A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

İç Talep Düşüyor; Ekonomi Durgunlaşıyor

Kategori Kategori: Türkiye | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Prof.Dr. Korkut Boratav | 16 Eylül 2012 08:36:06

TÜİK 2012'nin ilk yarısına ait milli gelir tahminlerini yayımladı. Durumu üç cümleyle özetleyelim: 2012'nin ilk altı ayında dış kaynak hareketlerinin azalması iç talebi daraltmıştır. İthalatın düşüp, ihracatın yükselmesi sayesinde milli gelir hâlâ (fakat yavaşlayarak) büyüyebilmektedir. Ne var ki, İran'a yapılan "hayalî" altın ihracatı, cılız büyümenin bir bölümünü de "hayalî" kılmaktadır.

Bu kestirme saptamaları biraz açmak için aşağıdaki tabloya başvuralım ve Ocak-Haziran 2012 milli gelirinin ana öğelerini bir yıl öncesiyle karşılaştıralım.

Bu karşılaştırmayı rahat izleyebilmek için de, tabloda içerilen milli gelir hesabının nasıl yapıldığını özetleyelim: Özel tüketim, devlet tüketimi ve yatırım harcamalarına (tablonun ilk üç satırına), dış dünyanın Türkiye’de yaptığı harcamalar, yani mal ve hizmet ihracatı (satır 4) eklenir; bu toplamdan, Türkiyeli aktörlerin dış dünyadaki harcamaları,yani ithalat, (satır 5) çıkarılır. Sonuç, harcamalara göre milli gelirdir (satır 6). Bu hesaplama, enflasyondan arındırılarak (yani, 1998’e ait, sabit fiyatlarla) yapılır.

Türkiye ekonomisinin genişlemesi, durgunlaşması, küçülmesi büyük ölçüde dış kaynak hareketlerine bağlıdır. Bu nedenle Türkiye ile dış dünya arasındaki yabancı, yerli, kayıt-dışı tüm sermaye hareketlerinin toplamını belirlemek önem taşır. Tablonun son satırı da bu toplamı (milyon dolar olarak) 2011 ve 2012 in ilk altı ayı için vermektedir.



***

Şimdi de tabloya bakarak yazının başında yaptığımız kestirme yorumun nicel dayanaklarını tartışmaya başlayalım.

1. Dış kaynak hareketlerinin düşmesi iç talebi daraltmıştır.

Ocak-Haziran 2012’de Türkiye’ye dış kaynak girişleri devam etmektedir; ama bir önceki yıla göre yüzde 31 oranında daralarak... Bu durumun iç talebe yansıması kaçınılmazdı. Nitekim, iç talebin üç ana öğesini oluşturan özel tüketim, devlet ve yatırım harcamaları, on iki ay öncesine göre yüzde 1.9 oranında düşmüştür. Kamu harcamalarındaki artış, özel tüketim ve yatırımdaki daralmaları telâfi edememiştir. Özellikle yatırımlardaki yüzde 9’a yaklaşan aşınma dikkat çekicidir.

2. İhracat ve ithalat hareketleri milli gelirin küçülmesini önlemiştir.
TÜİK, iç talebin daralmasına rağmen Ocak-Haziran 2012’de milli gelirin büyüyebildiğini belirliyor. Fazlasıyla telâfi, dış ticaretten kaynaklanmıştır. İç talepteki düşme, ithalatı yüzde 5 dolaylarında aşağı çekmiş; buna karşılık mal ve hizmet ihracatı ise (dünya ekonomisindeki durgunluğa rağmen), yüzde 16 oranında artabilmiştir. Sonunda, 2011’in ilk altı ayında yüzde 10.5 oranında gerçekleşen büyüme oranı, yüzde 3.1’e düşmüştür.

3. “Hayalî” altın ihracatı nedeniyle büyümenin bir bölümü de hayalîdir.

