"Bugün size, şair Hasan Hüseyin ile öğretmen Azime'nin tertemiz aşk hikáyesini anlatayım..." Gazeteci Soner Yalçın, 7 Ekim 2007'de Hürriyet'te yayınlanan yazısına bu sözlerle başlıyor ve kapsamlı yazısının devamında Nazım Hikmet'in ölümünün ardından yolları kesişen iki insanın destansı aşkının ayrıntılarına yer veriyordu. Hasan Hüseyin Korkmazgil, Öğretmen Azime ve Ağlasun Ayşafağı... Tarihle coğrafyanın, geçmişle bugünün bir nehir şiirde buluşmasının tanıkları...

ÖĞRETMEN AZİME İLE GECİKMİŞ BULUŞMA

Azime Korkmazgil adını ilk duyduğumda ve hikayesini dinlediğimde çok etkilenmiştim. Yıllar sonra ortak dostlarımız oldu. Yazları Ağlasun’da yaşadığını öğrenince telefonla arayıp ziyaret etmek istedim ancak bu ziyaret türlü sıkıntılar nedeniyle bir türlü gerçekleşemedi. Kaş’ta buluşma niyetimiz de benzer biçimde hep ertelendi. Aradan üç ya da dört yıl geçti, sonunda Ağlasun’da eşi Hasan Hüseyin Korkmazgil’in bütün arşivini ‘gözü gibi’ koruduğu evinde buluşabildik. ‘Kalp kalbe karşıymış’ derler, yoldayken Azime ablaya telefon açtığımızda “ben de sizi arayacaktım” diyor, ne zamandır ertelenen buluşmanın bir türlü gerçekleşememesinden duyduğu üzüntüyü dile getirerek…

AĞLASUN AYŞAFAĞI’NIN DOĞDUĞU COĞRAFYADA

Antalya-İsparta arasında yer alan Ağlasun, daha aşağıdan geçen Dereboğazı yolunun açılmasıyla birlikte eski hareketliliğini yitirmiş. Ancak son yıllarda Sagalassos kazıları bu kadim kentin adını yeniden tüm dünyaya duyurmaya başladı.

Önce Sagalassos’u ve yeşiller içindeki Ağlasun’u gezdikten sonra, bir zamanlar dallarına Roma sütunlarından dayanak yapılan meydandaki bin yıllık ulu çınarın altında buluşuyoruz Azime Kormazgil’le. Cumhuriyet’in aydınlık yüzlü öğretmenlerine has bir sevecenlikle karşılıyor bizi. Önce karnımızı  doyuruyor Azime abla. Sonra da her köşesinde Hasan Hüseyin’in yaşadığı evinde sıcak çaylar ve anıların gölgesinde ruhumuzu doyuracağı bir söyleşiye başlıyoruz. Her konuda özenli insanlara has bir tavrı var Azime ablanın. Yaşadıklarına ve yaşamına saygının ifadesi yüzüne yansıyor. Şair Ahmet Özer kendisiyle Kıyı Dergisi’nde bir söyleşi yapmış. “Burada sana anlatacaklarımın büyük bölümünü bulabilirsin” diyerek derginin sayfalarından çekilmiş fotokopileri bulup getiriyor Azime abla. Uzun soluklu söyleşide Hasan Hüseyin ile Azime Korkmazgil’in yaşamlarının önemli satırbaşları var.
Ağlasun Ayşafağı’nın doğduğu coğrafyadan ayrılırken aldığımız notlar, kayıtlar ve büyük oranda bu söyleşiden yararlanarak bir cumhuriyet ozanı ve öğretmeninin destansı sevgisinin içimizi ısıtan ayrıntılarında dolanıp duruyor, bir nehir şiirin sularına düşüp sürükleniyoruz:


“Yaz gecelerinde bir eski zaman heykelinin direnen yalnızlığıyla dikilip o insan topraklarda dokundum zamanın soğuk etine. Seslenen kim? Gelen ne? Kan mı gelincik mi ateş mi gül mü? Nedir ayrılık. Nedir bu som kayalardan geçen bu gölge? Gölgeler… Gölgeler… Ve tuz dağı gözyaşı. Ağlasun ayşafağı… Ağlasun ayşafağı…”

