A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

Şimdiki zamanda yaşamak

Kategori Kategori: Felsefe | Yorumlar 2 Yorum | Yazar Yazan: Elif Sezen | 02 Temmuz 2011 06:40:19

Son zamanlarda üzerinde düşünmeden edemediğim bir konu bu, ve kaçınılmaz olarak da kendimi sorguluyorum: Şimdiki zamanda mıyım? Hafızayı geçmişin depolandığı, işlendiği bir zihinsel süreç olarak betimlersek eğer, hafızanın aynı zamanda bağımlı olduğumuzu zannettiğimiz kültürel ve sosyal normları, şartlanmışlıkları, kollektif değerleri de ısrarla kapsadığını ve taşıdığını görürüz. Bazen olduğu gibiliği ile bazen de çarpıtılmış bir halde bambaşka bir biçimde biricik gerçekliğimizi depolarız orada.

Biz geçmişi sonradan işleve sokulmuş yeni bir vücut organıymışçasına varoluşumuzun merkezinde taşırız; geleceğe taşırız onu. Korkularımızın, bağımlılıklarımızın, arzularımızın tanıdık olmalarını tercih ederiz, güvende hissetmek isteriz kendimizi çünkü. Geçmişi, 'geçmiş' yapan değerlerden sıyırmak istemeyiz. Bu bizim en doğal var olma ve savunma biçimlerimizden biridir bir bakıma. Aslında geçmişe çoktan karışmış olan sorunlardan tekrar tekrar söz etmek, şikâyet etmek isteriz. Geçmişimiz önemlidir evet, çünkü her ne yaşadıysak, yaşanılanlar bizi şu anda bulunduğumuz noktaya, şimdiki zamana bir şekilde getirmiştir.

Çağdaş düşünür ODTÜ Felsefe bölümü başkanı Ahmet İnam "Gazali'nin Kalb Ordusu" adlı makalesinde, Gazali felsefesine yanıt olarak 'geçmişten devşirmek' düşüncesini farklı düzlemlerde sorgular:
"Yiten geçmiş, geçmiş değildir. Şimdiye uzanamayan, bize ulaşamayan. Geçmiş şu ana ulaşıyorsa geçmiştir. Etkileyebiliyorsa, bizimle bir diyalogu varsa, biz ona, o bize seslenebiliyorsa".
 
Ahmet İnam, geçmişimizle olan ilişkimizi üç noktada irdeleyebileceğimizi savunur: 
 
"A) Üzerimize abanan geçmiş: Bizi durduran, elimizi kolumuzu bağlayan, sarıp sarmalayan, kımıldatmayan, zincirleyen, tutsak edici geçmiş. Bu geçmiş, bizi etkileyen, ama bizim onu etkileyemediğimiz geçmiştir. Olumsuz anlamıyla, bu kara, bu "meş'um" geçmişin en azından beş ayrı etkisinden söz edebilirim.
  1. Bir Yara Olan Geçmiş: Bireylerin ya da toplumların tarihlerinde sürekli olarak kaynayıp, bir türlü iyileştirilmeyen bir yara gibi yaşanan geçmiş.
  2. Bir Özlem Olan Geçmiş: Adını hepimiz biliyoruz artık. Nostalgia [Nostalji]. Geçmişin abartılıp, bir daha geri gelmemek üzere yitip gittiğini, böylesine ‘anlı, şanlı’, neredeyse bir cennet olan geçmişten giderek uzaklaştığımızı, bir daha böylesine yetkin bir geçmişe sahip olamayacağımızı bize düşündüren duygularla yaşanan geçmiş.
  3. Utanılan Geçmiş: Saklanılan. Söylenmeyen. Üstü örtülen. Gidemediğim geçmiş. Yüzleşmekten korktuğum. Hesaplaşmaktan.
  4. Yok Sayılan Geçmiş: Önü kesilmiş, akışı durdurulmuş, şimdiyle arasına uçurumlar konulmuş, surlar çekilmiş geçmiş...
 
