A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

İç Talep Düşüyor; Ekonomi Durgunlaşıyor

Kategori Kategori: Türkiye | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Prof.Dr. Korkut Boratav | 16 Eylül 2012 08:36:06

TÜİK 2012'nin ilk yarısına ait milli gelir tahminlerini yayımladı. Durumu üç cümleyle özetleyelim: 2012'nin ilk altı ayında dış kaynak hareketlerinin azalması iç talebi daraltmıştır. İthalatın düşüp, ihracatın yükselmesi sayesinde milli gelir hâlâ (fakat yavaşlayarak) büyüyebilmektedir. Ne var ki, İran'a yapılan "hayalî" altın ihracatı, cılız büyümenin bir bölümünü de "hayalî" kılmaktadır.

Bu kestirme saptamaları biraz açmak için aşağıdaki tabloya başvuralım ve Ocak-Haziran 2012 milli gelirinin ana öğelerini bir yıl öncesiyle karşılaştıralım.

Bu karşılaştırmayı rahat izleyebilmek için de, tabloda içerilen milli gelir hesabının nasıl yapıldığını özetleyelim: Özel tüketim, devlet tüketimi ve yatırım harcamalarına (tablonun ilk üç satırına), dış dünyanın Türkiye’de yaptığı harcamalar, yani mal ve hizmet ihracatı (satır 4) eklenir; bu toplamdan, Türkiyeli aktörlerin dış dünyadaki harcamaları,yani ithalat, (satır 5) çıkarılır. Sonuç, harcamalara göre milli gelirdir (satır 6). Bu hesaplama, enflasyondan arındırılarak (yani, 1998’e ait, sabit fiyatlarla) yapılır.

Türkiye ekonomisinin genişlemesi, durgunlaşması, küçülmesi büyük ölçüde dış kaynak hareketlerine bağlıdır. Bu nedenle Türkiye ile dış dünya arasındaki yabancı, yerli, kayıt-dışı tüm sermaye hareketlerinin toplamını belirlemek önem taşır. Tablonun son satırı da bu toplamı (milyon dolar olarak) 2011 ve 2012 in ilk altı ayı için vermektedir.



***

Şimdi de tabloya bakarak yazının başında yaptığımız kestirme yorumun nicel dayanaklarını tartışmaya başlayalım.

1. Dış kaynak hareketlerinin düşmesi iç talebi daraltmıştır.

Ocak-Haziran 2012’de Türkiye’ye dış kaynak girişleri devam etmektedir; ama bir önceki yıla göre yüzde 31 oranında daralarak... Bu durumun iç talebe yansıması kaçınılmazdı. Nitekim, iç talebin üç ana öğesini oluşturan özel tüketim, devlet ve yatırım harcamaları, on iki ay öncesine göre yüzde 1.9 oranında düşmüştür. Kamu harcamalarındaki artış, özel tüketim ve yatırımdaki daralmaları telâfi edememiştir. Özellikle yatırımlardaki yüzde 9’a yaklaşan aşınma dikkat çekicidir.

2. İhracat ve ithalat hareketleri milli gelirin küçülmesini önlemiştir.
TÜİK, iç talebin daralmasına rağmen Ocak-Haziran 2012’de milli gelirin büyüyebildiğini belirliyor. Fazlasıyla telâfi, dış ticaretten kaynaklanmıştır. İç talepteki düşme, ithalatı yüzde 5 dolaylarında aşağı çekmiş; buna karşılık mal ve hizmet ihracatı ise (dünya ekonomisindeki durgunluğa rağmen), yüzde 16 oranında artabilmiştir. Sonunda, 2011’in ilk altı ayında yüzde 10.5 oranında gerçekleşen büyüme oranı, yüzde 3.1’e düşmüştür.

3. “Hayalî” altın ihracatı nedeniyle büyümenin bir bölümü de hayalîdir.

Ne var ki, bu “ihracat başarımı”nın bir bölümü “hayalî”dir. Hatırlatalım: AB ve ABD’nin İran’a uyguladıkları ekonomik yaptırımlar, bu yıl uluslararası banka işlemlerini kapsadı ve bu ülkeden petrol ve doğal gaz ithalatını banka transferleri ile ödemek güçleşti. Bu ithalatın bir bölümünün külçe altın transferleriyle karşılandığı belirleniyor. 2012’de altın ithalatı ve ihracatı bu nedenle hızla arttı. Altın ihracatı tümüyle altın ithalatı ile karşılansaydı, ¬ “İran faturalarının dış kredilerle ödenmesi” işleminin bir benzeri söz konusu olurdu; milli gelir hesapları da etkilenmezdi. Ne var ki, 2012’de altın ithalatı 3.7 milyar dolar, ihracatı 5.4 milyar dolardır. Aradaki 1.7 milyar dolarlık fark, ülke içindeki altın stokundan karşılanacaktır. Türkiye, Güney Afrika gibi altın üreticisi ve ihracatçısı bir ülke değildir. Bu durumda altın, döviz yerine geçen bir ödeme aracıdır; o kadar... Bu ödeme yöntemini, altın ihracatı olarak gösterirseniz, bir süre sonra döviz ihracatı diye bir kavram icat edersiniz ve milli gelir tahminlerini şişirmenin bir yöntemini daha bulursunuz.

Peki, altın stokunun transferinden oluşan 1.7 milyar dolarlık “hayalî ihracat”, milli gelir hesaplarını hangi oranda etkilemiştir? Bu fazlalık, Ocak-Haziran 2012’de gerçekleşen mal ve hizmet ihracatının dolarlı toplamının yüzde 1.8’ini oluşturuyor. Tabloda sunulan 2012 ihracatını aynı oranda küçültürseniz, milli geliri de aşağı çekmiş olacaksınız. Sonuçta “hayalî ihracattan arındırılmış büyüme hızı” yüzde 2.6 olarak belirlenecek; TÜİK’in tahmini 0.5 puan düşecektir.

