Metin beyin hem yazım dilinin bu kadar güzel olması,hem kavramların açımlanmasınındaki yetkinlik,hem de aklın işletilmesindeki özgün ve özgür yapılanmanın eşsizliği zaten yorumda bize dar bir alan bırakmış durumda , bu dar alanda sanırım sadece onu tebrik etmek yeterli olacaktır,

Niyet kavranamazsa ya da siz düşünce üretirken farkındalıklı bir yönteminiz yoksa akıl biçimle oyalanır durur. Bir söyeleme yaklaşım biçimini nasıl oluşturursanız bu biçime uygun malzemeler bulursunuz. Bu durumda da olgunun kendindesine ulaşamazsınız, sadece önkabullerinize, inancalarınıza ve ideolojik argümanlarınıza ne derece uyduğuna bakıp yargıda bulunursunuz. Yani irdelenen bir metinle özgür ilişki kurulmadan bu metnin veya söylemin içine dalamazsınız. Yukarıdaki eleştiriyi ve bu eleştiriye konu olan yazıyı bir daha okudum. Her türlü fikre saygı duymak sadece bir ahlaki tutum değil, onu anlamak için olmazsa olmaz koşuldur diye düşünüyorum. Bir şeye saygı duymak onun kendi bağımsızlığının, kendine özgünlüğünün varlığını kabul etmek ve potansiyellerini ortaya koyma yollarını açık tutmaktır. İnsanın düşünce özgürlüğü dış koşullar tarafından sınırlandırılabilir; ancak düşünme özgürlüğünün önüne geçilemez. Düşünme özgürlüğünü sadece bireyin bizzat kendisi sınırlayabilir: İnancalarına sarılarak, sorgulamayı kendine yasaklayarak, ideolojik argümanlarına bağlı kalarak ve kendi doğrularını körü körüne savunarak. Kişi bunu yaparken farkına bile varamayabilir. Her düşünme etkinliği bir yöntem uygulamaktır ve kullandığınız yöntem neyse düşünsel süreciniz ve doğan sonuçlar ona göre olur. Onun için “Bilimsel tutum, felsefi anlayış ve sanatsal duyarlılık” diye özetlenen yöntem üzerine yöntemli yaklaşım düşünmeyi de özgür kılabilir ancak.

İnsan insanın aynasıdır, düşünce düşüncenin gıdasıdır, anlayış anlayışın süsüdür. Düşünme özgürce işletilirse bu önermeler yaşamın nesnel olanağı haline geliyorlar. Sayın Zeytun Atur’u yazısından dolayı kutluyorum, beni tekrar bu yazı üzerine düşünmeye sevkettiği içinde teşekkür ediyorum. Her birimizin bir düşünce kalıbı vardır, bütün bilgiler bu kalıplardan geçerek bilincimizde yer eder; her düşünme etkinliği ise bu kalıplarda biçim alarak düşünceye dönüşürler.

Birer bilinç varlığı olarak kendi varlığımızı anlamaya yönelik pek çok soru sorabiliriz; ancak hepsini şu grup altında toplayabiliriz.

-Ne bilebiliriz?
-Ne yapabiliriz?
-Ne ümit edebiliriz?

“Aklın Üretilmesi” yazısında felsefenin yaşamla bağı ele alınıyor. Felsefeye nerde gereksinim duyarız, felsefe ne işe yarar ve felsefesiz düşünsel etkinlik ne üretebilir gibi sorunsallar ele alınıyor.

Sorgulama yapmak anlama yolculuğunun feneridir, söylediklerinin sorumluluğunu üstlenmektir, kimseye karşı değil kendine karşı. Eğer üzerine düşündüğümüz konuya yönelik kendimize ait sorular sormazsak kendimize ait yanıtlar da bulamayız. Bu noktada falanca şöyle dedi, filanca böyle dedi türünden aktarmacılık yapılır. Yazıya dönersek, düşünce işletim biçiminde en ufak bir önyargı, dayatma ya da ona buna sırtını dayayarak görüş dile getirilişi yoktur.

Felsefenin konusu nesnelerin niteliklerini ortaya çıkarmak değil, hazır bilgileri evirip çevirip başka biçimde tekrarlamak ta değil; felsefe varoluşsal evrensellerle, yaşamın anlamıyla uğraşır. (Elbette bu benim anlayışım, belki başka bir şeydir…) İşte bu noktada kaçınılmaz olarak düşünmenin ne olduğu, bilmenin Ne’liği, Nasıl’lığı ve Niçin’liği karşımıza çıkar.

