İsrail'in Ekim 2023'ten bu yana Gazze'de yürüttüğü askeri harekat, istemeden de olsa Filistin Devleti'nin kurulması yönünde siyasi ve sembolik bir ivme yaratabilir. Tarihsel olarak, ulus devletler genellikle felaketlerin ardından kurulmuştur. Örneğin, İsrail Devleti , yalnızca Siyonizm'in içsel motivasyonundan değil, aynı zamanda yirminci yüzyılda ve muhtemelen tarihte işlenen en büyük suç olan Holokost'a verilen uluslararası tepkiden de doğmuştur. Nazi Almanyası'nın Avrupalı ve Kuzey Afrikalı Yahudileri topluca katletmesi , küresel farkındalığı etkileyerek 1947 BM Bölünme Planı'na ve nihayetinde İsrail'in 1948'de bağımsızlık ilanına yol açmıştır .


Bu düşünce, İsrail'in Ekim 2023'ten bu yana Gazze'de yürüttüğü askeri harekâtla, istemeden de olsa bir Filistin Devleti'nin kurulması yönünde siyasi ve sembolik bir ivme yaratabileceğini savunmaktadır. Ayrıca, Gazze'yi yöneten İslamcı hareket Hamas'ın, kolektif acıyı siyasi kazanıma dönüştürmek ve gelecekteki bir Filistin devletinin öncü gücü olarak kendini kanıtlamak için bu sonucu aktif olarak şekillendiriyor olabileceği olasılığını da incelemektedir. Bu tez, İsrail'in kuruluşuna yol açan yapısal koşullarla yapılan bir karşılaştırma, mevcut çatışmanın ampirik bir analizi ve uluslararası tanınırlıkta eşi benzeri görülmemiş bir değişimle, özellikle de Fransa'nın Temmuz 2025'te Filistin'i resmen tanıyacağını duyurmasıyla  desteklenmektedir .

Holokost İsrail'in Oluşumuna Nasıl Yardımcı Oldu?

Modern siyasi Siyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Avrupa'daki Yahudi düşmanlığına ve katliamlara bir tepki olarak ortaya çıktı . Theodor Herzl'in Der Judenstaat (1896) adlı eseri, Yahudi ulusu için bir vizyon ortaya koyarak Yahudi göç dalgalarını tetikledi. Ancak özerk bir Yahudi devleti fikri tartışmalı olmaya devam etti ve Holokost'a kadar uluslararası alanda güçlü bir destek görmedi.

1941'den 1945'e kadar Nazi Almanyası, altı milyon Yahudiyi acımasızca katlederek Avrupa genelinde yüzyıllardır var olan toplulukları ortadan kaldırdı. Bu dehşetin büyüklüğü, küresel kamuoyunda derin bir etki yarattı. Hayatta kalan Yahudiler, mülteci kamplarında vatansız ve yoksul kaldılar. İngilizlerin Filistin'e göçü yasaklaması, yasadışı göç ve çatışmalara yol açarak İngiliz Mandası yönetimi üzerindeki baskıyı artırdı. 1947 Birleşmiş Milletler Bölünme Planı, ayrı Yahudi ve Arap devletlerinin kurulmasını önerdi. Dünya toplumunun birçok üyesi, Holokost nedeniyle Yahudi egemenliğinin ahlaki ve politik olarak gerekli olduğunu düşünüyordu.

Dolayısıyla, İsrail'in kuruluşu hem onlarca yıllık Siyonist siyasi çabaların hem de Nazi vahşetlerinin beklenmedik sonuçlarının bir sonucuydu. Mantık basitti: Dünya Yahudilere karşı başarısız olmuştu ve bu başarısızlığın telafisi gerekiyordu. Bir Yahudi vatanının varlığını haklı çıkaran şey, özlem değil, travmaydı.

Gazze ve Mevcut Savaş: Ampirik Gerçekler (2023–2025)

7 Ekim 2023'e hızlıca ilerleyelim: Hamas, güney İsrail'e büyük bir sürpriz saldırı düzenleyerek 1.100'den fazla kişiyi öldürdü ve 200'den fazlasını kaçırdı . İsrail'in tepkisi hızlı ve etkili oldu: Gazze'ye tam abluka, devam eden bombalamalar ve kara harekâtları. 2025 ortalarına gelindiğinde, çoğu sivil olmak üzere yaklaşık 60.000 Filistinli öldürüldü ve 1,5 milyondan fazla kişi yerinden edildi . Hastaneler, okullar ve su altyapısı çöktü ve mahalleler tamamen yok oldu.

