A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

"Gloomy Sunday" Macar intihar şarkısı...

Kategori Kategori: Kültür/Sanat | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Aynur Çağlı | 31 Temmuz 2013 02:33:41

Bir şarkı düşünün, öylesine hüzünlü ki dinleyenleri çok karanlık yerlere götürerek intihara sürüklüyor. 1933 yılında genç Macar müzisyen Rezso Seress tarafından bestelenen "Gloomy Sunday" (Hüzünlü Pazar) böyle bir şarkı, duyanları kedere boğuyor, dayanılmaz acılara garkediyor. Bestecisi de dahil yüzden fazla insanın ölümüne neden olmakla suçlanan şarkı, önce Macaristan'da, ardından İngiltere'de yasaklandı. Bestecisi ise, 1968'de Budapeşte'deki evinin penceresinden atlayarak yaşamına son verdi.

Seress, ünlü şarkıyı bestelediğinde 34 yaşındaydı, Paris’te meteliğe kurşun atıyordu. Anavatanı Macaristan ekonomik ve sosyal bunalımın doruğundaydı, faşizm tırmanışa geçmişti.

Tüm Avrupa’nın üzerinde kara bulutlar geziniyordu. Ancak genç müzisyenin o zamanlar içinde bulunduğu kötü ruh halinin bu durumdan daha çok sevgilisinin kendisini terk etmesinden kaynaklandığı iddia ediliyor.

Şarkının sözlerini Seress’in yakın arkadaşı Macar şair Laszlo Javor yazdı. Hatta sevgilisi tarafından terk edilenin Seress değil, Javor olduğu söyleniyor.

Bir başka teze göre, Seress bu şarkının sözlerini önce kendisi yazdı. Politik içerikli sözlerin müzikle uyumlu olmadığını düşünen besteci, sonuçta arkadaşının duygusal sözlerinin daha etkileyici olduğuna karar verdi.

“Gloomy Sunday” ilk kez 1935‘te Macar şarkıcı Pal Kalmar tarafından seslendirildi. Javor’un sözleriyle piyasaya çıkan şarkı kısa zamanda meşhur oldu. Fakat bu acıklı şarkı, intihar oranının her zaman Avrupa ortalamasının çok üzerinde olduğu Macaristan’daki insanları olumsuz etkiledi.

İntihar olaylarındaki artışın şarkıyla doğrudan bağlantılı olduğu, şarkının söz yazarının eski nişanlısı da dahil birçok Macarı intihara yönelttiği öne sürüldü. Gazeteler, elinde şarkı sözleriyle Tuna nehrine atlayanların, şarkıyı defalarca dinledikten sonra canına kıyanların öyküleriyle doldu. Resmen lanetlenen şarkının radyoda çalınması, konserlerde söylenmesi yasaklandı, plaklar piyasadan toplatıldı.

“Gloomy Sunday” ile ilgili haberler kısa zamanda tüm dünyaya yayıldı. Rusça, Fransızca ve Japonca yorumlarının ardından sözleri İngilizce’ye çevrilerek İngiltere ve ABD’de satışa çıkarıldı.   

1936’da Amerikan Hal Kemp orkestrası eşliğınde Bob Allen tarafından seslendirilen şarkının sözlerini Sam M. Lewis kaleme aldı.

Bugüne dek yüzlerce sanatçı tarafından yorumlanan bu şarkının İngilizcesinde intiharı çağrıştıran tek dize “Yüreğim ve ben herşeyi bitirmeye karar verdik” cümlesinden ibaret. Lewis’in bu dizenin dramatik etkisini hafifletmek için şarkıyı “Sadece düş görüyordum, uyandığımda seni yanımda uyurken buldum...” diye bitirdiği söyleniyor.

Müziğin insan psikolojisi üzerinde etkisi bilinen bir gerçek. Ancak müziğin nerede, ne zaman ve hangi koşullarda bestelendiği, hangi ruh halini yansıttığı, hangi duyarlığa denk düştüğü yadsınamaz.

