A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

Ekonomi Nereden Nereye?

Kategori Kategori: Türkiye | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Prof.Dr. Korkut Boratav | 05 Ekim 2012 15:03:40

AKP iktidarı on yılını tamamlamak üzere. Ekonomik bir bilançoyu, dönemi ikiye ayırarak yapabiliyoruz. (1) 2003-2006: AKP'nin "birinci lâle devri". (2) 2007-2012: Öncesi ve sonrasıyla krizli yıllar. Kuşbakışı bir gezinti yapalım ve biriken sorunlara değinelim. Uluslararası krizin arifesine (2007'ye) kadar hızla büyüyen ekonomi, 2008'de durgunlaştı; kriz dalgasından şiddetle etkilendi ve 2009'da küçüldü. Ardından iki yıllık hızlı bir canlanma, büyüme sürecine geçti. Bu "ikinci lâle devri"nin barutu da hızla tükendi.

2012’nin ilk altı ayının milli gelir tahminleri, ekonominin yeniden durgunlaştığını ortaya koydu.

Milli gelir verilerinin eğilimi (trend) hesaplandığında, ortalama büyüme hızı AKP’li yılların (2003-2011’in) tümü için yüzde 4.7; “birinci lâle devri” için yüzde 7.8; 2007-2011 için yüzde 2.7 olarak belirlenmektedir. 2012 öngörülerini de ekleyiniz. Bu sonuncu oranın değişmeyeceği anlaşılmaktadır.

Nereden nereye gidiyoruz? Birikmiş ekonomik sorunlarımız nelerdir? Yakın geçmişe bakalım ve beş önemli saptama yapalım.

***

1. Büyüme süreci dış kaynak hareketlerine bağımlıdır.

“Birinci lâle devri”nin yüksek büyüme hızları, neredeyse her yıl kesintisiz olarak artan dış kaynak hareketleri ile bağlantılıdır. 2007’de yabancı sermaye girişleri yüksek (elli milyar doları aşkın) bir platforma oturmuştur. Ekim 2008-Ekim 2009 arasında ise sıcak para kaçışları ve dış borç anapara ödemeleri nedeniyle, yabancı sermaye net çıkış göstermiş; bu olgu ekonomiyi bunalıma sürüklemiştir. Batı’da hızla artan likiditenin Türkiye ekonomisine taşan öğeleri sayesinde 2010/2011’in “ikinci lâle devri” yaşanmıştır. Ta ki, Avro Bölgesi’nin krizi, uluslararası sermaye hareketlerini yeniden törpülesin...

2. Belli bir büyüme hızı, giderek artan oranlarda cari açık yaratmaktadır.

Türkiye ekonomisinin dış açık verme eğilimi giderek artmaktadır. Yakın geçmişten çarpıcı bir örnek verelim: 2005 ve 2011’de ekonomi kabaca aynı oranda (yüzde 8.5 civarında) büyümüş; buna karşılık altı yıllık bir ara sonunda cari işlem açığının (dolarlı) milli gelire oranı yüzde 4.6’dan yüzde 10’a çıkmıştır. İsterseniz aynı karşılaştırmayı 1990’lı yıllarla 2000 sonrası arasında yapınız; sonuç değişmeyecektir: Belli büyüme hızlarının yol açtığı dış açık oranları tırmanmaktadır. Öyle ki Türkiye tarihinde ilk kez ekonominin küçüldüğü bir yılda (2009’da) dahi dış açık gerçekleşmiş; 14 milyar dolara ulaşmıştır. Dış bağımlılığın ağırlaşması söz konusudur.

3. Sanayi sektörünün ve ihracatın ithalat bağımlılığı da ağırlaşmaktadır.

Cari işlem açıklarındaki artış eğilimi, ithalat bağımlılığını, ithal girdi oranlarını yükselterek üretim düzlemine yansımaktadır. Bu nedenle sanayi üretimi ve ihracat arttıkça ülke dışına giderek artan oranlarda katma değer ve istihdam taşınmaktadır.

