A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

HAYVAN YEMEK

Kategori Kategori: Kültür/Sanat | Yorumlar 2 Yorum | Yazar Yazan: Pınar Özkan | 24 Ağustos 2012 12:24:43

Modern Amerikan edebiyatının tanınmış isimlerinden Jonathan Safran Foer'in 2009 yılında yazdığı "Hayvan Yemek" adlı kitabı Garo Kargıcı'nın güzel Türkçe çevirisiyle temmuz ayında çıktı. Bir çoğumuz gibi PETA ve benzeri hayvan hakları savunucularının videolarından, internet sitelerindeki yazılarından, bölük pörçük bildiğim, seyretmek hatta duymak bile istemediğim berbat gerçeklikleri okumak niyetinde değildim, ancak güvendiğim yazarın son kitabına kayıtsız kalamayarak tatil havasındaki yaz günlerine rağmen otobüste, vapurda, kumsalda, okuyarak bir solukta bitirdim.

Hayvanları yiyip yememek ya da onları nasıl yediğimiz derin bir meseledir. 
Et, kim olduğumuzun ve kim olmak istediğimizin öyküsüyle ilişkilidir..
J.S.Foer

                                                              
Az bilip de duymak istememeyi daha ne kadar sürdüreceğimizi sorguladım. Eti çoğu zaman nasıl tabaklarımızın tam ortasına yerleştiriyorsak tartışmalarımızın da tam ortasına yerleştirmenin  artık mutlaka bir yolunu bulmamız gerektiğini söyleyen Foer'in kitabını yorumlamak yerine alıntılarla aktarmanın daha doğru olacağını düşünüyorum.

Öykü, yazarın baba olacağını öğrenmesiyle başlıyor. Çocuğunu nasıl, neyle besleyeceğini düşünmesiyle.  Ailesi ve kendi için etin ne olduğunu en somut haliyle öğrenmek, nereden geldiği, nasıl üretildiği, hayvanların nasıl muamele gördüğü, bunun nasıl bir önem taşıdığı, hayvan yemenin ekonomi, toplum ve çevre üzerindeki etkilerinin arayışlarını sürdürürken bir baba olarak çıktığı yolda bir yurttaş olarak görmezden gelemediği ve bir yazar olarak kendine saklayamadığı gerçeklerle karşı karşıya kalıyor.
 
Her ne kadar kitabı okuduktan sonra et yemekten vazgeçmek olası da olsa yazarın açık bir vejetaryenlik davası gütmediği anlaşılıyor.

Kitap en az bir araştırmacı- gazetecilik çalışması kadar nesnel. Kendi ülkesi ABD'nin tüm istatistiklerini, hakem kurullu akademik, sektörel yayınlarını kullanmış ve verileri doğrulayacak iki bağımsız denetmen ile çalışmış.

Bir köpeğin suratına kazma sallanmasına biz okuyucular razı gelmeyecektir, peki bu kaygı balıklar söz konusu olduğunda ahlaken ortadan kalkıyor mu? Yoksa bizler köpekler adına kaygı duyacak kadar aptal mıyız?

Ağır ağır gelen bir ölümün çilesini herhangi bir hayvana çektirmek zalimlik midir yoksa bu sadece bazı hayvanlar söz konusu olduğunda mı geçerlidir? 

Dost olarak bildiğimiz hayvanlara olan aşinalığımız yediğimiz hayvanlar söz konusu olduğunda bize rehberlik edebilir mi?

Peki yaşam düzeninde balıklar veya inekler, domuzlar ya da tavuklar ne kadar uzak bizlere?

Her yıl milyarlarca hayvanın yaşamı ve gezegenimizdeki en büyük ekosistemlerin sağlığı bu sorulara verdiğimiz böylesine zayıf bir mantığa dayalı yanıtlara bağlı. Yakınımızda olup bitenleri umursuyor geriye kalan herşeyi kolaylıkla unutuyoruz. Yemek etiğinde ise durum oldukça karmaşık çunkü yemek hem tat alma duyuları ve lezzetle hem de bireysel yaşam öykülerimiz ve toplumsal tarihle bağlantılı.

Seçenek takıntılı diğer kültürlerden farklı beslenmeyi tercih eden modern batı ironiktir ki iş etoburluğa gelince hiç de seçici davranmayan “Ben zorluk çıkarmam her şeyi yerim” tavrı güden insanların en rahat ettiği yer. Yemek tercihlerini belirleyen pek çok etken bulunur ancak sağduyu hatta farkındalık listenin üst sıralarında yer almaz.

