A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

İç Talep Düşüyor; Ekonomi Durgunlaşıyor

Kategori Kategori: Türkiye | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Prof.Dr. Korkut Boratav | 16 Eylül 2012 08:36:06

TÜİK 2012'nin ilk yarısına ait milli gelir tahminlerini yayımladı. Durumu üç cümleyle özetleyelim: 2012'nin ilk altı ayında dış kaynak hareketlerinin azalması iç talebi daraltmıştır. İthalatın düşüp, ihracatın yükselmesi sayesinde milli gelir hâlâ (fakat yavaşlayarak) büyüyebilmektedir. Ne var ki, İran'a yapılan "hayalî" altın ihracatı, cılız büyümenin bir bölümünü de "hayalî" kılmaktadır.

Bu kestirme saptamaları biraz açmak için aşağıdaki tabloya başvuralım ve Ocak-Haziran 2012 milli gelirinin ana öğelerini bir yıl öncesiyle karşılaştıralım.

Bu karşılaştırmayı rahat izleyebilmek için de, tabloda içerilen milli gelir hesabının nasıl yapıldığını özetleyelim: Özel tüketim, devlet tüketimi ve yatırım harcamalarına (tablonun ilk üç satırına), dış dünyanın Türkiye’de yaptığı harcamalar, yani mal ve hizmet ihracatı (satır 4) eklenir; bu toplamdan, Türkiyeli aktörlerin dış dünyadaki harcamaları,yani ithalat, (satır 5) çıkarılır. Sonuç, harcamalara göre milli gelirdir (satır 6). Bu hesaplama, enflasyondan arındırılarak (yani, 1998’e ait, sabit fiyatlarla) yapılır.

Türkiye ekonomisinin genişlemesi, durgunlaşması, küçülmesi büyük ölçüde dış kaynak hareketlerine bağlıdır. Bu nedenle Türkiye ile dış dünya arasındaki yabancı, yerli, kayıt-dışı tüm sermaye hareketlerinin toplamını belirlemek önem taşır. Tablonun son satırı da bu toplamı (milyon dolar olarak) 2011 ve 2012 in ilk altı ayı için vermektedir.



***

Şimdi de tabloya bakarak yazının başında yaptığımız kestirme yorumun nicel dayanaklarını tartışmaya başlayalım.

1. Dış kaynak hareketlerinin düşmesi iç talebi daraltmıştır.

Ocak-Haziran 2012’de Türkiye’ye dış kaynak girişleri devam etmektedir; ama bir önceki yıla göre yüzde 31 oranında daralarak... Bu durumun iç talebe yansıması kaçınılmazdı. Nitekim, iç talebin üç ana öğesini oluşturan özel tüketim, devlet ve yatırım harcamaları, on iki ay öncesine göre yüzde 1.9 oranında düşmüştür. Kamu harcamalarındaki artış, özel tüketim ve yatırımdaki daralmaları telâfi edememiştir. Özellikle yatırımlardaki yüzde 9’a yaklaşan aşınma dikkat çekicidir.

2. İhracat ve ithalat hareketleri milli gelirin küçülmesini önlemiştir.
TÜİK, iç talebin daralmasına rağmen Ocak-Haziran 2012’de milli gelirin büyüyebildiğini belirliyor. Fazlasıyla telâfi, dış ticaretten kaynaklanmıştır. İç talepteki düşme, ithalatı yüzde 5 dolaylarında aşağı çekmiş; buna karşılık mal ve hizmet ihracatı ise (dünya ekonomisindeki durgunluğa rağmen), yüzde 16 oranında artabilmiştir. Sonunda, 2011’in ilk altı ayında yüzde 10.5 oranında gerçekleşen büyüme oranı, yüzde 3.1’e düşmüştür.

3. “Hayalî” altın ihracatı nedeniyle büyümenin bir bölümü de hayalîdir.

