31 Aralık 2019’da Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan bir virüs 2020 yılında tüm dünyayı etkisi altına alan bir salgının baş aktörü oldu. Yeni koronavirüs türü SARS-CoV-2’nin tüm dünyada yayılması ardından ülkeler farklı kısıtlama politikalarıyla salgınla mücadele ettiler. Zorunlu maske uygulaması, tam kapanma tedbirleri ve ekonomik aktivitelerin büyük ölçüde askıya alınması umutla salgına çare olacak aşının bulunması içindi. Beklenen müjde 2020’nin sonlarına doğru iki Alman-Türk bilim insanı Uğur Şahin ve Özlem Türeci’nin Covid-19’a karşı %95 koruyuculuğa sahip olan bir aşı geliştirmesiyle geldi.


Temmuz 2021 itibarıyla gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yaşayan nüfusun önemli bir kısmı aşılara erişebiliyor. İsrail, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerde etkin aşılama kampanyası sonucunda aşılanmış nüfus oranı önemli seviyelere geldi. 6 Temmuz 2021 itibarıyla dünyada 3 milyar doz aşı uygunlanmış durumda. Bu miktar da dünyanın %24’ünün ilk doz aşısını olduğu anlamına geliyor. Tüm dünyada günlük yaklaşık 35 milyon aşı yapılırken bilim insanları ve güvenilir sağlık kurumları aşı olunmasını destekliyor ve aşıların salgını bitirmede en etkili silah olduğunu belirtiyorlar.

Bilimsel otoritelerin aşılama destekleyici tutumuna karşılık aşı olmaya reddeden birçok insan da var. Dünyanın birçok ülkesinde aşı karşıtı gruplar aşı olmayı reddettiği gibi kamuoyunu da çeşitli yollarla etkilemeye çalışıyorlar. Covid-19 salgını ile ilgili dolaşan yanlış bilgi ve komplo teorilerinin yerini aşılarla ilgili sahte haberler almış durumda. Asılsız haber üretimi ve yanlış bilginin yayılması toplum sağlığını tehlikeye sokabilecek sonuçlara neden oluyor. Dünyanın farklı yerlerinde hükümetler vatandaşlarını aşı olmaya teşvik etmek için birtakım politikalar uygulamaya koydu. Doğruluk Payı olarak ülkelerin farklı ülkelerin aşı teşvik politikalarını inceledik.

Amerika Birleşik Devletleri Aşı Teşvikleri

Yaklaşık 605 bin insanın hayatını kaybettiği ve diğer ülkelere nazaran ağır bir süreç geçiren ABD, aşı bulunduğundan itibaren büyük bir aşı kampanyası başlattı. Bu kampanya ise çoğunlukla Moderna, Pfizer-BioNTech ve Johnson & Johnson's aşıları ile yürütüldü. 330 milyon aşının yapıldığı ABD’de 150 milyon kişi yani halkın yaklaşık %47’si 2 doz aşı oldu. ABD’de aşılama oranının diğer ülkelere oranla yüksek olduğu görülüyor. ABD ise aşı olan vatandaşlar için birçok farklı teşvik sunuyor. Ülkedeki eyaletlerde aşı olmayı destekleyen birçok farklı kampanyalar da mevcut.

Aşı Olana Bedava Bira Kampanyası

ABD’nin New Jersey eyaletinde aşı olmayı teşvik etmek için 'Aşı olana bedava bira' kampanyası başlatıldı. Kampanyayı Twitter hesabından paylaşan Vali Murphy, anlaşmalı yerleri duyurdu.


Aşı Olan Gençlere Okul Bursu ve Farklı Alanlarda Çekilişler

Batı Virginia Eyalet Valisi Jim Justice, 16-35 yaş arasındaki kişilere aşı olmaları durumunda 100 dolar tasarruf bonosu verileceğini duyurmuştu. Vali Justice yaptığı açıklamada gençlerin aşı yaptırmanın öneminin farkında olmadığını belirtti. Gençlerin çekilişe katılıp ödüller kazandığı etkinlikler düzenleyen Justice, aşı olan gençler için #saveababydog adlı bir hashtag açarak sokak köpeklerine yönelik sosyal sorumluluk projeleri de düzenledi.


Aşılanmaya Giden Ebeveynler İçin Ücretsiz Çocuk Bakımı Hizmeti

“Aşı olmamanın herhangi bir bahanesi olmasın” mantığı ile ABD’de Beyaz Saray yönetimi aşıya giden aileler için çocuk bakıcısı sağlayan firmalar ile anlaşarak ebeveynlerin aşı olmaya gittiğinde evdeki çocuklar için ücretsiz bakıcı sağlayacağını açıklandı.