HALK ODASINDAN, HASAN HÜSEYİN’E GİDEN YOL

Azime Korkmazgil, Burdur’a bağlı bir ilçe olan Ağlasun’da doğmuş. Hepsi de öğretmen olan altı kardeşin en büyüğüymüş. Tam bir Yörük gelini olan ninesinin adını almış. Halkodası kitaplıklarında bağlayan okuma tutkusu onu Türk ve dünya edebiyatı klasiklerini ve 10 ciltlik Hayat Ansiklopedisini su içer gibi okumaya yönlendirmiş. Divan ve halk şiirinin yanında yenilikçi şiire ilgi duymuş. Fuzuli’den Nazım’a ezberinden okuyacak kadar şiire hakim olmuş. Ağlasun’da başladığı eğitim süreci, Gazi Eğitim Enstitüsü’nün edebiyat bölümünde tamamlanmış. Iğdır’dan Uşak’a kadar Anadolu’nun dört bir yanında yıllarca öğretmenlik ve yöneticilik yapan Azime Korkmazgil’in yolu bir yerde Ozan Hasan Hüseyin’le kesişmiş.

‘YOLUMUN ÜSTÜNE ÇIKMIŞ EN GÜZEL RASTLANTI’

Hasan Hüseyin’i, “yolumun üstüne çıkmış en güzel rastlantı” olarak tanımlayan Azime Korkmazgil, usta şairi ilk kez Dost Dergisi’nde 1959 Şubat’ında yayınlanan ‘Ağustos’ şiiriyle keşfettiğini söylüyor. Ancak ilk iletişim kurmaları 1963 yılında Uşak’ta öğretmenlik yaptığı günlere rastlar. Hasan Hüseyin’in yıllar sonra yayınlanan kitabına adını veren “Haziranda Ölmek Zor” şiirinin yazılmasına neden olan Nazım Hikmet’in yaşama gözlerini yumduğu gün önemli bir karar verir ve bu karar yaşamının dönüm noktası olur. Bu dönemle ilgili ayrıntıları Soner Yalçın’ın çarpıcı yazısından okuyabilirsiniz: http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/7436989.asp?yazarid=218&gid=61&sz=56224

SOLUK SOLUĞA YAŞANAN YİRMİ YIL

Türkiye’nin, gelgitlerle dolu savrulma yıllarındaki bu inanılmaz yaşanmışlıkların ardından birbirini tutkuyla seven iki insanın, zaman zaman Ağlasun’da sürecek uzun birlikteliği başlar. Bundan sonrasını Azime Korkmazgil’den dinleyelim: “Biz, 1964’te yaşamlarımızı birleştirdik. Ozan, 1984’te bu dünyadan ayrılıncaya dek, bir anlamda soluk soluğa, kesintisiz bir 20 yıl yaşadık. Diyebilirim ki o 20 yıl, Türkiye’nin de en devingen dönemiydi, eksiğiyle fazlasıyla bugünlerin temeli, belki o dönemde atıldı.”

SEVDİĞİM ADAMIN ELİNDEN TUTUP DAĞ BAYIR GEZDİRDİM

Azime Korkmazgil doğup büyüdüğü Ağlasun’a da tutkuyla bağlıydı. Yaşamını birleştirdiği Hasan Hüseyin’in sıkıntılı günlerinde elinden tutup Ağlasun’a götürür ve tarihle doğanın içiçe geçtiği bu coğrafyadan unutulmaz bir nehir şiirin doğumuna birlikte tanıklık ederler. O günleri, “Ben, Ağlasun’un dile gelmez doğasına ezelden âşık olduğumdan; sevdiğim ve alıp geldiğim adamı, daha ilk günden dağ bayır gezdirmeye başladım” sözleriyle anlatıyor: “Biz Hasan Hüseyin’le birlikte Ağlasun’a ilk kez geldiğimiz zaman, görünümde, ilginç olduğu kadar acıklı bir özellik vardı. Hasan Hüseyin, benim için çoktandır doğal olan çelişkileri ayrımsamakta gecikmedi: Köy; antik kentin eteğinde, o kentten binlerce yıl beride, fakat inanılmaz bir umursamazlık ve gerilik içinde sessiz, ışıksız, bir anlamda insansız, serilmiş yatıyordu. Yeşilin, lacivertin, yağmurların, yıldızların altında, uygarlığın kerpiç aşamasında, lâkin ilkçağ yaratıcılığının hem yanıbaşında, hem çok uzağında!” diye anlatıyor.

