon nüfuslu Katar, 2022 kupası için 200 milyar doları gözden çıkardı. Bunun kişi başına faturası 100 bin dolar olacak. Bir başka deyişle, dünya tarihinin en pahalı spor organizasyonu Katar’da gerçeleşecek.

Dünya Kupası’na servet ayıran Katar’ın bu büyük projeye katkıda bulunan emekçilerin haklarına zerre kadar saygı göstermemesi akıl alacak gibi değil. Katar yönetimi, suçlamaları kesinlikle redediyor. 1200 kişinin öldüğü iddiasını yalanlıyor. Ancak çalışma koşullarının iyileştirilmesine ve işçi haklarının korunmasına özen gösterileceğini belirtiyor. Silahlı çatışmaların, ayaklanmaların, politik ve ekonomik istikrarsızlığın pençesinde zorlu günler yaşayan Ortadoğu halklarının morale gereksinimi olduğunu söyleyen Katar yönetimi, Dünya Kupası’nın Arapların yara alan gururuna merhem olacağına inanıyor.

Katar’ın Dünya Kupası’nı almasına hile karıştığı, rüşvetle oy satın alındığı kanıtlanırsa ev sahipliği iptal edilebilir. İşçilere kötü muamele yapılması, binlerce işçinin ölmesi ne Katar yönetimini, ne de FİFA’yı fazla ilgilendirmiyor. Uluslararası işçi örgütleriyle insan hakları kuruluşlarının yürüttüğü faaliyetlerin kamuoyunda ne kadar ses bulacağını ise zaman gösterecek.