Gloomy Sunday’in talihsizliği, hiç kuşkusuz Macaristan’ın ve Avrupa’nın en karanlık dönemlerinden birinde ortaya çıkmış olması. Piyano için yazılmış melodinin melankolik tonu, duygusal sözlerle birleşince insanı gerçekten hüzünlendiriyor. Buna bir de Amerikalı Billie Holiday gibi sesi doğal olarak acı ve ızdırap yüklü bir şarkıcının yorumu eklenince etkilenmemek olanaksız. Blues ve cazın eşsiz seslerinden biri olan Holiday’in 1941’de doldurduğu plak, şarkının trajik kalitesini arttırdı. Sesi gibi hüzün dolu bir yaşam öyküsü olan Holiday, 44 yaşındayken (1959) uyuşturucudan ölmesine rağmen onun “Gloomy Sunday” yorumundaki derinliği hala kimsenin yakalayamadığı söyleniyor.



Bazı yazılarda tersi iddia edilse de “Gloomy Sunday” Amerika’da hiçbir zaman yasaklanmadı. İngiltere’de ise BBC, çok moral bozucu olduğu gerekçesiyle Billie Holiday’ın şarkısının radyoda çalınmasını 1940‘larda yasakladı. BBC, şarkının ikinci dünya savaşı dönemindeki karamsarlığı arttırdığına inanırken diğer radyolarda herhangi bir resmi yasaklama olmadı. BBC şarkının enstrümantel düzenlemelerini çaldı fakat sözlü haline uygulanan yasak 2002’ye dek sürdü.

Gloomy Sunday’in bestecisi Seress’in yaşamı oldukça sıkıntılı geçti. İkinci Dünya Savaşı sırasında Naziler tarafından tutuklanarak çalışma kampına gönderildi. Sağ kalmayı başardıktan sonra tiyatroda ve bir sirkte trapezci olarak çalıştı. Gloomy Sunday ile yakaladığı başarıyı tekrarlayamayınca besteciliğe veda etti. Rivayete göre, Seress bu ölümsüz şarkıya esin kaynağı olan eski sevgilisine geri dönmek istedi. Fakat çok geç kalmıştı. Çünkü sevgilisi, kendini zehirleyerek intihar etmişti. Bir başka varsayıma göre, geriye sadece iki sözcükten oluşan bir not bırakmıştı: “Gloomy Sunday”. Bütün bu iddialarda ne kadar doğruluk payı olduğu şüphe götürür.

Bestecinin intiharının ise uzun yıllar depresyonda olmasından kaynaklandığı sanılıyor. 1968’de evinin penceresinden atlayarak intihara yeltenen Seress, kaldırıldığı hastanede kurtarılıyor ancak bu kez telle kendini boğuyor. Bestecinin yaşamı ve ölümüyle ilgili iddialar da “Gloomy Sunday” hakkındaki iddialar gibi birbirinden farklı. Tek benzerlik hepsinin üzücü olması.



1999 yılında gösterime giren Alman-Macar ortak yapımı “Gloomy Sunday” filmi, hüzünlü şarkının öyküsüne yeni bir boyut kazandırdı. Film, Nazi işgali altındaki Budapeşte’de lüks bir lokanta işleten Yahudi asıllı iş adamı Laszlo ile birlikte çalıştığı Macar sevgilisi Ilona ve lokantada piyano çalan genç müzisyen Andras’ın başından geçenleri anlatıyor. Bu genç müzisyen Gloomy Sunday’i aşık olduğu Ilona için besteliyor. Macar oyuncuların kusursuz performansının yanısıra aşk, sadakat, dostluk, dayanışma ve intikam temalarının ustalıkla işlenmesi, bu filmin başarısına önemli katkıda bulundu. Aşk ile müziğin baş rolleri paylaştığı filmde, Budapeşte’nin masumiyetini kaybederek Nazilere teslim oluşu ve faşizmin acımasızlığı dile getiriliyor. Ilona’nın ve eski Budapeşte’nin güzelliği baş döndürüyor.



Rock müziğin uçuk sanatçılarından Björk, 2010 yılında intihar eden İngiliz modacı Alexander McQueen’in anma töreninde Gloomy Sunday’i yorumladı. Sarah Vaughan, Sinead O’Connor, Elvis Costello, Sarah MacLachlan, Heather Nova, Diamanda Galas, Sarah Brightman, Ray Charles ve daha yüzlerce şarkıcı Gloomy Sunday’i kendilerine göre yorumladı ve yorumlamaya devam ediyor. YouTube’da hepsi mevcut, film de izlenebilir. Bu şarkıcıların hiçbiri intihar etmedi, bu şarkı yüzünden bunalıma da girmediler. Gel gelelim New York Times’a göre, Gloomy Sunday en az yüz kişinin ölümüne yolaçtı. 1940’ların Macaristan’ında ve Avrupa’da intihar etmek için o kadar fazla neden vardı ki, Gloomy Sunday gibi güzel bir ezgiyi ya da hüzünlü sözlerini suçlamak gerçekten haksızlık...  