***

Ağustos 2011’den itibaren Türkiye’ye dönük dış kaynak akımları azalmaya başladı. Bu süreç Haziran 2012 sonuna kadar sürdü. “Hayalî” olmayan büyüme hızı da yüzde 2.6’ya geriledi.

Buna karşılık, Temmuz’a ait ödemeler dengesi verilerinde, bu olumsuz süreç son bulmuş görünüyor. Yabancıların portföy yatırımları o ay artmış; yerli rantiyeler de yurt dışındaki fonlarının bir bölümünü Türkiye’ye taşımışlardır. Dış kaynak akınlarında gözlenen onbir aylık gerilemenin (dolayısıyla iç talepteki daralmanın) son bulup bulmadığı önümüzdeki aylarda belli olacaktır.

Bir kez daha, ekonominin seyri, uluslararası gelişmelere bağlı kalacaktır. AB ve ABD merkez bankaları, likidite pompalamalarına yeniden başlarlarsa, “komşuda pişen, bize de düşecek”; ekonomi canlanabilecektir. Yunanistan-İspanya sorunları tıkanır ve finansal gerginlikler yoğunlaşırsa, Türkiye ekonomisi küçülme patikasına sürüklenebilecektir.


Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: Henüz oy verilmedi / 0 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







Türkiye ve Arap ülkelerinde
DEPREM : Hangi ülke, ne yardım gönderiyor?
YAS...
YAKIŞMIYOR
İşte Millet İttifakı'nın 9 ana başlıklı Ortak Mutabakat Metni'nin önemli maddeleri

Katar Gate: AP'deki rüşvet skandalında Türkiye bağlantısı
73 YIL SONRA BİR 14 MAYIS DAHA
NATO'nun 31'inci üyesi Finlandiya
Avustralya’dan TikTok’a yasak geldi
Almanya: İş gücü göçünü kolaylaştıran yasa kabineden geçti

AB Meta'yı 1,2 milyar euro para cezasına çarptırdı
55 bin kişiyi işten çıkararak yerine yapay zeka kullanacak
Dünyada gıda fiyatları 12 aydır düşerken; Türkiye'de 31 aydır yükseliyor
Türkiye Irak’a yaklaşık 1,5 milyar dolar tazminat ödeyecek
Türkiye’de halk borç batağında! Bankaların alacaklarında dev artış

2023 FIFA Kadınlar Dünya Kupası’nda rekor bekleniyor
Rüya...
Kocaman bir aile gibi
Yeni Zelenda: 2009 sonrasında doğanlara sigara yasağı
Avrupa’nın ardından ABD’de maymun çiçeği virüsü alarmı

GREV HAKKI TARTIŞILIYOR, TANINIYOR
“İŞÇİLER SAHAYA İNMELİ”, BÜLENT ECEVİT’LE SÖYLEŞİ
KİTAPÇI RÜSTEM, PARİS: EMEKÇİDEN YANA ve FAHRİ KONSOLOS
Değerli Dost Aydınlık Yürek - HASAN MEYZİNOĞLU
“ŞAİR LÂFI”

Ana gibi yar, Anadolu gibi diyar olmaz
HÜMANİZMANIN KANITLANMASI
YABANCILAŞMA
GERÇEK FELSEFE
MADDE VE DÜŞÜNCE

2023-2027'de dünya genelinde rekor hava sıcaklıkları görülebilir
Okyanus sıcaklıkları rekor seviyede
BM'den uyarı: Deniz seviyesi rekor hızla yükseliyor
AB'nin enerji tüketiminde yenilenebilir kaynakların payı 2030'a kadar %42,5'e yükseltilecek
'Ekosistemi yeniden dengele': Dingoları ve şeytanları geri döndürme planı

Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar
Sanal Gerçeklik, Artırılmış Gerçeklik , Metaverse, Sanal Uzay Nedir?
Apple'dan iPhone Uygulamalarına Dev Zam: 1 Dolarlık Uygulama 17 TL Oldu
Yapay Et Şirketi Üretime Hazırlanıyor

Leonardo da Vinci'nin annesi Çerkes bir köle
UÇAN KÜÇÜK ŞIRINGALAR
Kanser hücrelerini öldüren virüs hastalar üzerinde olumlu sonuç verdi
Çin'de havadaki Covid-19'u tespit eden maske geliştirildi
Orta Çağ'da Bir Mühendislik Dehası Cezeri

Modern köle sıralamasında Türkiye zirvede
Türkiye'de temelsiz yargılamalar devam etti
Türkiye’de çocuklar ekmek veya makarna ile besleniyorlar...
Türkiye yine
Birçok ülkede IQ oranları giderek düşüyor

Mezopotamya’nın Ağıtları
KARGALAR, ÖRÜMCEKLER, LEYLEKLER VE DİĞERLERİ
1 MAYIS 1945
ABİDİN DİNO İLE HAYALİ SÖYLEŞİ
56 YIL ÖNCE YAZILDI

MEVSİMLER
HUKUK NEDİR?
GÜVENMEK
Tanrının Arabası
FARELER

Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi
Dünyanın İlk Destan Kahramanı: Gılgamış
Antik Çağlarda Kendi Memleketlerine Karşı Savaşan Paralı Askerler
Sümer Atasözleri ve Özdeyişler
Museviliği benimsemiş tek Türk devleti : Hazarlar


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git