Gazze ciddi açlık koşulları yaşıyor . Uluslararası yardım konvoyları sıklıkla engelleniyor veya gecikiyor. Çocuklar arasında yetersiz beslenme yaygın. Birleşmiş Milletler ve çok sayıda insani yardım kuruluşu, İsrail'i savaş suçları ve toplu cezalandırmayla suçladı . İnsani durum, onlarca yıldır görülmemiş seviyelere geriledi.

İsrail , aynı zamanda amacının tamamen askeri olduğunu, yani Hamas'ın kapasitesini zayıflatmak ve ulusal güvenliği korumak olduğunu teyit ediyor . Ancak, eylemlerinin gözle görülür sonuçları (kitlesel sivil kayıpları, kıtlık ve günlük yaşamın aksaması) küresel algıyı değiştirdi. Paradoks da burada yatıyor: Tıpkı Holokost'un Yahudi halkına dünya çapında sempatiyi canlandırması gibi, Gazze'nin yıkımı da Filistin davasına ilişkin uluslararası duruşu etkiliyor olabilir .

Fransa, Diplomatik Değişimi ve Kartopu Etkisi

Diplomatik tanınma, bu geçişin en açık işaretlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Mevcut çatışmadan önce, BM'nin 193 üye ülkesinden 147'si Filistin'i egemen bir ulus olarak resmen tanımıştı . 24 Temmuz 2025'te Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Eylül ayında yapılacak BM Genel Kurulu'nda Fransa'nın Filistin'i resmen tanıyacağını duyurdu . Bu adım, Fransa'nın böyle bir adım atan ilk G7 ülkesi olması nedeniyle tarihsel açıdan önemlidir.

Macron'un yaklaşımı diplomatik bir zincirleme tepkiyi tetikleyebilir. Birleşik Krallık'ta 200'den fazla milletvekili, hükümeti Fransa'nın örneğini izlemeye çağıran bir dilekçeyi imzaladı . Almanya, İtalya ve Kanada'da da tartışmalar sürüyor . Daha fazla G7 ülkesi Filistin'i tanırsa, Filistin yalnızca sembolik olarak değil, aynı zamanda uluslararası mahkemelerde ve kurumlarda yasal olarak da benzeri görülmemiş bir diplomatik statü kazanacaktır. Bunu yazdığım sırada, ABD Başkanı Donald Trump, İsrail'in inkârlarına meydan okuyarak ve BM ve insani yardım kuruluşlarının endişelerini dile getirerek Gazze'de "gerçek bir açlık" olduğunu belirtti . Bay Trump'ın bu "beklenmedik" açıklaması, Batılı hükümetler üzerinde diplomatik yanıt vermeleri için ek baskı oluşturabilir ve potansiyel olarak uluslararası platformlarda tanıma çabalarını veya yasal işlemleri hızlandırabilir.

Dolayısıyla, Filistin'in artan diplomatik meşruiyeti, İsrail'in askeri hakimiyetine eşit, hatta onu aşıyor. Ve bu meşruiyet, müzakerelerden veya Filistin'deki siyasi değişimden değil, Gazze'nin enkazından kaynaklanıyor.

Beklenmeyen Sonuçların Mantığı

Yapısal açıdan bakıldığında, İsrail'in eylemleri amaçlanan sonucun tam tersini doğuruyor gibi görünüyor. Kampanyanın ilan edilen amacı Hamas'ı yok etmek ve bir Filistin devleti olasılığını engellemek. Ancak, yol açtığı yıkım, devletin kurulmasını destekleyen söylemi güçlendirebilir.

Bu, beklenmedik sonuçlara bir örnektir: Güç, sınırlarının ötesinde kullanıldığında, genellikle ters teper. Uluslararası toplum, stratejik hedeflere değil, kitlesel can kayıpları, sivillerin çektiği acılar ve ahlaki çöküntü gibi gözle görülür sonuçlara tepki verir. Harekât ne kadar şiddetli olursa, Filistin'in ahlaki meşruiyeti de o kadar artıyor gibi görünüyor.

Ama bir de şu var: Ya bu tam da Hamas'ın stratejisiyse?

Hamas ve Acının Siyaseti

Hamas bu dinamiği anlayabilir. Örgüt askeri olarak İsrail'i yenemez. Ancak sembolik olarak, İsrail'i aşırı ve haksız bir şiddete kışkırtarak direnebilir ve hatta belki de "kazanabilir". Sivil mahallelerde konumlanarak, ateşkesleri reddederek ve çatışmayı olabildiğince maliyetli ve tatsız hale getirerek Hamas, Filistin ve gelecekteki lider olarak kendisi için uluslararası itibar kazanmak adına Gazze'yi kasıtlı olarak feda ediyor olabilir.