HASAN HÜSEYİN’İN ÇARPILDIĞI COĞRAFYA

Ağlasun’un sırtını yasladığı Akdağ’ın göğsünde kurulan ve bir dönemin ihtişamıyla göz kamaştıran kenti Sagalassos’ta henüz kazılar başlamamış ve kentin şaaşalı günlerine tanıklık eden heykeller, sütun parçaları, tapınak kalıntıları, kemerler, lahitler, gizemli geçitler ve toz toprak içindeki mozayık zeminler, Azime Korkmazgil’in deyimiyle “yerlerde sürünüyor”dur. Vaktiyle o güzel iklimde insan eliyle ne yaratılmışsa, hepsi, her şey sakatlanmış mermer ve seramik kırıntısına dönüşmüştür. Keçi sürüleri ve yoksul insancıklarla, çağın dışında ve kırık dökük yaşamın,  hep aynı ilgisizlik ve Müslüman bir boyuneğmişliği karşısında Hasan Hüseyin’in çarpıldığını, daha doğrusu büyük ozanın Anadolu’nun ayrımına yeniden vardığını söylüyor: “Çağlarca sürüklenmiş Küçükasya’nın prototipini gördü Ağlasun’da; bildiklerini bir daha anladı. Ne var ki, gördükleriyle irkilmedi, ürkmedi, canından bir parça gibi sevdi üstelik. Kuşkusuz olan şu; Ağlasun’da, ikimizin buluştuğu bir nokta vardı; o nokta, bizi başlangıçta birbirimize bulduran şeydi: Yurt ve halk aşkı ve kökendeki tarih anlayışı! Bu memlekette, çok eski bir geçmişin kucağında, bu insanlara olan ortak sevgimiz yani! Bir anda Hasan Hüseyin için Ağlasun, Sagalassos oldu, Sagalassos da bütün Anadolu; yeraltıyla yerüstüyle, insanıyla, çeri çöpü güneşi yıldızı, ekmeği suyuyla…


‘TAŞ, TOPRAK, KUŞ HASAN HÜSEYİN’İN ŞİİRİNE SÜT OLDU’

Yaşamın tüm alanlarının şiirine açık olan Hasan Hüseyin için, Ağlasun da; tarihi ve coğrafyasıyla, insanı, ve insana bağlı olsun olmasın tüm güzellikleriyle bir şiirsel alan oldu. Daha çok yazları olmak üzere, birlikte o beldeye en az yirmi kez gittik. Taş toprak, yaprak kuş, gördüğü her şey, şiirine süt oldu Hasan Hüseyin’in. Bildiğimiz Ağlasun Ayşafağı’ndan başka, daha pek çok şiirini orada yazdı. Ağlasun’un, Ozanın benimseme anlayışı ve yaratıcılığıyla örtüştüğünü söyleyebilirim. Ozanla, gece gündüz demeden, köy içinde de kırlarda da dolaşırdık. İkimiz de yürümeyi, yürürken söyleşmeyi, köşe bucak demeyip, bulduğumuz yerde sabahlamayı çok seviyorduk. Birkaç kez de, yamaçtaki amfiteatrın basamaklarında uyuduğumuzu, yaşamöyküsünün ikinci cildinde anlatmıştım… Söyleşilerimiz bizi; bu topraklarda birikmiş kültürün öyle bin yıllık beşbin yıllık değil, bilinmeyecek kadar eskilere dayandığı, ve kaynak olarak Anadolu insanlarının, çok katmanlı bir tarihin bilge çocukları olduğu düşüncesine götürürdü…”

AKDAĞ’IN YAMACINDAKİ MUCİZEVİ GECE

Azime Korkmazgil’in Hasan Hüseyin’in elinden tutup Sagalassos’a götürdüğü günlerden birini,  “bu buluşma, ikimiz için, özelimizde bir tansıktı” diye anlatmaya başlıyor, Akdağ’ın yamacındaki o mucizevi geceyi: “O zaman, bugünkü kazılar başlamamıştı, bir anlamda eldeğmemiş bir köşeydi Ağlasun.”