4. Artan dış kaynak girişleri, sermaye birikimini değil, tüketimi beslemiştir.

Neoliberalizmin tutkunlarına sorarsanız, sermaye hareketlerinin serbestleşmesi yabancı sermaye girişlerini artıracak; ulusal tasarruflardaki yetersizlik böylece telâfi edilecek; bu sayede sermaye birikimi de yukarı çekilecektir. Türkiye bulguları bu iyimser beklentileri desteklememiştir. Milli gelirin özel tüketime ayrılan oranı, 1998 ile 2011 arasında (cari fiyatlarla) yüzde 66.5’ten yüzde 71.2’ye çıkmış; sermaye birikim oranı ise yüzde 22.9’dan yüzde 21.7’ye düşmüştür. Kısacası, artan dış kaynaklar özel tasarruflara eklenmemiş; tam aksine onların aşınmasına yol açmıştır.

5. Dış borçlanma ve kısa vadeli borçların payı tırmanmaktadır.

2009 krizi öncesinde, büyüme ivmesini besleyen yabancı sermaye girişlerinin yüzde 50-60’ı dış borç yaratan öğelerden oluşuyordu. Kriz sonrasında bu oran tırmanmış; 2012’nin ilk altı ayında yüzde 73’ü aşmış; toplamda 318 milyar dolara ulaşmıştır. Özel sektörün tasarruf yetersizliği (açığı), dış borçlanmayla, daha da kötüsü artan oranlarda kısa vadeli borçlarla telâfi edilmektedir.

Türkiye dış borçlarını rahat döndürebilecek midir? Büyümenin gerektirdiği (ve giderek artan) dış kaynaklar kesintisiz sağlanabilecek midir? Bu soruları irdeleyen finans çevreleri önce kısa vadeli dış borçların artış temposuna bakarlar; sonra da bunların düzeyini, resmî (Merkez Bankası’nın) rezervleriyle karşılaştırırlar. 2007’de kısa vadeli dış borçların payı, toplamın yüzde 17.2’sini oluşturuyordu. Bu oran, Haziran 2012’de yüzde 28.4’e ulaşmıştı. Kısa vadeli borçların rezervlere oranı ise 2007’de yüzde 60 civarında iken, geçen yıl kritik eşik olan yüzde 100’ü; Haziran 2012’de ise yüzde 120’yi aşmıştır. Bu nedenle, uluslararası finansal sistemin artan istikrarsızlığı, Türkiye’yi yönetenlerin de tedirginliğini artırmaktadır.

***

AKP hükümeti bu sorunları algılamaktadır; fakat bunların karşısında çaresiz kalmaktadır.

En çok “cari açık sorunu”nun sözünü etmekte; ancak buna karşı (“yumuşak iniş” söylemi ile hafifletilmeye çalışılan) durgunlaşma dışında hiçbir çare düşünememektedir. Bu sorunla bağlantılı olan ve yukarıda vurguladığımız yapısal/dışsal çarpıklıklar ise, tamamen gözardı edilmektedir. Neoliberal modelle hesaplaşmayı göze almadıkça bu alanlarda mesafe alınamaz.

Bu çaresizliği gizlemek için, ekonomik tartışmalar, kamu açığı ve enflasyon öğelerinden oluşan dar bir aralık içinde sıkıştırılmıştır. Türkiye halkının gönenci ile bağlantılı olmayan bu gündemin içinde kalmak, zaman sarfıdır; o kadar...

