Şubat ayında yüzde 16.1’le rekor kırdıktan sonra düşüşe geçen işsizlik oranı yeniden yükselişe geçti. Temmuz ayında 12.8 olan işsizlik oranı, ağustos 2009’da yüzde 13.4’e yükseldi.

Türkiye yüzde 13.4’lük işsizlik oranıyla dünyada beşinci ülke. Avrupa Birliği ülkeleriyle kıyaslandığı zaman ise Türkiye İspanya’dan sonra en yüksek işsizlik oranına sahip ikinci ülke. Geçen yıl aynı dönemde işsizlik oranı yüzde 10.2’ydi.

Dört gençten biri işsiz
Ağustos 2009’da tarım dışı işsizlik oranı yüzde 17’ye çıkarken, genç nüfusta işsizlik oranı ise yüzde 23.5 oldu. Yani her dört gençten biri işsiz. Ağustos ayında işsiz sayısı geçen yıla göre 927 bin kişi artarak 2 milyon 502 binden 3 milyon 429 bine ulaştı. Mevcut işsizlerin yüzde 14.8’ini ağustos döneminde işten ayrılan 508 bin kişi oluşturdu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), temmuz-ağustos-eylül aylarını kapsayan Hanehalkı İşgücü Araştırması 2009 ağustos dönemi sonuçlarını açıkladı.

Buna göre temmuz ayında yüzde 12.8 olarak açıklanan işsizlik oranı, ağustos ayında tarım, turizm ve inşaat gibi sekörlerde mevsimsel işgücü hareketlerinin azalmaya başlamasıyla yüzde 13.4’e çıktı.

Toparlanmadan dönüldü
Bilindiği üzere, şubat döneminde işsizlik oranı yüzde 16.1’le tarihi rekor kırmıştı. Bu dönemde işsiz sayısı 3 milyon 802 bin olmuştu. Mart döneminde ise şubata göre işsizlik oranı 0.3 puan, işsiz sayısı 26 bin kişi azalmıştı. Böylece, mart ayında dönemlik bazda cüzzi bir toparlanma işareti görülmüştü. Nisan ayında da bu toparlanmanın devam ettiği gözlendi.

Ancak nisan döneminde işsiz kalanların toplam işsizlere oranının yüzde 9.8’ini oluşturması ve bu dönemde işsiz kalan sayısının geçen döneme göre yaklaşık 9 bin kişilik artış göstermesi, kriz nedeniyle işsiz kalanların sayısının arttığına işaret etti. Mayıs ayında işsizlik oranı yüzde 13.6, işsiz sayısı ise 3 milyon 382 bin kişi olmuştu. Mevsimlik faktörlerin etkisiyle yaz aylarında işsizlik verilerinde düşüş gözlendi. Haziran ayında yüzde 13 olan işsizlik oranı, temmuzda yüzde 12.8 olarak gerçekleşmişti.

Tarım dışı 192 bin kişi azaldı
Ağustos 2009 döneminde çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre 873 bin kişi artarak 51 milyon 789 bin kişiye ulaştı. Kurumsal olmayan nüfus bir önceki yılın aynı dönemine göre 815 bin kişilik artışla 70 milyon 639 bin kişi oldu. 2009 yılı ağustos ayında istihdam edilenlerin sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 40 bin kişi artarak, 22 milyon 108 bin kişiye yükseldi. Geçen yıl aynı dönemde bu sayı 22 milyon 68 bin kişiydi. Ağustos döneminde tarım sektöründe çalışan sayısı 232 bin kişi artarken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 192 bin kişi azaldı.

Ağustos döneminde tarım dışı işsizlik oranı geçen yılın aynı dönemine göre 4.1 puanlık artışla yüzde 17 seviyesinde gerçekleşti. Ağustos 2009’da bu oran erkeklerde geçen yılın aynı dönemine göre 3.8 puanlık artışla yüzde 15.1, kadınlarda ise 4.5 puanlık artışla yüzde 23.6 oldu. Ağustos ayında istihdam edilenlerin yüzde 26.5’i tarım, yüzde 18.8’i sanayi, yüzde 6.2’si inşaat, yüzde 48.5’i ise hizmetler sektöründe faaliyet gösterdi. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 1 puan, inşaat sektörünün payının yüzde 0.1 puan, hizmetler sektörünün payının 0.6 puan arttığı, buna karşılık sanayi sektörünün payının 1.7 puan azaldığı gözlendi.

İşsizlik oranı yüzde 3.2 arttı
Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 927 bin kişi artarak 3 milyon 429 bin kişiye yükseldi. İşsizlik oranı ise 3.2 puanlık artış ile yüzde 13.4 seviyesinde gerçekleşti. Kentsel yerlerde işsizlik oranı 4.3 puanlık artışla yüzde 16.5, kırsal yerlerde ise 1.3 puanlık artışla yüzde 7.4 oldu. Ağustos dönemindeki işsizlerin yüzde 69.3’ünü erkek nüfus oluştururken, yüzde 55’i lise altı eğitimli, yüzde 27.3’ü bir yıl ve daha uzun süredir iş arayan kişilerden oluştu. Anılan dönemde işsizlerin yüzde 30.8’inin ‘eş-dost’ vasıtasıyla iş aradığı belirlenirken, 3 milyon 18 bin kişiden oluşan yüzde 88’i daha önce bir işte çalıştıdığı tespit edildi. Daha önce bir işte çalışmış olan işsizlerin yüzde 47.5’i ‘hizmetler’, yüzde 25.7’si ‘sanayi’, yüzde 17.5’i ‘inşaat’, yüzde 6.9’u ‘tarım’ sektöründe çalışırken, yüzde 2.4’ü ise 8 yıldan önce işinden ayrıldı.