Ne var ki, bu “ihracat başarımı”nın bir bölümü “hayalî”dir. Hatırlatalım: AB ve ABD’nin İran’a uyguladıkları ekonomik yaptırımlar, bu yıl uluslararası banka işlemlerini kapsadı ve bu ülkeden petrol ve doğal gaz ithalatını banka transferleri ile ödemek güçleşti. Bu ithalatın bir bölümünün külçe altın transferleriyle karşılandığı belirleniyor. 2012’de altın ithalatı ve ihracatı bu nedenle hızla arttı. Altın ihracatı tümüyle altın ithalatı ile karşılansaydı, ¬ “İran faturalarının dış kredilerle ödenmesi” işleminin bir benzeri söz konusu olurdu; milli gelir hesapları da etkilenmezdi. Ne var ki, 2012’de altın ithalatı 3.7 milyar dolar, ihracatı 5.4 milyar dolardır. Aradaki 1.7 milyar dolarlık fark, ülke içindeki altın stokundan karşılanacaktır. Türkiye, Güney Afrika gibi altın üreticisi ve ihracatçısı bir ülke değildir. Bu durumda altın, döviz yerine geçen bir ödeme aracıdır; o kadar... Bu ödeme yöntemini, altın ihracatı olarak gösterirseniz, bir süre sonra döviz ihracatı diye bir kavram icat edersiniz ve milli gelir tahminlerini şişirmenin bir yöntemini daha bulursunuz.

Peki, altın stokunun transferinden oluşan 1.7 milyar dolarlık “hayalî ihracat”, milli gelir hesaplarını hangi oranda etkilemiştir? Bu fazlalık, Ocak-Haziran 2012’de gerçekleşen mal ve hizmet ihracatının dolarlı toplamının yüzde 1.8’ini oluşturuyor. Tabloda sunulan 2012 ihracatını aynı oranda küçültürseniz, milli geliri de aşağı çekmiş olacaksınız. Sonuçta “hayalî ihracattan arındırılmış büyüme hızı” yüzde 2.6 olarak belirlenecek; TÜİK’in tahmini 0.5 puan düşecektir.

***

Ağustos 2011’den itibaren Türkiye’ye dönük dış kaynak akımları azalmaya başladı. Bu süreç Haziran 2012 sonuna kadar sürdü. “Hayalî” olmayan büyüme hızı da yüzde 2.6’ya geriledi.

Buna karşılık, Temmuz’a ait ödemeler dengesi verilerinde, bu olumsuz süreç son bulmuş görünüyor. Yabancıların portföy yatırımları o ay artmış; yerli rantiyeler de yurt dışındaki fonlarının bir bölümünü Türkiye’ye taşımışlardır. Dış kaynak akınlarında gözlenen onbir aylık gerilemenin (dolayısıyla iç talepteki daralmanın) son bulup bulmadığı önümüzdeki aylarda belli olacaktır.

Bir kez daha, ekonominin seyri, uluslararası gelişmelere bağlı kalacaktır. AB ve ABD merkez bankaları, likidite pompalamalarına yeniden başlarlarsa, “komşuda pişen, bize de düşecek”; ekonomi canlanabilecektir. Yunanistan-İspanya sorunları tıkanır ve finansal gerginlikler yoğunlaşırsa, Türkiye ekonomisi küçülme patikasına sürüklenebilecektir.


Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: Henüz oy verilmedi / 0 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







Türkiye Cumhuriyeti mutlu, başarılı ve utkulu olacaktır
YILMAZ GÜNEY’E DAİR ekitab
Dünya Sağlık Örgütü: Yeni Kovid-19 varyantı ölümleri arttırabilir.
Yazarlarımızdan Sevgili Aykut Yazgan’ı kaybettik
Yurt dışına göç eden Türk vatandaşları: 2022'de son 7 yılın rekoru kırıldı

Hollanda'da aşırı sağcı Wilders'in seçim zaferi
Avustralya ulusal dijital kimlik sistemine geçiyor
İsrail - Hamas çatışmasında savaş suçu işleniyor mu?
Türkiye’de 21 yılda 15 bini aşkın arazi, 289 bini aşkın konut ve işyeri yabancılara satıldı
FRANSA İKTİDAR CEPHESİ DERSLERİ HAL VE GİDİŞ: SIFIR

Birleşmiş Milletler’den 48 ülke için korkutan rapor
Daron Acemoğlu: Türk halkını zor günler bekliyor
Türkiye’de yıllık et tüketimi 10 kg dan az
Çin Alman otomobillerini tahtından ediyor.
Acemoğlu: 15 yıl Türkiye için fırsat penceresi bunu harcarsa sonu trajik olur

İçinden hiç tren geçmeyen Dalaman tren garı…
İngiltere'de yeni bir domuz gribi varyantının insandaki ilk vakası tespit edildi.
Gerçek insan değil ama ayda binlerce dolar kazanıyor
ANA(KADIN)LARIN SESİ
Dünya genelinde kanser vakalarında büyük artış

"DUHOK KONUŞUYOR" ekitap
ENTERNASYONAL
REMZİ RAŞA’YI ANMAK İÇİN
GREV HAKKI TARTIŞILIYOR, TANINIYOR
“İŞÇİLER SAHAYA İNMELİ”, BÜLENT ECEVİT’LE SÖYLEŞİ

Senede bir gün
SABİTESİZ GÖRECELİ OLABİLİR Mİ?
Ana gibi yar, Anadolu gibi diyar olmaz
HÜMANİZMANIN KANITLANMASI
YABANCILAŞMA

Türkiye, Avrupa’nın atık deposu mu?
Kuzey Denizi'nde sızıntı korkusu
AKBELEN ORMANI DİRENİYOR
Akbelen Ormanı'ndaki çevre direnişi
WMO aşırı sıcaklarda kalp krizi ve ölüm uyarısında bulundu

Yaşgünün Kutlu Olsun James Webb Uzay Teleskobu
Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar
Sanal Gerçeklik, Artırılmış Gerçeklik , Metaverse, Sanal Uzay Nedir?
Apple'dan iPhone Uygulamalarına Dev Zam: 1 Dolarlık Uygulama 17 TL Oldu

Şempanzeler rakiplerine karşı savaş stratejileri kullanıyor.
Kazakistan'da 3.400 yıllık erken dönem Türk piramidi bulundu
Avustralya’da Dingolar “Neredeyse İnsan” statüsündeydi.
'Kayıp sekizinci kıta' Zelandiya ilk kez nasıl haritalandırıldı, sonuçları ne olabilir?
İnsanların ataları 'yeryüzünden silinme noktasına gelmiş olabilir'

Dünya cinsiyet eşitliği konusunda ne durumda?
Türkiye Avrupa’da lider, dünyada 14. Sırada
Türkiye'de su krizi araştırması yayımlandı
Suudi Arabistan yüzlerce göçmeni öldürdü
Yalan haberlere neden inanıyoruz?

ABİDİN DİNO PULU
Göbeklitepe'deki son keşifler ne anlama geliyor?
AYKUT YAZGAN’I OKUMAK
Megapik “Yeniden” adlı kitabın yazarı Dr. Meltem Hınçal ile bir söyleşi....
Mektub var, Ragip Duran’dan

HAŞHAŞİLER
Hangisi Yener
VİCDANIN VAR MI?
QUO VADİS
Irkçılığın eli barut ve benzin kokuyor, yüzü ölüm

Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi
Dünyanın İlk Destan Kahramanı: Gılgamış
Antik Çağlarda Kendi Memleketlerine Karşı Savaşan Paralı Askerler
Sümer Atasözleri ve Özdeyişler
Museviliği benimsemiş tek Türk devleti : Hazarlar


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git