Aşı Olana Bedava Esrar Kampanyası

En ilginç kampanyalardan biri olarak görülen esrar kampanyasında Washington eyaletinde aşı olan 21 yaş üzeri gençler ibraz belgeleriyle birlikte gittikleri lisanslı kenevir perakendecilerinden önceden sarılmış tek kullanımlık esrar alabileceklerini açıkladı.
Aşı Olana 5 Milyon Dolarlık Piyangoya Katılma Hakkı

New York Valisi Andrew Cuomo, aşılanma hızının düştüğünü ve aşı olup olmama konusunda kararsız olan insanlar için büyük bir kampanya başlattı. Aşı olanlar için “Vax And Scratch” adlı bir çekiliş oluşturan New York Valisi, kazanan kişiye en yüksek 5 milyon dolar olmak üzere sıralamaya göre para dağıtacak. Buna benzer şekilde Ohio, Colorado ve Oregon gibi eyaletler de farklı piyango gibi çekilişler düzenliyor.


Aşı Olana Bedava Donut

Amerika’nın en büyük tatlı zincirlerinden olan Krispy Kreme, aşı olanlar için glazür kaplamalı donut çeşidinden ücretsiz ikram edeceğini açıkladı. Aşı sırası gelmeyenler için kampanyayı 2022’ye kadar sürdüreceklerini belirten firma, “Bizi merak etmeyin. Her zaman daha çok donut yapabiliriz. Ne kadar çok bedava verirsek o kadar mutlu oluruz. Çünkü bu hepimizin isteği hayatın normale dönmesine daha çok yaklaştığımız anlamına gelir.” açıklamasında bulundu.

Ayrıca ABD’de farklı firmalarda cheesecake, dondurma gibi farklı yiyecekleri aşı olanlara ücretsiz bir şekilde sağlıyor.


Yaklaşık 1.5 yıldır pandemi yüzünden dünyada sosyalleşme oldukça kısıtlandı. Buna karşın ABD’de internet üzerinden farklı insanlarla tanışmayı sağlayan ve oldukça popüler olan tanışma uygulamalarına yönelik bir teşvik getirildi. ABD, aşılanmış olan arkadaşlık ve flört uygulaması kullanıcılarının profillerinde bir "aşı rozeti" ve özel avantajlar almalarına izin veriyor. Böylelikle aşı olduklarını kanıtlayanlara bu platformlarda daha özel fırsatlara erişebilecek. ABD bu konuda Tinder, Hinge ve Bumble dahil olmak üzere birçok önde gelen tanışma platformuyla ortaklık yapıyor.

İsrail Aşı Teşvikleri

Yaklaşık 9 milyona nüfusa sahip olan İsrail, aşı bulunduğundan beri büyük bir aşı kampanyası başlattı. Bu sayede kısa bir sürede nüfusunun %65’lik bir oranını aşılayan İsrail, başlangıçtan itibaren büyük oranda aşılanmada lider ülke olarak gösteriliyordu. 4 Temmuz 2021 tarihinde ise İsrail şu an nüfusuna göre dünyada en çok aşılanmayı yapan ikinci ülke olarak yer alıyor. Aşılamada çoğunlukla Pfizer- BioNTech aşısını kullanan İsrail hem halkın güvenliği açısından hem de aşı hakkında dünyaya bilgi sağlama konusunda önemli bir ülke oldu.

İsrail, BioNTech ve Moderna aşıları için onaylanmadan aylar önce pazarlıkları tamamlamıştı. Detayları açıklanmasa da ilk etapta yaklaşık 4 milyon doz alındığı değerlendirilen BionTech aşısı için de piyasa değerinin üzerinde ödeme yapıldığı biliniyor. İsrail medyasına isminin açıklanmaması karşılığı konuşan bir Sağlık Bakanlığı yetkilisi, aşıya 62 dolar ödendiğini söyledi. ABD ise bu aşıyı 19,50 dolara satın almıştı.

İsrail de diğer ülkelerde olduğu gibi aşı teşviki için farklı kampanyalar üretti.

Aşı Olanlara Dijital Kart Teşviki

İsrail, aşı olanlara dijital aşı kartı denilen bir kart tanımlıyor. Dijital aşı kartıyla etkinlik ve restoranlara giriş sağlanırken aşı olmayanlar ise bu etkinliklere alınmıyor. Uygulama ülke içinde tartışma yaratsa da dijital kart taraftarları normalleşmek için bunun gerekli olduğunu savunuyor. İsrail’de aşılanma gönüllülük esasıyla işliyor fakat aşı olmayanların okula gidememe, mekanlara ve etkinliklere katılamaması gibi kısıtlamaların getirilmesi sık sık gündeme geliyor.

Kafe ve Bar Sokaklarında Aşı Merkezleri

Tel Aviv Belediyesi, gençleri aşıya teşvik için barların bulunduğu bir sokağa mobil aşı merkezi kurdu. Aşı olanlara ücretsiz olarak içki içme ve sosyalleşme fırsatı sunuldu. Ayrıca İsrail’de aşı olanların konser ve tiyatro gibi kapalı mekânlardaki etkinliklere katılımına izin verildi.