Yazara göre hayvan yemek derin felsefi sorulara davet çıkarıyor. Hayvanları yiyip yememek ya da onları nasıl yediğimiz derin bir meseledir.  Hacmi yıllık 140 milyar doları aşan bir endüstri yaratmakla kalmaz, endüstri yaşadığımız gezegenin üçte birlik arazisine yayılır, okyanus ekosistemini şekillendirir ve iklimin gidişatını pekala değiştirebilir.

Günümüzde balıkçı teknelerinin kaptanları artık Kaptan Ahab'tan çok Kaptan Kirk'e benziyor. Savaş teknolojileri gerçek anlamda ve sistematik biçimde balıkçılıkta uygulanmaktadır. Radar, sesli iskandil, donanma tasarımı navigasyon sistemleri ve yirminci yüzyılın son on yılından beridir başvurulan uydu bağlantılı GPS, balıkların konumlarını belirleyip onlara ulaşma konusunda balıkçılara eşi benzeri görülmemiş olanaklar sağlıyor. Peki yiyeceklerimizin üzerine arzu ettiğimiz hayvanın tabağımıza ulaştırılması uğruna ne kadar hayvan öldürüldüğünü yazan bir etiket konsa ne olurdu?

Mesela Endonezya menşeili trolle avlanmış karidesler şöyle bir etiket taşıyabilirdi: BU KARİDESİN HER BİR KİLOSU İÇİN 26 KİLO GELEN TÜRLÜ DENİZ CANLISI ÖLDÜRÜLÜP DENİZE GERİ ATILMIŞTIR.
 
Tonbalığı avı esnasında ise düzenli olarak bedavadan öldürülen 145 farklı tür bulunmaktadır. Foer bugün hayvan yemekten bahsetmenin sınai hayvancılıktan bahsetmek anlamına geldiğini söylüyor. Mesleki bir oluşumdan ziyade bir yaklaşım biçimine işaret ediyor. Üretim bedellerini olası en düşük düzeye çeken, çevresel hasar, insan sağlığı ve hayvan ıstırabı gibi bedelleri sistematik olarak gözardı eden bir yaklaşım.

Grip araştırmaları öyküsünün kilit isimlerinden viralog Robert Webster, insanlarda görülen salgının genetik bazı özelliklerini, evcil hayvanlarda görülen kuş virüslerinden aldığını varsayan çalışmasına çiftlik teorisi adını vermiş. İşin kötü tarafı böylesi bir genetik değiş tokuş, herkesin kaptığı soğuk algınlığının bulaşıcı ve kuş gribinin öldürücü özelliklerine sahip yeni bir virüsün ortaya çıkmasına öncülük edebilir. Modern hayvancılık bundan ne kadar sorumlu? Bu soruları yanıtlayabilmek için yediğimiz kuşların nereden geldiğini ve neden ortamlarının sadece kuşları değil aynı zamanda bizleri de hasta etmek için kusursuz olduğunu bilmemiz gerekir.

Otuzyedi farklı tesisten yaklaşık yüz bakanlık denetçisiyle röportaj yapan Bronstein şöyle diyor:

"Her hafta üzerinden sarı irinler akan ve yeşil dışkılara bulanmış zararlı bakterileri ihtiva eden ciğer veya kalp enfeksiyonu geçirmiş, kanserojen tümöre veya deri hastalıklarına sahip milyonlarca tavuk tüketiciye ulaştırılmak üzere satışa çıkıyor. Biliminsanları  kuş, domuz ve insan viruslerindeki genetik malzemeyi bir araya getiren virüslere ilk bu sınai çiftliklerde rastladı. Ayrıca halk sağlığı ile ilgili diğer etkilerden de söz edilebilir. En açık olanı kanıksanmış önde gelen katilleri kalp krizi, kanser, felç ile et tüketimi arasındaki arasındaki ilişkinin et endüstrisi ve devlet yetkililerinin bilgileri çarpıtma gücüdür."

Uzun süreli araştırmalarının ardından dünyanın en büyük tavuk, sığır ve domuz üreticisi ve dağıtıcısı olan bir firmanın çiftliklerini yanında bir aktivistle gizlice geceyarıları gezmeye başlıyor. Bu ziyaretler, kitabın polisiye heyecanı veren bölümlerini oluşturuyor ve hani o duymak seyretmek istemediğimiz hatta küçümsediğimiz berbat gerçekleri anlatıyor. Sınai besiciler hayvanları öldürmeden ama ölüme en yakın şekilde nasıl barındırabileceklerinin hesabını yapıyorlar. Ne kadar hızlı büyütülebilirler, ne kadar sıkış tıkış durabilirler, ne kadar fazla veya en az ne kadar az yiyebilirler, ölmeksizin ne kadar hasta olabilirler, böylesi bir esaret kelimenin ahlaki olarak en yalın anlamıyla vahşettir denilebilir. Bu vahşeti farklı göstermek için elden ne geliyorsa yapıldığını, küresel boyutlu bu şiddeti unutturmak ya da çarpıtmak için uğraşıldığını örnek ve belgelerle anlatıyor Foer. Yanındaki aktivistin taşıdığı bıçakla acı içindeki birkaç hayvanın kafasını keserek kurtarmasına tanık oluyor.