Nesnelerin ne kadar ayrıntısını fark ederseniz edin bu duyular yoluyla olur. Doğal duyularınızla bunu algılayamazsanız onu güçlendiren araçlarla algılarsınız. Örneğin gözüm bozulduğunda uygun bir gözlük takarım görüşüm sağlamlaşır. Mikro dalga için, dahası atom alttı parçacıklar içinde durum aynıdır. Bir nesneyi doğrudan göremesek bile belirtileri ile görürüz; ama görürüz, yani her durumda duyusal algıda kalırız.

Yazıda Aristo’nun görüşleri doğrudur yanlıştır türünden sonuç çıkarılabilecek tek bir kelime ben göremedim, Aristo’nun düşünce işletim biçimi ortaya konuyor. Bunu yanlış bulabiliriz, elbette. Ama en azından kendimize şu soruyu soramaz mıyız? Aristo M.Ö 322’de öldü. Yaklaşık olarak 2350 yıldır nasıl oluyor da bir filozof hala düşünsel gündemimizde yer alabiliyor, bunun sırrı nedir? Aristo aşıldı mı? Bir filozofun görüşlerinin aşılması ne anlama gelir?

İnsanın bilinci ne kadar berrak, kendine karşı ne denli eleştirel, kendini kendi zanlarının bağlarından ne denli kurtarırsa insan olmanın lezzetini de o ölçüde duyumsuyor ve başkasının özgürleşmesine ve özgünleşmesine yardımcı oluyor. Bu bir duyumsamadır ve ancak deneyim yoluyla tanık olunabiliyor…

Sayin Metin Bobaroglu aklin uretilmesi ile ilginc bir felsefi makale yazdi.
Aklin uretilmesini eger dogru anladiysam Bunun sorgulamaktan gectiyini yaziyor.

Aslinda sorgulamak da bir cesit meraktan dogabiliceyini de dusunemiyor.

Bilgi uc ana dalda sorulan sorunun cesidine gore toparlanmistir.

Birincisi Ne bilebiliriz sorusuna karsilik Bilgi felsefesini gelistiyini
ikinci soruya ne yapmamiz gerektiyine karsilik ahlak felsefesi ve
ucuncusune ne umit edebiliriz karsiligina da din felsefesinin gelistiyini one surmektedir.

Bunlardan birinci sorunu ele alip irdelemektedir.
Ahlak ve din felsefeleri uzerindeki yorumlara kisa bir sekilde deyinmektedir.

Isin ilginc yani su umudun dinle olan ilgisini pek anlamis deyilim. Bugun ben kendimi dinsiz olarak tanimliyorsam umutsuzmu oluyorum? Hangi din insana umut saglamaktadir? Ve en onemlisi din insana nasil bir umut sagliyor?

Insan korktugu icin dine sarilmasi bir umut araci mi oluyor? Yoksa genel varsayima gore dinin cikis noktasi insanin korkusumudur dini yapan etmen?
Buradan cikarak insan korktugu tanrilara adak sunmasi ve busekilde tanrilarin gazabini azaltmasi mi insanin umut kaynagi oluyor?

Hangi din insana hangi umutlar saglamaktadir?
Din kendi icinde nasil bir felsefe ihtiva etmektedir?
Bertrand Russel Felsefeyi din ile bilim arasinda kalan birboslugu dolduran yerdir diye tanimlar. Bu tanimlama belki de sayin Bobaroglu icin ciliz bir tanimlama kalabilir.

Felsefeyi kendi icinde tanimlamaya calisirsak, insanin bilgiye olan sevgisidir. dar bir anlamda da tanimlayabiliriz. Buradan cikarak da bilgi nedir sorusuna gidiliyor.

Sayin bobaroglu da bunu yapmaga calisiyor. Buna yanit olarak da Aristo''nun bilgiye yaklasimini gosteriyor
Orada yurutulan mantik su
Insan dusunme bilme yontemi ile nesnelere yonelir ve onda ancak kendi turunden olani kavrayabilir. Bu kavrama bes duyuya bagli oldugu icin de insanin kavramasi yani anlayisi bununla sinirlanmaktadir.