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: Henüz oy verilmedi / 0 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







Türkiye Cumhuriyeti mutlu, başarılı ve utkulu olacaktır
YILMAZ GÜNEY’E DAİR ekitab
Dünya Sağlık Örgütü: Yeni Kovid-19 varyantı ölümleri arttırabilir.
Yazarlarımızdan Sevgili Aykut Yazgan’ı kaybettik
Yurt dışına göç eden Türk vatandaşları: 2022'de son 7 yılın rekoru kırıldı

Hollanda'da aşırı sağcı Wilders'in seçim zaferi
Avustralya ulusal dijital kimlik sistemine geçiyor
İsrail - Hamas çatışmasında savaş suçu işleniyor mu?
Türkiye’de 21 yılda 15 bini aşkın arazi, 289 bini aşkın konut ve işyeri yabancılara satıldı
FRANSA İKTİDAR CEPHESİ DERSLERİ HAL VE GİDİŞ: SIFIR

Birleşmiş Milletler’den 48 ülke için korkutan rapor
Daron Acemoğlu: Türk halkını zor günler bekliyor
Türkiye’de yıllık et tüketimi 10 kg dan az
Çin Alman otomobillerini tahtından ediyor.
Acemoğlu: 15 yıl Türkiye için fırsat penceresi bunu harcarsa sonu trajik olur

İngiltere'de yeni bir domuz gribi varyantının insandaki ilk vakası tespit edildi.
Gerçek insan değil ama ayda binlerce dolar kazanıyor
ANA(KADIN)LARIN SESİ
Dünya genelinde kanser vakalarında büyük artış
İnsan vücudu ne kadar sıcağa dayanabilir?

"DUHOK KONUŞUYOR" ekitap
ENTERNASYONAL
REMZİ RAŞA’YI ANMAK İÇİN
GREV HAKKI TARTIŞILIYOR, TANINIYOR
“İŞÇİLER SAHAYA İNMELİ”, BÜLENT ECEVİT’LE SÖYLEŞİ

Senede bir gün
SABİTESİZ GÖRECELİ OLABİLİR Mİ?
Ana gibi yar, Anadolu gibi diyar olmaz
HÜMANİZMANIN KANITLANMASI
YABANCILAŞMA

Türkiye, Avrupa’nın atık deposu mu?
Kuzey Denizi'nde sızıntı korkusu
AKBELEN ORMANI DİRENİYOR
Akbelen Ormanı'ndaki çevre direnişi
WMO aşırı sıcaklarda kalp krizi ve ölüm uyarısında bulundu

Yaşgünün Kutlu Olsun James Webb Uzay Teleskobu
Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar
Sanal Gerçeklik, Artırılmış Gerçeklik , Metaverse, Sanal Uzay Nedir?
Apple'dan iPhone Uygulamalarına Dev Zam: 1 Dolarlık Uygulama 17 TL Oldu

Şempanzeler rakiplerine karşı savaş stratejileri kullanıyor.
Kazakistan'da 3.400 yıllık erken dönem Türk piramidi bulundu
Avustralya’da Dingolar “Neredeyse İnsan” statüsündeydi.
'Kayıp sekizinci kıta' Zelandiya ilk kez nasıl haritalandırıldı, sonuçları ne olabilir?
İnsanların ataları 'yeryüzünden silinme noktasına gelmiş olabilir'

Dünya cinsiyet eşitliği konusunda ne durumda?
Türkiye Avrupa’da lider, dünyada 14. Sırada
Türkiye'de su krizi araştırması yayımlandı
Suudi Arabistan yüzlerce göçmeni öldürdü
Yalan haberlere neden inanıyoruz?

Göbeklitepe'deki son keşifler ne anlama geliyor?
AYKUT YAZGAN’I OKUMAK
Megapik “Yeniden” adlı kitabın yazarı Dr. Meltem Hınçal ile bir söyleşi....
Mektub var, Ragip Duran’dan
Türkiye’de farkında olmak ya da olabilmek...

QUO VADİS
Irkçılığın eli barut ve benzin kokuyor, yüzü ölüm
VAAT EDİLEN TOPRAKLAR
Kanunsuz Batı
100 Yaşında Cumhuriyet

Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi
Dünyanın İlk Destan Kahramanı: Gılgamış
Antik Çağlarda Kendi Memleketlerine Karşı Savaşan Paralı Askerler
Sümer Atasözleri ve Özdeyişler
Museviliği benimsemiş tek Türk devleti : Hazarlar


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git