Ne var ki, bu “ihracat başarımı”nın bir bölümü “hayalî”dir. Hatırlatalım: AB ve ABD’nin İran’a uyguladıkları ekonomik yaptırımlar, bu yıl uluslararası banka işlemlerini kapsadı ve bu ülkeden petrol ve doğal gaz ithalatını banka transferleri ile ödemek güçleşti. Bu ithalatın bir bölümünün külçe altın transferleriyle karşılandığı belirleniyor. 2012’de altın ithalatı ve ihracatı bu nedenle hızla arttı. Altın ihracatı tümüyle altın ithalatı ile karşılansaydı, ¬ “İran faturalarının dış kredilerle ödenmesi” işleminin bir benzeri söz konusu olurdu; milli gelir hesapları da etkilenmezdi. Ne var ki, 2012’de altın ithalatı 3.7 milyar dolar, ihracatı 5.4 milyar dolardır. Aradaki 1.7 milyar dolarlık fark, ülke içindeki altın stokundan karşılanacaktır. Türkiye, Güney Afrika gibi altın üreticisi ve ihracatçısı bir ülke değildir. Bu durumda altın, döviz yerine geçen bir ödeme aracıdır; o kadar... Bu ödeme yöntemini, altın ihracatı olarak gösterirseniz, bir süre sonra döviz ihracatı diye bir kavram icat edersiniz ve milli gelir tahminlerini şişirmenin bir yöntemini daha bulursunuz.

Peki, altın stokunun transferinden oluşan 1.7 milyar dolarlık “hayalî ihracat”, milli gelir hesaplarını hangi oranda etkilemiştir? Bu fazlalık, Ocak-Haziran 2012’de gerçekleşen mal ve hizmet ihracatının dolarlı toplamının yüzde 1.8’ini oluşturuyor. Tabloda sunulan 2012 ihracatını aynı oranda küçültürseniz, milli geliri de aşağı çekmiş olacaksınız. Sonuçta “hayalî ihracattan arındırılmış büyüme hızı” yüzde 2.6 olarak belirlenecek; TÜİK’in tahmini 0.5 puan düşecektir.

***

Ağustos 2011’den itibaren Türkiye’ye dönük dış kaynak akımları azalmaya başladı. Bu süreç Haziran 2012 sonuna kadar sürdü. “Hayalî” olmayan büyüme hızı da yüzde 2.6’ya geriledi.

Buna karşılık, Temmuz’a ait ödemeler dengesi verilerinde, bu olumsuz süreç son bulmuş görünüyor. Yabancıların portföy yatırımları o ay artmış; yerli rantiyeler de yurt dışındaki fonlarının bir bölümünü Türkiye’ye taşımışlardır. Dış kaynak akınlarında gözlenen onbir aylık gerilemenin (dolayısıyla iç talepteki daralmanın) son bulup bulmadığı önümüzdeki aylarda belli olacaktır.

Bir kez daha, ekonominin seyri, uluslararası gelişmelere bağlı kalacaktır. AB ve ABD merkez bankaları, likidite pompalamalarına yeniden başlarlarsa, “komşuda pişen, bize de düşecek”; ekonomi canlanabilecektir. Yunanistan-İspanya sorunları tıkanır ve finansal gerginlikler yoğunlaşırsa, Türkiye ekonomisi küçülme patikasına sürüklenebilecektir.


Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: Henüz oy verilmedi / 0 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







'Büyük Osmanlı Soygunu': 10 maddede Eric Adams davası…
İSTİHAB HADDİ
Türbülans vakaları iklim değişikliği etkisi mi?
Dünyanın gözü kulağı Ortadoğuda: İran-İsrail gerilimi tırmanıyor.
İsrail, Gazze'de yardım konvoyunu hedef aldı: Biri Avustralyalı 7 kişi öldürüldü

Esnafa konum vergisi: Bu da, 'haritayı kullandın' parası
Hollanda'da kadın düşmanlığına dikkat çekmek için öldürülen ‘cadılar’ anısına anıt dikilecek.
'Dezenformasyon Yasası' bilançosu
Merkel anılarını kaleme aldı…
Avustralya'da 16 yaşından küçüklere sosyal medya yasağı