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: 6.4 / 10 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış




Türkiye ve Arap ülkelerinde
DEPREM : Hangi ülke, ne yardım gönderiyor?
YAS...
YAKIŞMIYOR
İşte Millet İttifakı'nın 9 ana başlıklı Ortak Mutabakat Metni'nin önemli maddeleri

Katar Gate: AP'deki rüşvet skandalında Türkiye bağlantısı
73 YIL SONRA BİR 14 MAYIS DAHA
NATO'nun 31'inci üyesi Finlandiya
Avustralya’dan TikTok’a yasak geldi
Almanya: İş gücü göçünü kolaylaştıran yasa kabineden geçti

Acemoğlu: 15 yıl Türkiye için fırsat penceresi bunu harcarsa sonu trajik olur
AB Meta'yı 1,2 milyar euro para cezasına çarptırdı
55 bin kişiyi işten çıkararak yerine yapay zeka kullanacak
Dünyada gıda fiyatları 12 aydır düşerken; Türkiye'de 31 aydır yükseliyor
Türkiye Irak’a yaklaşık 1,5 milyar dolar tazminat ödeyecek

2023 FIFA Kadınlar Dünya Kupası’nda rekor bekleniyor
Rüya...
Kocaman bir aile gibi
Yeni Zelenda: 2009 sonrasında doğanlara sigara yasağı
Avrupa’nın ardından ABD’de maymun çiçeği virüsü alarmı

GREV HAKKI TARTIŞILIYOR, TANINIYOR
“İŞÇİLER SAHAYA İNMELİ”, BÜLENT ECEVİT’LE SÖYLEŞİ
KİTAPÇI RÜSTEM, PARİS: EMEKÇİDEN YANA ve FAHRİ KONSOLOS
Değerli Dost Aydınlık Yürek - HASAN MEYZİNOĞLU
“ŞAİR LÂFI”

Ana gibi yar, Anadolu gibi diyar olmaz
HÜMANİZMANIN KANITLANMASI
YABANCILAŞMA
GERÇEK FELSEFE
MADDE VE DÜŞÜNCE

2023-2027'de dünya genelinde rekor hava sıcaklıkları görülebilir
Okyanus sıcaklıkları rekor seviyede
BM'den uyarı: Deniz seviyesi rekor hızla yükseliyor
AB'nin enerji tüketiminde yenilenebilir kaynakların payı 2030'a kadar %42,5'e yükseltilecek
'Ekosistemi yeniden dengele': Dingoları ve şeytanları geri döndürme planı

Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar
Sanal Gerçeklik, Artırılmış Gerçeklik , Metaverse, Sanal Uzay Nedir?
Apple'dan iPhone Uygulamalarına Dev Zam: 1 Dolarlık Uygulama 17 TL Oldu
Yapay Et Şirketi Üretime Hazırlanıyor

Eratosthenes MÖ 3. Yüzyılda dünya'nın çevresini nasıl ölçtü?
Leonardo da Vinci'nin annesi Çerkes bir köle
UÇAN KÜÇÜK ŞIRINGALAR
Kanser hücrelerini öldüren virüs hastalar üzerinde olumlu sonuç verdi
Çin'de havadaki Covid-19'u tespit eden maske geliştirildi

Gençlerin yüzde 63'ü Türkiye'den gitmek istiyor.
Modern köle sıralamasında Türkiye zirvede
Türkiye'de temelsiz yargılamalar devam etti
Türkiye’de çocuklar ekmek veya makarna ile besleniyorlar...
Türkiye yine

Demokrasinin yozlaşıp ayak takımının hakimiyet kurduğu rejim: Oklokrasi
“BİZE BİR SOSYALİST PARTİSİ LAZIM”
Mezopotamya’nın Ağıtları
KARGALAR, ÖRÜMCEKLER, LEYLEKLER VE DİĞERLERİ
1 MAYIS 1945

MEVSİMLER
HUKUK NEDİR?
GÜVENMEK
Tanrının Arabası
FARELER

Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi
Dünyanın İlk Destan Kahramanı: Gılgamış
Antik Çağlarda Kendi Memleketlerine Karşı Savaşan Paralı Askerler
Sümer Atasözleri ve Özdeyişler
Museviliği benimsemiş tek Türk devleti : Hazarlar


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git