Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) isimli sivil toplum kuruluşunun 2020 yılına ait Türkiye İnsan Hakları Raporu'nu yayınlandı. "2020 yılı, işkence ve diğer kötü muamele, kaçırılma ve zorla kaybetme açısından yoğun hak ihlallerinin tespit edildiği bir yıl oldu. Türkiye'de işkence ve kötü muamele gerçeğinin tespit edilenden çok daha yaygın ve sistematik olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır." denilen raporda, bu durumu gündeme getiren gazeteci, avukat ve insan hakları savuncularına adli soruşturma ve kovuşturmalar açıldığı kaydedildi.


Raporda, siyasal iktidarın Covid-19 salgınını kendi açısından bir fırsata dönüştürdüğü belirtilerek şöyle denildi:

"Salgını baskı ve kontrolü daha da artırmanın bir fırsatı haline getirmenin en açık örneği cezaevlerinde yaşanmaktadır. Salgın gerekçe gösterilerek cezaevlerinde mahpusların zaten kısıtlanmış olan hakları daha da kısıtlanarak yeni bir 'normal' yaratılmak istenmektedir. Salgın gerekçesiyle mahpusların aileleriyle görüşme hakkı tamamen ortadan kaldırılmış, avukat görüşmeleri kısıtlanmıştır. Buna karşın mahpusları gerçekten salgından koruyacak önlemlerin ise yeterince alınmadığı görülmektedir."

Raporda yer alan bazı tespitler ise şu şekilde:

• 2020 yılında 23 ayrı olayda yargısız infaz, dur ihtarı, rastgele ateş açma, cinsel saldırı sonucu intihara sürükleme ve polis baskınları sonucu 3’ü çocuk 15 kişi yaşamını yitirdi, 3’ü çocuk 13 kişi yaralandı.
• Askerlik hizmetini yaparken en az 23 kişi şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi ve en az 25 kişi yaralandı.
• 2020 yılında en az 2427 işçi iş cinayeti sonucu yaşamını yitirdi. Bunların 68’i çocuk, 148’i kadın ve 101’i mülteci/sığınmacı/göçmen.
• 2020 yılı içinde en az 284 kadın erkekler tarafından öldürüldü. Şüpheli bir şekilde ölen veya intihar ettiği iddia edilen kadın sayısı en az 255. Aynı süre içinde öldürülen çocuk sayısı ise 26.
• Geçen yıl tespit edilen 13 ırkçı saldırı sonucunda 3'ü çocuk toplam 7 kişi yaşamını yitirmiş, 1’i çocuk 8 kişi yaralandı.
• 2020 yılı içinde tespit edilen en az 140 ayrı olayda en az 404 kişi işkence ve diğer kötü muameleye maruz kalmış ve en az 86 kişi yaralanmıştır. Tespit edilen 139 olayın 22’si ev baskınları sırasında, 86’sı açık alanlarda ve 31’i resmi gözaltı merkezlerinde meydana gelmiştir.
• 2020 yılında 10 kişinin kaçırıldığı ve aynı gün veya takip eden gün içinde serbest bırakıldığı tespit edildi. 10 olayda 5 kişinin tehdit, işkence ve kötü muameleye maruz kaldığı, 6 kişinin ise ajanlık dayatmasına maruz kaldığı tespit edildi.
• Zorla kaybetme niteliği taşıyan 2 olayda ise kaçırılan 1 kişiden halen haber alınamamaktadır. 8 Ağustos 2019 tarihinde Ankara’da kaçırılan Yusuf Bilge Tunç’tan 31 Aralık 2020 itibarıyla halen haber alınamamaktadır. Toplam 12 olayın hiçbiri ile ilgili etkin bir soruşturma yapılmadığı görülmektedir.
• 2020 yılında 3 milletvekilinin vekillikleri, haklarındaki kesinleşmiş mahkeme kararlarına dayanarak düşürüldü ve söz konusu 3 milletvekili tutuklandı. 1 milletvekili saldırıya uğradı. Önceki dönemlerde milletvekilliği yapmış 6 siyasetçi gözaltına alındı, 1’i tutuklandı,
• 41’i belediye eş başkanı, 2’si seçilmiş ancak KHK’lı oldukları için mazbataları verilmemiş belediye eş başkanı, 2’si belediye başkan yardımcısı, 54’ü belediye meclisi üyesi, 2’si il genel meclisi üyesi, 7’si muhtar olmak üzere yerel yönetimlere seçilmiş 108 kişi gözaltına alındı.
• 2020 yılında siyasi partilerin üye ve yöneticisi olan en az 513 kişi gözaltına alındı, 141 kişi tutuklanırken 144 kişi adli kontrol, 3 kişi ev hapsi ve 1 kişi yurtdışı yasağı şartıyla serbest bırakıldı.
• 2020 yılında dernek, vakıf, sendika ve meslek örgütleri ile çeşitli platformlar ve inisiyatiflerin üye ve yöneticisi olan en az 299 kişi gözaltına alındı, 90 kişi tutuklanırken 127 kişi adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
• İnsan hakları savunucusu 25 kişi gözaltına alındı.
• Lise ve üniversite öğrencileri ile çeşitli gençlik örgütleri tarafından yapılan basın açıklamaları ve protesto eylemlerine en az 10 kez polis tarafından müdahale edildi. Bu müdahalelerde en az 143 kişi işkence ve kötü muamele niteliğindeki uygulamalarla gözaltına alındı.
• 506 kişi hakkında çeşitli toplantı ve gösterilere katıldıkları gerekçesiyle açılan davaların görülmesine devam edildi. Yargılanan 137 kişi toplam 253 yıl hapis cezası ile cezalandırıldı.
• En az 72 basın çalışanı ve 1 yazar gözaltına alındı. 25 gazeteci tutuklandı, 17 gazeteci adli kontrol şartı ile serbest bırakıldı.
• En az 239 gazeteci ve basın çalışanı, haklarında açılan 129 davada yargılandı. Sonuçlanan davalarda 41 gazeteci toplam 173 yıl 11 ay 7 gün hapis cezası ve 34 bin 160 TL para cezası ile cezalandırıldı. 32 gazeteci beraat etti, 5 dava düşürüldü. 32 gazeteci hakkında soruşturma başlatıldı.
• 5 gazeteciye, 2 basın kuruluşuna, 1 ilde Gazeteciler Cemiyeti’ne ait araca saldırı düzenlendi. 3 gazeteciye saldırı girişiminde bulunuldu. 5 gazeteci ve 1 yazar tehdit edildi, 1 gazeteci kendilerini istihbaratçı olarak tanıtan kişilerce ajanlık dayatmasına maruz kaldı.
• 1079 habere, 97 internet sitesine, 635 internet adresine, 10 sosyal medya hesabına ve 301 içeriğe erişim mahkeme kararlarıyla engellendi.
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından 26 basın-yayın kuruluşuna 34 kez program durdurma ve idari yaptırım, 5 gün yayın durdurma ve 33 kez idari yaptırım cezaları verildi.
• Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek en az 616 kişi gözaltına alındı. En az 147 kişi hakkında sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek soruşturma başlatıldı. Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek açılan 12 davada 5 kişi 20 yıl 4 gün hapis cezası ile cezalandırıldı.
• "Cumhurbaşkanı’na hakaret" iddiasıyla 2020 yılında en az 24 kişi gözaltına alındı, 2 kişi tutuklandı.
• Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) tarafından derlenen verilere göre 10 Ocak 2021 tarihi itibarıyla Türkiye’de cezaevlerinde 86 gazeteci tutulmaktadır.
• 2020 yılında en 25 sanatçı ve yazar hakkında daha önceden açılmış olan davaların görülmesine devam edildi.
• 15 Temmuz Darbe girişimi ile ilişkili soruşturmalar ve "FETÖ/PDY soruşturmaları" kapsamında 2020 yılı içinde toplam 6 bin 310 kişinin gözaltına alındı, 837 kişi tutuklandı.
• İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 15 Temmuz 2020 tarihinde yaptığı açıklamada 15 Temmuz 2016 tarihinden bu yana, “FETÖ/PDY Soruşturmaları” kapsamında 282 bin 790 kişinin gözaltına alındığını ve bunlardan 94 bin 975’inin tutuklandığını belirtti. 15 Temmuz 2020 tarihi itibarıyla tutuklu kişi sayısı 25 bin 912, hakkında işlem yapılan kişi sayısı ise 597 bin 783 kişidir.

Toplam 345 sayfalık raporda, "Siyasal iktidar koronavirüs salgınıyla mücadeleyi bir önleme ve halkın sağlığını koruma sorunu olarak değil de militarist bir zihniyetle bu süreci, erkini daha da merkezileştirme ve toplum üzerindeki baskı ve kontrolünü daha da artırmanın bir fırsatı haline getirdi. Yıl boyunca başta bilgi edinme hakkı, yaşam hakkı, kişi güvenliği ve işkence yasağı, ayrımcılık yasağı, sağlığa erişim hakkı, çalışma hakkı, düşünce ve ifade özgürlüğü, toplanma ve gösteri yapma özgürlüğü olmak üzere pek çok temel hak ve özgürlük yoğun bir şekilde ihlal edildi." ifadeleri yer aldı.