Caydırma Kampanyası: Aşı Olmayı Reddeden Öğretmenler Farklı Belediye Kurumlarında Çalışamıyor

İsrail’de Lod Belediye Başkanı Yair Revivo, aşı karşıtlarına yönelik yaptırımların bir listesini açıkladı. Revivo, aşı yaptırmayanların “belediyeden hizmet alamayacak, çocukları eğitim sisteminden menedilecek” tehdidinde dahi bulundu. Buna karşın aşı zorunlu olmadığı için Lod Belediye Başkanı Revivo’ya birçok uzmandan ve İsrail Adalet Bakanlığı’ndan tepki geldi. Açıklamada böyle bir yasanın olmadığı ve uygulanamayacağı da belirtildi.

Ayrıca İsrail’de Yavne belediye başkanı da aşı olmayı reddeden öğretmenlerin belediyenin eğitim kurumlarında eğitim veremeyeceğini belirtti. Bu açıklama da ülkedeki hukukçular tarafından kınandı ve böyle bir durumun ayrımcılık yaratacağını söyledi.

Çekilişler ve Ödül Programları

Arapların ve Yahudilerin yoğun olarak yaşadığı bir şehir olan Kudüs'te Belediye Başkanı Moshe Leon, aşı olan gençler için bir ödül programı başlattı. Örneğin, belediye 11. ve 12. sınıf öğrencileri için bir "aşı yarışması" ilan etti: Kazanan okullara kültürel etkinlikler için ücretsiz bilet ve ilk gelene ilk hizmet esasına göre yaklaşık 5.000 futbol maçı bileti verildi.

Doğu Kudüs’te de ebeveynleri ile aşı için gelen Arap gençleri arasında 45 bilgisayar tabletinin çekilişinin yapılacağı bir piyango düzenleniyor.

Diğer Ülkelerde Aşı Teşvikleri Nasıl Sürüyor?

Ülkelerde aşılanma devam ederken her ülke kendi vatandaşlarını farklı hediye ve promosyonlarla motive ediyor. Avrupa ve ABD’de benzer uygulamalar gerçekleştirilse de dünyanın geri kalanında ilginç kampanyalar da var.

Yunanistan’da 6 Temmuz 2021 itibarıyla 8 milyon doz aşı yapılmış durumda. 2 doz aşı olan insanların nüfusa oranının %40 olduğu ülkede günlük vaka sayıları 700 olarak açıklanıyor. Diğer ülkelere göre az sayıda vaka/ölüm oranına sahip Yunanistan’da, aşı olan 26 yaş altı gençlere 150 euro değerinde dijital hediye çeki verilecek. Bu çek, turizm ve eğlence sektörlerindeki faaliyetlerde kullanılabilecek.

Diğer bir Avrupa Birliği ülkesi olan Hollanda ise aşı teşviği için daha geleneksel bir yöntem kullanıyor. Şu ana kadar 15 milyon doz aşılamaya ulaşmış olan Hollanda, nüfusunun %46’sını aşıladı. Daha fazla aşılanma için paketler dolusu geleneksel Hollanda ringa balığı, halkı aşı yaptırmaya teşvik etmek için Hollanda genelindeki aşı merkezlerinde dağıtılıyor.

Asya’da özerk bir bölge olan Hong Kong’da ise hükümet aşı olanların katıldığı piyango ve çekiliş gibi girişimleri destekliyor. Bazı iş verenler, aşı olan çalışanlarına ücretli izin, çekilişle 1.4 milyon dolarlık daire, alışveriş çekleri, spor salonu paketleri ve uçak bileti hediye ediyor.

Endonezya ve Tayland’da ise durum biraz daha farklı. 270 milyonluk Endonezya’da 46 milyon doz aşı uygulandı ki bu miktar da nüfusun %8,5’una tekabül ediyor. Diğer ülkeler aşı teşviği için para, çekiliş gibi aktiviteler yaparken Endonezya’da yetkililer halka canlı tavuk veriyor. Yaklaşık 70 milyonluk nüfusun %7.7’sinin aşılandığı Tayland’ta ise aşı olanların katılabileceği ve kazanana canlı inek verilen bir çekiliş gerçekleşiyor.

Yoğun nüfusu ile Covid-19 sürecini son zamanlarda ağır bir şekilde geçiren Hindistan’ın Rajkot kentinde ise teşvikler lokal restoranlarda indirimlere ek olarak kadınlara hızma tarzı aksesuarlar, erkeklere ise el blenderı veriliyor. Ayrıca Hindistan’ın Kuzey Delhi Belediyesi tarafından ise aşı olanlara %5’lik bir vergi iadesi teşviği yapıldığı da biliniyor. Nüfusunun %37’sini aşılayan Sırbistan’da ise aşıya teşvik olarak ise Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, koronavirüse karşı geliştirilen aşılardan herhangi birinin en az bir dozunu yaptıran 16 yaşından büyük vatandaşlarına 3 bin dinar (yaklaşık 250 TL) hediye edeceklerini açıkladı.

Kaynak : dogrulukpayi.com