Yazar üzerinde belki uzun süre düşüneceğimiz sorularını hemen hemen her sayfada serpiştirmiş. Örneğin, işkence edilen bir hayvanın sesini duymak için çığlığın ne kadar yüksek olması gerekir? Çiftlik hayvanlarına yaptıklarımızı mazur gösterecek tat alma dışında herhangi bir neden gösterin bana?

Istırap ile beslendiğimiz ortada.  Biri bize etimizin nasıl üretildiği ile ilgili bir film göstermeye yeltenecek olsa bir korku filmi izleyeceğimizden eminiz. Karnımızı gerçek anlamda işkence görmüş etle doyuruyoruz. Tavukçuluk tesisleri iyi veya kötü işletilsin, gezen tavuk olsun olmasın temelde birbirinin aynısı. Tüm kuşlar Frankenstein benzeri aynı genetik malzemelerden üretiliyor. Tümü hapsedilmiş, hiçbiri yuvalanmak, tünemek, etrafı keşfetmek ve sabit sosyal birimler oluşturmak gibi türe özel darvranışlarını sergileyemiyor, hastalıklar kol geziyor, eziyet elzem oluyor.

Gerek yazarın çiftlik ziyaretlerindeki gözlemleri gerekse bu çiftliklerde çalışan işçilerin anlattıkları kitabın en rahatsızlık verici bölümleri ancak beni daha da  rahatsız eden ve korkutan kısım tüm öfkelerini hayvanlara yansıtan işçilerin sadizmi ve bu hayvan istismarlarına yöneticilerin göz yumduğu, dahası otoritelerin hukuki işlem yapmayı reddetmesi oldu. Bu konuyla ilgili en az rahatsızlık veren aktarım şu paragraf olabilir.

“Tyson Foods önemli bir KFC tedarikçisi. Büyük Tyson tesislerinden birinde yapılan araştırma, bazı işçilerin üstlerinden aldığı yetkiyle bilinci tamamen açık kuşların kafalarını kopardığını canlı askı alanına işediğini ve gelişigüzel ayarlanmış kuşların boynu yerine vücudunu kesen otomatik kesim aletinin tamir edilmeden çalışmasına göz yumduğunu ortaya koydu. KFC tarafından Yılın Tedarikçisi seçilen Pilgrim's Pride'da şuuru tamamen açık haldeki tavuklar tekmeleniyor, eziliyor, duvarlara fırlatılıyor, gerçek anlamıyla sıkılma suretiyle bokları çıkarılıyor ve gagaları kesiliyordu. Ayrıca Tyson ve Pilgrim Pride sadece KFC'ye çalışmıyordu, bunları kaleme aldığım sırada ülkedeki en büyük tavuk imalatçıları olan bu iki şirket yılda yaklaşık beş milyar kuş öldürüyordu.”

Endüstriyel bir domuz yetiştirme tesisinde gizlice videoya çekilen görüntülerden ise birkaç Orwell 1984'ü çıkabilir diyorum. Sınai çiftliklerinin güç simsarları ticari işleyişlerinin ne yaptıklarını göremeyen veya işitemeyen tüketiciler üzerine kurulu olduğunu gayet iyi biliyorlar.

Hayvan Yemek – Jonathan Safran Foer  (Siren Yayınları)

 

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: 10 / 6 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar

selma { 26 Ekim 2012 05:32:47 }
Evet,birileri bir gun cikip bunlari yazacakti.Yanlisin karsisinda dogru oldugu surece kazanan dogrular olacak.Hadi daha cok insan gorsun diye paylasalim.Paylasalimda dunya daha guzel olsun
"Yasamak bir agac gibi tek ve hur ve bir orman gibi kardescesine"

Saygilarimla,

Selma
selma { 26 Ekim 2012 05:13:36 }
Evet,birileri bir gun cikip bunlari yazacakti.Yanlisin karsisinda dogru oldugu surece kazanan dogrular olacak.Hadi daha cok insan gorsun diye paylasalim.Paylasalimda dunya daha guzel olsun
"Yasamak bir agac gibi tek ve hur ve bir orman gibi kardescesine"

Saygilarimla,

Selma
Diğer Sayfalar: 1.