Sadece yukarideki onermeyi ele alacak olursak Bugun bilim alaninda ne kadar yetersiz oldugunu gorebiliriz.Orneyin fizikte mkro dalgalari vucudumzda hicbir sekilde hissetmeyiz, ona dokunamayiz ayni sekilde adi uzerinde mikro dalga oldugu icin onu goremeyiz

Fakat bu demek deyildir ki bu mikrodalgalar olamaz. Bunu fizik bilimin gelistirdiyi aletler vasitasiyla anlayabiliyoruz. Bu konuma bir yigin ornekler verilebilir
Aristo''nun ortaya koydugu bilme veya bilgi tanimi bugunku sartlarda yetersiz oldugunu goruyoruz

Bunun yaninda da ruhun tanimlanmasi ilginc bir olaydir?
Ruh eski yunanlilarda psyche nefes alisverisine deniliyordu

Yazar Aristo''daki ruh''un tanimlamasini turkcede us veya akil olarak bildirilmektedir. Buradan kuranda yazili akilin islemesini bagdastirmaktadir.

Kuran''da aklin nasil islediyi konusunda herhangi bir felsefi anlamda bir bilgi yoktur. Bu yorumdan su anlasiliyor ki Yazarin dini tanimlamasi bile sadece islamin sekline gore ele alinmaktadir Bunu da Aristo''nun mantigi icinde yerlestirmeye calismaktadir.

Butun bunlarin yaninda felsefesiz bilim olmayacagini savunmaktadir ki buda Bertrand Russel''in felsefeyi tanimlamasina ters dusmektedir.

Bilim cogu zaman nasil sorusuna cevap aramaktadir. Bir sey nasil isliyor? nasil meydana geliyor? Bu sorular teknolojiyi gelistiriyor. Yani teknoloji olmadan bilim uretilemez Ama Teknoloji basli basina felsefenin alani olmayabilir fakat bilimin alani olmak zorundadir.
Yazarimiz bunu yukaridaki tanimlamalara gore pek kabul etmemektedir. Nitekim Felsefesiz bir kimya veya bir tipbbin olmayacagini savunmaktadir.
Fakat tib orneyin Rudolf Virchov''un deyimiyle politikain toplumda uygulanisidir dersek Felsefesiz bir tib mi gelistirmis oluyoruz?

Yazar turkiyedeki solculari ideolojiyi elestiri mantigindan gecirmeden batideki bilgileri   sadece ezberlemekle suclamaktadir (devrimcilerin Rusya'daki devrimi basindan sonuna kadar anlatmalari fakat kendi tarihhleri hakkinda bilgi sahibi olmadiklrini yazmaktadir) Bir cok solcu icin bu gecerli dahi olsa bile bu belli bir bilgiye yaklasim bicmi olamaz mi?
Kendi tarihimizi bilmememiz bu alanda yapilan calismalarin azligindan gelmiyormu? Veya devletin musaade ettiyi kadar bilgiye sahibiz diyemezmiyiz?

Yazar baskalarini kopyalamakla bilgi sahibi olunmayacagini yaziyor. Fakat tarihte bunun aksini ispatlayan bir yigin ornekler var. Simdi aklima cicek asisini gelistiren Edward Jenner tekniyi aslinda 1718 lerde ingiliz elcisinin esi olan Lady Mary Wortley Montagu'nin anadoludaki kadinlarin inekleri sagarken kendilerini asilarken gozlemlemesi ile gelistirdiyini soyliyor.
Demek ki bilgi he zaman sadece sorgulamakla elde edilmiyor
bazen baskasini kopyalamakla da gelistirilebiliniyor. Japonya'da kendi teknolojisini gelistirirken de batiyi kopyaladiklarini soyliyorlar. Ve bu sadece kendi kulturu deyil de baska kulturleri kopyalamakla olusabilir.

Sayin Bobaroglu en nihayet bellek gelistirmekle akla veya logus’a varilmayacagini yaziyor. Bence buda kendi icinde celiskili bir dusunce yapisi. Ben bugun bir tib doktoruyum. Ama tibbi bilgilerim herseyi denemkle olusmamaktadir. Bana sunulan bilgilerin hepsini sinamaya kalkarsam isin altindan cikamiyacagimi biliyorum. O halde belleyim olmazsa tib bilgilerine ulasamam.

Saygilarimla
Zeytun.