ORMANDA YOLU YİTİRİP BİR PINARIN BAŞINDA GECELEDİK

Sagalassos’da yaşadıkları ve Ağlasun Ayşafağı’na adını veren tablonun, bugünkü gibi gözlerinin önünde olduğunu belirterek anlatmayı sürdürüyor: “Bir akşam üzeri, ormanlık bir tepeye çıkmış, günbatımını izlemiş, nedense dönüş yolunu yitirmiş, bir pınarın başında gecelemeye karar vermiştik. Kaynağın ayağı, açıklık bir yerde, kimbilir ne zamandır kullanılmayan bir sarnıca doğru bayır aşağı uzanıyordu. Başucunda uzun bir taş vardı. Bu yerleri karış karış bildiğim halde; önümüzde az yüksekte duran şeyin bir lâhit kapağı olabileceği, dikkatimden kaçmıştı. Dehlizleri, kuyuları, tümsekleri, eve benzer bozuntularıyla yamaçlar da, en az çukurlar kadar karmaşıktılar. Ben, fazlaca merak etmeden, bir masalı yaşar gibi büyümüştüm buralarda!

‘AY ŞAFAĞI’ DİYE ÇIĞLIK ATTI HASAN HÜSEYİN

Kayanın üzerinde, yokladıkça, ellerimizin birtakım kabartmaları izlediğini ayrımsadık. Bir yandan gece ilerliyor, ürperten sesleriyle vahşi doğa koyulaşıyordu. Ne kadar zaman geçti, belki bileklerimizde saat bile yoktu! Sıradan biçim verilmiş bir granit sandığımız şeyin üzerine tünemiş, yönümüzü doğuya vermiştik. Aşk içinde, mırıltıyla söyleşiyor, karanlıkta uçuşan yaratıkları izliyor, neyi dinlediğimizi bilmeden, arasıra susuyorduk. Yoksa uyumuş muyduk? Aynı anda kendimize geldik: Bizi dürtülmüş gibi uyandıran, elle tutulacak kadar koyulmuş bir sessizlikti! Sanki ansızın, her şey susmuştu! Elimizde olmadan, Akdağ’ın sol eteğindeki ardıç koruluğunun çevren çizgisinde, ışığa benzemeyen, gene de ışık olabilecek, belli belirsiz bir sarartıya dikmiştik gözlerimizi. Bir şey bizi oraya bakmaya sanki zorluyordu. Saniyeler mi geçti; dakika olamaz: Tanımı güç bir gerilimle gördüğümüz şey, bir bıçağın ucu gibi, parıldayan bir şeydi. En eski Ay’ın en sivri ucu belirmişti! Ay şafağı! diye çığlık attı Hasan Hüseyin. Yoksa benim miydi o çığlık, bilmiyorum!”

ÖLDÜK, MERMER DE ÖLÜR EY ŞARKILAR ALIN BİZİ…

Hasan Hüseyin, 1970 yılında yayınlanan aynı adlı kitabında, Ağlasun Ayşafağının doğumuna tanıklık ettikleri o anı ve lahit kapağındaki kabartmaların hoyratça kırılmasını şöyle anlatır:
“Ben aşkı oralarda bir gömüt kapağında gördüm de bir gece, çıldırayazdım. Mermer bir gömüt kapağında oralarda bir sokağın. Temmuz tozlarında bir gece el ayak çekilmişti. Selvi uzun meşe bodur çay serin. Beni unutmayın beni unutmayın diyordu birileri. Çeşmenin yıkık taşında diyordu birileri. Yapraklara bulaşmış akşam yalnızlığında. Seste biri, suda biri, havada birileri. Beni bırakmayın beni bırakmayın, diyordu yüzlerimiz. Tek ayak bir balıkçıl boynubüküklüğümüz. Öfkemiz, umudumuz, ayrılığımız. Içtim sudan. Oturdum taşa. Kaldırdım başımı en yukarlara. Mermer gömüt kapağında bir çift sevgili. Akıp giderlerdi alakaranlıkta bir çift su gibi. Bir çift dere gibi ak mermerin uğultusunda. Ak mermerin acısında taptaze bedenleri. Sanki sevişirken vurmuşlar da. Donmuşlar da taşkesilmişler de. Ah ben bakamadım bakamadım, gecelerim oynadı, ben bakamadım. Savaşları salgınları doldurdum yüreğime, kırımları sürgünleri yalnızlıkları. Gecelerim oynadı ben bakamadım. Akardı saçları hala sıcacık. Yanakları bulut bulut, güneşli. Gözleri suçlar gibi, suçlamaz gibi. Kıskanıp kırmıştılar kanatlarını. Dudakları burnu memebaşları. Damar damar kandı mermer, damar damar gözyaşı. Ah ben bakamadım bakamadım, gecelerim oynadı, ben bakamadım…