B) Keşfedeceğimiz Geçmiş: Üzerimize abanan, tutsak edici geçmişten farklıdır. Geçmiş artık bizim için bir yük, bir zincir, bir tutsaklık değil, bir olanaklar alanıdır. Oradadır. Yaşayandır. Doğrusu; biz ona gidebilirsek yaşayacaktır... Geçmişin olanağını kullanmayı bilmektir, geçmişten devşirebilmek. Geçmişe yapabileceklerimizdir, geçmişin olanağı...
 
C) İcat Edilecek Geçmiş: Geçmiş nasıl olur da icat edilebilir diyeceksiniz. Hiçbir şey yoktan icat edilemez. Geçmişin belgeleri üzerine, gelecek bakışıyla kazanılan güç, geçmiş mucitlerini ortaya çıkarabilir. Onlar mucitleri mazinin, keşfedilmiş, gözden geçirilmiş, irdelenmiş, eleştirilmiş, belgeler üstünde kurgulama yaparlar. Geleceklenmiş geçmiştir bu: Yaşayan geçmiş değildir sadece, yaşatan geçmiştir de. Bir bireyin ya da bir topluluğun ya da bir toplumun bir geçmişi olarak, onun hayatıyla bütünleşmiştir, yasayan bir parçası, ona can katan bir öğesi olmuştur." (sayfa 512-513)
 
İnam'ın geçmişin olası işlevi, potansiyeli ve tehlikesi ile ilgili bu düşünceleri, bizi aynı zamanda daha deneysel ve sorgulayıcı bir yaşamsal alana davet eder. Geçmiş ile ilgili çok kapsamlı bir farkındalık düzeyi, bize kişisel ve toplumsal yaralarımızı sarma ve olası çözümler üretme şansı da verir.
 
Öte yandan ufukta bir özgürlükler ve olasılıklar ülkesi ışıldamaktadır. Bu bizim şimdiki zamanımızdır. 
 
Gerçek anlamda şimdiki zamanda olmak, yepyeni bir şehirde veya adada ağaçları, binaları, uçan kuşları, kokuları, sesleri ve ‘şey’leri ilk kez görüyormuşçasına yeniden tanımaya ve tanımlamaya benzer. Artık her dakika yeni bir fırsattır bizim için. Toplumsal ve kültürel gerçekliğimizi de taze bir bakış açısıyla değerlendirerek ve gözlemleyerek yeniden yapılandırma fırsatıdır bu. Eski suretimizin ölümü ve yeni suretimizin doğumu için gereklidir bu fırsatı kucaklayabilmek.
 
Geçmişi salıverdiğimizde (veya siliverdiğimizde) bir zamanlar düşmanımız olan artık düşman değildir; 'uzak', 'yakın', 'güçlü', 'zayıf' kavramlarına yaklaşımımız değişir, anlayışla ve titizlikle yaklaşırız kavramlara. Böylelikle içinde yasadığımız dünyayı daha objektif bir açıdan kavramsallaştırırız. Taptaze bir gönül, berrak bir zihin ve yepyeni bir bakış açısı ile bakarız dünyaya ‘şimdi’de. Kendimizi yeniden keşfederiz, kendimize karşı dürüst oluruz. ‘Şimdi’de yaşarız ve nihayet geleceğe taşırız ‘şimdi’de yarattığımız yeni değerleri ve varoluşsallıkları. Böylelikle 'şimdiyi geleceğe taşımak', 'geçmişi geleceğe taşımak' ile bağdaşır, her iki gerçeklik te anlamlı ve önemli bir işleve sahip olur. Ahmet İnam, "Geleceğe taşıyamadığım geçmiş benim değildir!" diye ifade eder düşüncesini, 'geçmiş-şimdi-gelecek’ kavramsal üçgenini sorgularken.
 