 

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







Türkiye Cumhuriyeti mutlu, başarılı ve utkulu olacaktır
YILMAZ GÜNEY’E DAİR ekitab
Dünya Sağlık Örgütü: Yeni Kovid-19 varyantı ölümleri arttırabilir.
Yazarlarımızdan Sevgili Aykut Yazgan’ı kaybettik
Yurt dışına göç eden Türk vatandaşları: 2022'de son 7 yılın rekoru kırıldı

Hollanda'da aşırı sağcı Wilders'in seçim zaferi
Avustralya ulusal dijital kimlik sistemine geçiyor
İsrail - Hamas çatışmasında savaş suçu işleniyor mu?
Türkiye’de 21 yılda 15 bini aşkın arazi, 289 bini aşkın konut ve işyeri yabancılara satıldı
FRANSA İKTİDAR CEPHESİ DERSLERİ HAL VE GİDİŞ: SIFIR

Birleşmiş Milletler’den 48 ülke için korkutan rapor
Daron Acemoğlu: Türk halkını zor günler bekliyor
Türkiye’de yıllık et tüketimi 10 kg dan az
Çin Alman otomobillerini tahtından ediyor.
Acemoğlu: 15 yıl Türkiye için fırsat penceresi bunu harcarsa sonu trajik olur

İçinden hiç tren geçmeyen Dalaman tren garı…
İngiltere'de yeni bir domuz gribi varyantının insandaki ilk vakası tespit edildi.
Gerçek insan değil ama ayda binlerce dolar kazanıyor
ANA(KADIN)LARIN SESİ
Dünya genelinde kanser vakalarında büyük artış

"DUHOK KONUŞUYOR" ekitap
ENTERNASYONAL
REMZİ RAŞA’YI ANMAK İÇİN
GREV HAKKI TARTIŞILIYOR, TANINIYOR
“İŞÇİLER SAHAYA İNMELİ”, BÜLENT ECEVİT’LE SÖYLEŞİ

Senede bir gün
SABİTESİZ GÖRECELİ OLABİLİR Mİ?
Ana gibi yar, Anadolu gibi diyar olmaz
HÜMANİZMANIN KANITLANMASI
YABANCILAŞMA

Türkiye, Avrupa’nın atık deposu mu?
Kuzey Denizi'nde sızıntı korkusu
AKBELEN ORMANI DİRENİYOR
Akbelen Ormanı'ndaki çevre direnişi
WMO aşırı sıcaklarda kalp krizi ve ölüm uyarısında bulundu

Yaşgünün Kutlu Olsun James Webb Uzay Teleskobu
Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar
Sanal Gerçeklik, Artırılmış Gerçeklik , Metaverse, Sanal Uzay Nedir?
Apple'dan iPhone Uygulamalarına Dev Zam: 1 Dolarlık Uygulama 17 TL Oldu

Şempanzeler rakiplerine karşı savaş stratejileri kullanıyor.
Kazakistan'da 3.400 yıllık erken dönem Türk piramidi bulundu
Avustralya’da Dingolar “Neredeyse İnsan” statüsündeydi.
'Kayıp sekizinci kıta' Zelandiya ilk kez nasıl haritalandırıldı, sonuçları ne olabilir?
İnsanların ataları 'yeryüzünden silinme noktasına gelmiş olabilir'

Dünya cinsiyet eşitliği konusunda ne durumda?
Türkiye Avrupa’da lider, dünyada 14. Sırada
Türkiye'de su krizi araştırması yayımlandı
Suudi Arabistan yüzlerce göçmeni öldürdü
Yalan haberlere neden inanıyoruz?

ABİDİN DİNO PULU
Göbeklitepe'deki son keşifler ne anlama geliyor?
AYKUT YAZGAN’I OKUMAK
Megapik “Yeniden” adlı kitabın yazarı Dr. Meltem Hınçal ile bir söyleşi....
Mektub var, Ragip Duran’dan

HAŞHAŞİLER
Hangisi Yener
VİCDANIN VAR MI?
QUO VADİS
Irkçılığın eli barut ve benzin kokuyor, yüzü ölüm

Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi
Dünyanın İlk Destan Kahramanı: Gılgamış
Antik Çağlarda Kendi Memleketlerine Karşı Savaşan Paralı Askerler
Sümer Atasözleri ve Özdeyişler
Museviliği benimsemiş tek Türk devleti : Hazarlar


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git