Bu, eşi benzeri görülmemiş bir durum değil. Tarih boyunca devrimci hareketler, siyasi hedeflerine ulaşmak için acıyı kullanmışlardır . Bu görüşe göre Hamas, işgale direnmekle kalmıyor, aynı zamanda küresel sempatinin diplomatik tanınmaya dönüştüğü ve kendisini gelecekteki bir Filistin devletinin meşru halefi olarak konumlandırdığı koşulları da yaratıyor.

Birçok gözlemci bunu ahlaki açıdan yanlış görse de, mantık soğuk ve stratejik: İsrail saldırgan olarak ne kadar çok görünürse, Filistin o kadar çok tanınır. Hamas, askeri olarak olmasa bile siyasi olarak ayakta kalmayı başarırsa, mücadele ve şehitlik yoluyla devlet kurmayı "başardığını" iddia edebilir.

Devlet Olmanın Yapısal Koşulları

Filistin'in giderek daha fazla tanınması şu soruyu gündeme getiriyor: Dünya sadece bir sembolü mü tanıyor, yoksa gerçek bir devlet mi şekilleniyor?

Gazze'deki Hamas ile Batı Şeria'daki Filistin Yönetimi arasındaki iç bölünmeler, toprak birliğinin olmaması, hasarlı altyapı ve işleyen kurumların yokluğu gibi önemli zorluklar mevcut. Ancak, bu kabullenme hukuki, diplomatik ve finansal açıdan ivme kazandırıyor. Filistin'in anlaşmalar imzalamasını, Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne dava açmasını ve uluslararası hukuk kapsamında egemenliğini iddia etmesini sağlıyor.

Devlet sadece içeriden inşa edilmez; aynı zamanda dışarıdan da bahşedilir. Macron'un açıklamasıyla birlikte, İngiltere ve diğerlerinin de izleyebileceği gibi, Filistin, iç temelleri kırılgan olsa da dış destek kazanıyor.

Tarihsel Bir Ters Dönüş

Tarih döngüsel değildir, ancak sıklıkla tekerrür eder. İsrail, soykırımın küllerinden kuruldu. Bugün, Gazze'deki ölüm, açlık ve sürgün görüntüleri, Filistin devletinin resmen tanınmasına yol açabilecek küresel bir tepkiye neden oluyor. İsrail'in uzun süredir tanımayı reddettiği devlet, askeri eylemleri nedeniyle şimdi ortaya çıkabilir . Beklenmedik sonuçlar.

Ancak ironi daha da derinleşiyor. İsrail, istemeden de olsa Filistin devleti için gerekli koşulları yaratırken, aynı zamanda Hamas'ın devlet içinde siyasi otorite kurmasına da olanak sağlıyor olabilir. Bu, yalnızca bir politika değişikliği değil, aynı zamanda stratejik ve sembolik bir başarısızlık anlamına gelecektir.

Bu argüman ahlaki bir yargı değil, yapısal bir gözlemdir. Devletler genellikle düşmanlarını kendileri üretir. Güç, ezici bir güçle kullanıldığında, yok etmeyi amaçladığı aktörler arasında sıklıkla direniş ve bazen de meşruiyet yaratır.

Bu anlamda ikilem çözülmüş durumda. Nazi Almanyası'nın imha kampanyası İsrail'in kuruluşunu hızlandırdığı gibi, İsrail'in Gazze'deki savaşı da Filistin'in doğuşunu hızlandırabilir. Mantık acımasız, alaycı ve tarihle tutarlı.

Othon A. Leon

Othon A. Leon, HEC Montreal (Montreal Üniversitesi) gibi okulların yanı sıra dört kıtadaki üniversitelerde davetli öğretim görevlisi olarak yönetim, strateji ve siyaset bilimiyle ilgili konularda dersler vermektedir. Kanada Stratejik Araştırmalar Merkezi'ni yönetmektedir ve şu anda Siyaset Bilimi (savaş çalışmaları) alanında doktora yaparken aynı zamanda King's College London'da Uluslararası İlişkiler ve Savaş Çalışmaları alanında yüksek lisans yapmaktadır. İki Yüksek Lisans (Uluslararası Çalışmalar, Strateji) ve bir İşletme Yüksek Lisansı (MBA) derecesine sahiptir. Aynı zamanda askeri akademide eğitim görmüş eski bir Fortune 500 şirketi yöneticisidir.

Kaynak : moderndiplomacy.eu