"Farkındalığın Mucizesi" adlı kitabında Vietnamlı Zen ve Meditasyon Ustası Thich Nhat Hanh, düşüncelerimizle bedenimizi birleştirmenin bir yolu olarak şimdiki zamanın farkında olmanın değerini vurgular. Bulaşıkları yıkarken, o anda yapmamız gereken tek şeyin bulaşıkları yıkamak olması gerektiğini söyler. Mandalina dilimlerini ağzımıza atarken bunun farkında olmamızı öğütler, çünkü farkında olmayarak gerçekleştirdiğimiz her eylem, bütünün de yitmesine neden olacaktır:
"Mandalinanın dilimleri vardır. Eğer tek bir dilimini yiyebilirseniz, büyük ihtimalle bütününü de yiyebilirsiniz. Tek bir dilimini yiyemezseniz, mandalinayı da yememiş olursunuz".(sayfa 16)

Yürümek, oturmak, müzik dinlemek, konuşmak, düşünce üretmek, hissetmek, nefes almak gibi her basit veya karmaşık eylemde, yaptığımız şeyin tamamıyla farkında olmamız halinde, zihnimizdeki düşünce kalabalığının ve gürültüsünün bu şekilde önüne geçebilip daha berrak bir zihinle devam edebileceğimizi işaret eder Nhat Hanh.

Bilinci bir ‘ayna’ olarak tasavvur edersek eğer, diyebiliriz ki zaman zaman kirlenen, tozlanan aynalarımız da farkındalıkla temizlenmeye, berraklaşmaya ihtiyaç duyarlar. Bu berraklıkta, anlamak ile anlamlandırmak arasındaki yaşamsal ilişkinin farkında olup, zihnimizden gecen her düşüncenin hesabını veririz. Düşüncenin duyguya dönüşme surecindeki esik noktasında, düşüncelerimizin etik, estetik, ve çok yönlü boyutlardaki yerini kontrol edip, sorgulayıp, derin bir farkındalıkla ve gerçek bir iç huzuruyla var olabiliriz. Şimdiki zamanda farkındalıkla yasamak, zihinsel ve bedensel organizmalarımıza gerçek işlevlerini kazandırır diye düşünüyorum ve Thich Nhat Hanh'in önemli tavsiyesiyle noktalamak istiyorum bu makaleyi:
 
"Kendinizi nehre atılmış bir çakıl taşı olarak düşünün. Çakıl taşı zahmetsizce dibe çöker. Her şeyden kopmuş olarak mümkün olan en kısa yoldan düşer, sonunda dibe, tam dinginlik noktasına ulaşır...Kendinizi nehir yatağına ulaşmış bir çakıl tanesi gibi dinleniyor hissettiğinizde, o nokta kendi dinginliğinizi bulmaya başladığınız noktadır. Artık hiçbir şey tarafından itilmiyor veya çekilmiyorsunuzdur.

Tam o oturma anlarının huzuru içinde, neşe ve hazzı bulamazsanız, o zaman gelecek tıpkı bir nehir gibi akıp gidecek. Ve gelecek şimdiki zaman olduğunda, onu yasamanız mümkün olmayacaktır. Neşe ve huzur, tam bu oturma saatinde mümkün olan neşe ve huzurdur. Eğer onu burada bulamazsanız, hiçbir yerde bulamayacaksınız. Düşüncelerinizin arkasından koşmayın. Neşeyi ve huzuru tam bu anda bulun."(sayfa 37)
 
Kaynaklar:
Thich Nhat Hanh, "Farkindaligin Mucizesi: Düşüncelerimizle Bedenimizi Birleştirmenin Yolu", Kuraldışı yayınları, 2007
Ahmet İnam, "Gazali'nin Kalb Ordusu", http://www.phil.metu.edu.tr/ahmet-inam/gazali.pdf
 
 
 