Türkiye işçiler için bir cehennem
İkinci Trump dönemi: Küresel ekonomi nasıl etkilenecek?
AB, çoğunluk sağlanamamasına rağmen Çinli elektrikli araçlara ek gümrük vergisini onayladı.
Türkiye'de ekonomi politikaları konkordato ve iflasları patlattı.
Türkiye'de açlık sınırı 20 bin TL'ye dayandı

Türkiye'de Covid-19 salgını yaşam süresini azalttı.
Uzmanlar uyardı: "Uzun yaşayanlardan tavsiye almayın"
Fahri Kiamil
İki annenin başlattığı akıllı telefon karşıtı hareket çığ gibi büyüdü
Afganistan'da onlarca arkeolojik alan buldozerle yıkılarak yağmaya açıldı.

Oxford Sözlüğü yılın kelimesini seçti: Beyin çürümesi
"İNEK BAYRAMI" ekitap
Dünya tarihini şekillendiren 6 içecek türü
Taş Kağıt Makas Oyunu (Jan Ken Pon)
"DUHOK KONUŞUYOR" ekitap

Tokyo’dan Hasanlar’a, Kudüs’te bir mahkemeden bizim buralara…
“KADERİMİZ DIŞARDAN YAZILAMAZ - DIŞARI KADERİ BELİRLEYEMEZ…”
Niyetime İlham
KİBİRLİ GÜÇ ZEHİR - ERDEMLİ BİLİM PANZEHİR
KARARLILIK - KİŞİSEL ALTYAPI

Yarasaların azalmasıyla bebek ölümlerinin ilişkili olduğu ortaya çıktı.
AB İklim İzleme Servisi: 2024 yazı kaydedilen en sıcak yaz oldu.
Akdeniz'deki yaşam yok oluşun eşiğine gelmiş.
Su üzerindeki iklim değişikliği baskısı Türkiye'yi su fakiri olmaya sürüklüyor.
Türkiye ve Yunanistan'daki kültürel miras alanlarının en az üçte biri yükselen deniz seviyesinin tehdidi altında.

Türkiye, kişisel verileri en çok sızdırılan 19.ülke
Apple otomobili ABD'de üretime bir adım daha yaklaştı.
Yaşgünün Kutlu Olsun James Webb Uzay Teleskobu
Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar

NASA'nın en kuvvetli teleskobu, evrendeki beklenmedik gelişmeyi ortaya koydu.
İncil'de sözü edilen mistik ağaç 1000 yıllık tohumla yeniden yetiştirildi.
Karıncaların 66 milyon yıldır tarım yaptığı ortaya çıktı.
Antik Mısır'daki popüler masa oyununun şaşırtıcı kökenleri ortaya çıktı.
At binmenin kökenine dair ezber bozuldu.

2023 yılında Türkye’de çocukların cinsel istismarı hakkında 40.000'den fazla dosya açıldı.
Çalışanların geliri son 20 yılda azaldı.
Türkiye’den göç eden Türklerin sayısında 5 yılda %243 artış
BM: Dünya nüfusu 2084'ten itibaren gerileyecek
Dünya nüfusunun ruh sağlığı giderek bozuluyor

Madeleine Riffaud est partie
GELDİKLERİ GİBİ GİDERLER
JOYCE BLAU, 18 Mart 1932-24 Ekim 2024
HIZLANAN TARİH
DERTLİ-MİR-DÖNE

BECERİ
Tanrının Buyruğu
HAYATIN PENCERESİ
Nereden Geldi Nereye Gidiyor
Atamın Sözleri

Mimar Sinan: Bir Dehanın Yükselişi ve Osmanlı Mimarisinin Zirvesi
İskandinav Göçleri ve Vikinglerin Avrupa Üzerindeki Etkisi
Hümanizm Nedir?
Osmanlı’da kahve kültürü, Osmanlı’da kahve isimleri..
Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git