İşsizlerin yüzde 24.3’ünü çalıştığı iş geçici olup işi sona erenler, yüzde 25’ini işten çıkarılanlar, yüzde 15.3’ünü kendi isteğiyle işten ayrılanlar, yüzde 8.7’sini işyerini kapatanlar, yüzde 6.2’sini ev işleriyle meşgul olanlar, yüzde 11.2’sini öğrenimine devam eden veya yeni mezun olanlar, yüzde 9.3’ünü diğer nedenler oluşturdu.

1.6 milyon yeni işe başladı
Ağustos ayında istindam edenlerin yüzde 72’si erkek nüfustan oluştu. Bunun yüzde 59.4’ü lise altı eğitimlilerden oluşurken, yüzde 59’u ücretli, maaşlı ve yevmiyeli, yüzde 25.6’sı kendi hesabına ve işveren, yüzde 15.4’ü ücretsiz aile işçisi, yüzde 60.9’u ‘1-9 kişi arası’ çalışanı olan işyerlerinde çalıştı. Yüzde 2.5’inin ek bir işi varken, yüzde 2.9’u mevcut işini değiştirmek veya mevcut işine ek olarak bir iş aradı.

Ücretli olarak çalışanların yüzde 87.8’i sürekli bir işte çalıştı. Bu arada Maliye Bakanlığı tarafından derlenen verilere göre 2009 yılı III. Döneminde toplam kamu istihdamı 2 milyon 977 bin kişi oldu. Yaptığı işten ötürü herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışanların oranı, önceki yılın aynı dönemine göre 0.4 puanlık artışla yüzde 45.7 olarak gerçekleşti. Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine göre tarım sektöründe sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı yüzde 88.3’ten yüzde 87’ye düşerken, tarım dışı sektörlerde yüzde 30.6’dan yüzde 30.8’e yükseldi.

Bu dönemde işe başlayan veya iş değiştirenlerin yüzde 18.9’u ‘sanayi’, yüzde 35.3’ü ‘hizmetler’, yüzde 22.5’i ‘inşaat’ sektöründe, yüzde 23.3’ü ise ‘tarım’ sektöründe işe başladı. Mevcut işsizlerin yüzde 14.8’ini oluşturan 508 bin kişi bu dönemde işten ayrılanlar oluşturdu.

İSO: Nispi iyileşme bitti
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük, üçüncü çeyrekte, sanayi üretimindeki toparlanmanın yavaşlamasına paralel olarak işsizlikteki nispi iyileşmede de geri dönüş olduğunu bildirdi. Tanıl Küçük şunları söyledi:
“Ne yazık ki üçüncü çeyrekte, sanayi üretimindeki toparlanmanın yavaşlamasına paralel olarak, işsizlikteki nispi iyileşmede de bir geri dönüş olmuştur. Sanayi Türkiye’nin lokomotifidir. Sanayide sorunlar çözülmeden, istihdamda da iyileşme bekleyemeyiz. Bu çerçevede, başta iç piyasanın canlandırılması olmak üzere üretim ve istihdama destek olacak tedbirlerin bir an önce devreye girmesi gerektiğini bir kez daha hatırlatıyoruz.”

Başbakan turizmin etkisine bağladı
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Özürlüler Şurası’ndan ayrılırken basın mensuplarının işsizlikle ilgili sorularını yanıtladı. Başbakan Erdoğan şunları kaydetti: “İşsizlik konusunda şu anda bakın biz dünyada yani işsizliğin artışı noktasında en az artış gösteren ülke konumundayız.

Hatta bugün yine açıklamalar var bununla ilgili. ABD’den tutun, Avrupa Birliği üyesi ülkelere baktığınız zaman en az artış gösteren ülke konumundayız. O da 2.6-2.7-2.8 gibi... Ama bizim dışımızdaki ülkelerde bu oranların 3,4,5,6’lara vardığını görüyoruz. Tabii, çalışacağız, gayret edeceğiz ve düşürmenin gayreti içerisinde olacağız. Mevsimsel bazı oran artışları da olabilir. Çünkü hizmet sektörünün hareketlendiği dönemlerde bu çok daha tabii lehte, pozitif gelişmeler arz edebilir. Ama hizmet sektörünün zayıflamaya başladığı, özellikle turizmi kastediyorum. O dönemlerde tabii işsizlikte olumsuz gelişmeler olabilir. Tedbirlerimizi alıyoruz.”

Betam: Salt mevsimsellikle açıklanmaz
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi Betam, Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ve Araştırma Görevlisi Duygu Güner tarafından hazırlanan ‘işsizlikte beklenen artış’ bilgi notuna göre tarım dışı istihdamdaki artışın zayıflığına dikkat çekiliyor. Betam şöyle diyor: “Temmuz 2009’dan Ağustos 2009’a tarım dışı istihdamda 12 bin kişilik bir artış yaşanmış, ancak bu artış tarım dışı işgücünde yaşanan 178 bin kişilik artışla kıyaslandığında çok sınırlı kalmıştır. Tarım dışı işsiz sayısında gerçekleşen artışın bir ölçüde mevsimsel etkiden kaynaklandığını söylemek yanlış olmaz. Buna karşılık işsizlikteki artışın salt mevsimsel etkilerden kaynaklanmadığının önemle altı çizilmelidir. Verileri mevsimsellikten arındırdığımızda ağustos ayında tarım dışı işgücünün 112 bin kişi; tarım dışı istihdamın ise 10 bin kişi arttığını tahmin ediyoruz. Mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsiz sayısı ise 105 bin kişi artarak, 3 milyon 347 binden 3 milyon 452 bin seviyesine yükseliyor.”