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: 9.4 / 7 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar

elif sezen { 04 Temmuz 2011 01:29:46 }
Dusuncelerinizi paylastiginiz icin cok tesekkur ederim Mustafa bey, katiliyorum size, 'zihin 'an'da duramaz' evet, ama bu yurume (kosma ya da kayma) surecindeki inis cikislar da onemlidir bazen bence, her ne kadar ego ve ruh arasindaki denge bozulma tehlikesi altinda kalsada...dogal sorgulama sureci, kontrolden cikmis 'gerilim'e donusunce tehlikeli olabilir... bu durumun farkinda olarak en ciplak hallerimizle karsilasiriz ve kendimizi en olasi ahlaki tavirla degerlendirme sansi buluruz. Kendimize de kriterler yaratiriz, dis dunyadaki kategorizasyonlar ve kriterler yaninda. Ic ve dis dunyalarimiz arasindaki hassas dengeyi kurariz. Ama tabii bu cok zor bir surec, ben sahsen zorlaniyorum, ama neyse ki 'farkinda'yim bunun. 'An' da varolabilme hediyesini ozgurleserek kabule calisiyorum.
Cok tesekkur ederim tekrar degerli yorumunuz ve desteginiz icin...
mustafa alagoz { 03 Temmuz 2011 23:54:56 }
Olmuş bitmiş şeyler hakkında ne söylersek söyleyelim, sadece kendi deneyimlerimizi ve gözlemlerimizi dile getirmiş oluruz. Geçmiş geçmiştir, sınırları kesin olarak belirgindir, oluş ve yokoluş süreci tamamlanmıştır. Bu anlamda onun hakkında yaptığımız belirlemeler geçmişin doğasından çok bizim bugünden bakarak geçmiş hakkında yorumlar yapmamızdan ibarettir. Geçmiş hakkında bütün söylediklerimiz bizim şu anki özlemlerimizin, pişmanlıklarımızın, kayıplarımızın ve umutlarımızın dillendirilmesidir. Birey her ne yaparsa yapsın kendisinin o anlık halini ortaya sermiş olur. Zihin "an"da duramaz, ya geçmişe döner ki burada arzularımız etkindir; ya da geleceğe kaçar burada da beklentilerimiz bize egemendir. Ego'nun yaşamı böyle şekillenir. Zihni bir sarkaca benzetirsek; sarkaç bir uçtan (arzu-geçmiş) diğer uca (beklenti-gelecek) salınır durur. Bu olgunun tamamı ise ego'dur. Burada özgürlük olmaz. Yazıda bu duruma işaret eden güzel bir söylem var:

"Öte yandan ufukta bir özgürlükler ve olasılıklar ülkesi ışıldamaktadır. Bu bizim şimdiki zamanımızdır."

Bütün mesele bu; bu ülkeyi yurt edinebilmek, yani "An"ı mekân tutunabilmek. Önemli olduğunu düşündüğüm bir konuya sevgili Elif dikkat çekmiş; "An"a. İnsan anda duramıyor, sürekli kaçıyor ve gerilime düşüyor. Bu konu başlı başına bir yazı olabilir, ama sevgili Elif'in sorgulama biçimi, dikkat çektiği konular herkesin içsel dünyasında taşıdığı ve kendisini kıvrandırdığı bir sancıya parmak basıyor: Geçmişin bilincimiz üzerindeki baskısı ve özgürlüğün An'la olan ilişkisi...

Bu yazıyı ilgiyle okudum ve sevgili Elif'ten yazılarının devamını getirmesini beklediğimi belirtmek istiyorum. Hiç olmazsa insanı kendine döndüren taze, canlı ve insanı düşünmeye iten yazılar okumuş oluruz...
Diğer Sayfalar: 1.

 

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







'Büyük Osmanlı Soygunu': 10 maddede Eric Adams davası…
İSTİHAB HADDİ
Türbülans vakaları iklim değişikliği etkisi mi?
Dünyanın gözü kulağı Ortadoğuda: İran-İsrail gerilimi tırmanıyor.
İsrail, Gazze'de yardım konvoyunu hedef aldı: Biri Avustralyalı 7 kişi öldürüldü

Esnafa konum vergisi: Bu da, 'haritayı kullandın' parası
Hollanda'da kadın düşmanlığına dikkat çekmek için öldürülen ‘cadılar’ anısına anıt dikilecek.
'Dezenformasyon Yasası' bilançosu
Merkel anılarını kaleme aldı…
Avustralya'da 16 yaşından küçüklere sosyal medya yasağı

Türkiye işçiler için bir cehennem
İkinci Trump dönemi: Küresel ekonomi nasıl etkilenecek?
AB, çoğunluk sağlanamamasına rağmen Çinli elektrikli araçlara ek gümrük vergisini onayladı.
Türkiye'de ekonomi politikaları konkordato ve iflasları patlattı.
Türkiye'de açlık sınırı 20 bin TL'ye dayandı

Türkiye'de Covid-19 salgını yaşam süresini azalttı.
Uzmanlar uyardı: "Uzun yaşayanlardan tavsiye almayın"
Fahri Kiamil
İki annenin başlattığı akıllı telefon karşıtı hareket çığ gibi büyüdü
Afganistan'da onlarca arkeolojik alan buldozerle yıkılarak yağmaya açıldı.

Oxford Sözlüğü yılın kelimesini seçti: Beyin çürümesi
"İNEK BAYRAMI" ekitap
Dünya tarihini şekillendiren 6 içecek türü
Taş Kağıt Makas Oyunu (Jan Ken Pon)
"DUHOK KONUŞUYOR" ekitap

Tokyo’dan Hasanlar’a, Kudüs’te bir mahkemeden bizim buralara…
“KADERİMİZ DIŞARDAN YAZILAMAZ - DIŞARI KADERİ BELİRLEYEMEZ…”
Niyetime İlham
KİBİRLİ GÜÇ ZEHİR - ERDEMLİ BİLİM PANZEHİR
KARARLILIK - KİŞİSEL ALTYAPI

Yarasaların azalmasıyla bebek ölümlerinin ilişkili olduğu ortaya çıktı.
AB İklim İzleme Servisi: 2024 yazı kaydedilen en sıcak yaz oldu.
Akdeniz'deki yaşam yok oluşun eşiğine gelmiş.
Su üzerindeki iklim değişikliği baskısı Türkiye'yi su fakiri olmaya sürüklüyor.
Türkiye ve Yunanistan'daki kültürel miras alanlarının en az üçte biri yükselen deniz seviyesinin tehdidi altında.

Türkiye, kişisel verileri en çok sızdırılan 19.ülke
Apple otomobili ABD'de üretime bir adım daha yaklaştı.
Yaşgünün Kutlu Olsun James Webb Uzay Teleskobu
Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar

İncil'de sözü edilen mistik ağaç 1000 yıllık tohumla yeniden yetiştirildi.
Karıncaların 66 milyon yıldır tarım yaptığı ortaya çıktı.
Antik Mısır'daki popüler masa oyununun şaşırtıcı kökenleri ortaya çıktı.
At binmenin kökenine dair ezber bozuldu.
Stephen Hawking'in ünlü paradoksu çözülmüş olabilir: Kara delikler aslında yok mu?

2023 yılında Türkye’de çocukların cinsel istismarı hakkında 40.000'den fazla dosya açıldı.
Çalışanların geliri son 20 yılda azaldı.
Türkiye’den göç eden Türklerin sayısında 5 yılda %243 artış
BM: Dünya nüfusu 2084'ten itibaren gerileyecek
Dünya nüfusunun ruh sağlığı giderek bozuluyor

Madeleine Riffaud est partie
GELDİKLERİ GİBİ GİDERLER
JOYCE BLAU, 18 Mart 1932-24 Ekim 2024
HIZLANAN TARİH
DERTLİ-MİR-DÖNE

Nereden Geldi Nereye Gidiyor
Atamın Sözleri
Cumhuriyet 101 Yaşında
Kadın ve Erkek
MAZRUF

Mimar Sinan: Bir Dehanın Yükselişi ve Osmanlı Mimarisinin Zirvesi
İskandinav Göçleri ve Vikinglerin Avrupa Üzerindeki Etkisi
Hümanizm Nedir?
Osmanlı’da kahve kültürü, Osmanlı’da kahve isimleri..
Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git