Fransa’da son birkaç gün içinde korona belasının azdığı ve dramatik yönü daha açık bir biçimde görülür oldu. Yöneticiler bile baklayı ağızlarından çıkardılar. Medya takımının birkaçı bile kimi şeyleri artık saklayamıyor, saklamıyor. Doktorlar, bilim kadınları ve adamları “daha ciddi ve sıkı önlemler alınmalı” çağrısı yapıyor. Resmi Bilim Kurulu başkanı bile “Hükümet ciddi ve daha sert tedbirler alabilir” dedi. Bunun üzerine cumhurbaşkanından azar yedi, sarı kart gördü. Hatta Bilim Kurulu’nun kaldırılabilirliği bile “medyaya sızdırıldı”. Durumun ciddiliği ortada.


Marsilya’da Eylül sonunda başlayacak olan Uluslararası Fuar (La Foire internationale de Marseille) iptal edildi. Paris’te EKİMDE yapılacak FİAC (La Foire internationale d’art contemporain) da. Türkçesiyle : DURUM ÇOK CİDDİ. Korku yayılıyor.

Cumhurbaşkanı ve Hükümeti ülke düzeyinde veya yerel olarak evde kal emri vermek veya yapılması gerekenler konusunda daha sert ve daha sınırlayıcı önlemleri bizzat getirmek istemiyorlar. Dahası kimi ciddi olmayan, ikna edici veya inandırıcı bulunmayan nedenler ileri sürerek alev alev yanan korona belası ateşini valilerin, vilayet yönetimlerinin üstüne attılar.

İktidarın siyasi faturası çok yüksek olmaya aday sert veya sıkı kararları almaktan veya yeniden evde kal emrini ülke düzeyinde bizzat vermekten çekindiği açık. Bu durumda “zone rouge” ilan edien illerde bile yetkileri biraz daha fazla ama yine de sınırlı valiler ve vilayet yönetimleri ne yapabilecekler ? Bu yönde bir karar veya emir verebilecekler mi ?

Bir örnek :
Lobileri çok güçlü cafe, bar, restoran/lokanta/büfe ve otel sahiplerinin vilayetle, valiyle, türlü çeşitli “tarihi, alışılmış ve geleneksel kanallar” aracılığıyla yakınlığı, sıkıfıkılığı onların tümden kapatılmasına izin ve olanak vermiyor. Hele bu tür işyeri sahiplerinin birçoğunun, kentin “ileri gelenleri”nden “eşraftan” olduğu ve milletvekillerini, senatörlerini seferber ederek valileri “kazandıkları” da bilinince. Oysa namuslu yayın organları, tutarlı bilim kadın ve adamları hastalığın yayıldığı “yuvalar” içinde en başta barların, restoranların ve hele tuvaletlerinin bulunduğunu ilk günlerden itibaren söylediler ve yazdılar. Son günlerde daha sık yazıyor ve daha yüksek sesle söyleyebiliyorlar.

Valiler ve vilayetlerdeki sorumlu makamlardakiler söylenenleri duyuyor ve yazılanları okuyorlar mutlaka ama “yukarıdan” gelen emirleri de alıyorlar. ”Yukarı” dakiler “ülke ekonomisi felç olmasın” diye evde kala dönüşe yerel boyutta, kentte, kasabada, köyde, mahallede bile karşı. İktidar bu aşamada en belalı kentlere, Marsilya’ya ve Bordeaux’ya, Lyon’a ve Toulouse’a daha çok sayıda polis ve jandarma gönderileeğini vaat ederek bu derde çare mi bulmak istiyor ? Yoksa önümüzdeki günlerde olası gösterileri ve isyanları bastırmak mı? 12 Eylül 2020’de “Sarı Yelekliler”in birçok kentte bu arada Paris’te düzenledikleri gösteri ve yürüyüşlere nasıl saldırıldığını gördük. Polis ve jandarma sayısı çoğaltıldıkça kurallara uymayanlara daha çok ve daha sık ceza kesilmesi planlanıyor. Yeni içişleri bakanı sertlik taraftarı. “Yaptırımlar uygulanacak !”

Bu konularda bu kadar geçiktikten sonra ciddi ve sert önlemler alınsa bile belanın önü kesilebilecek mi ?

14 Eylülde Bordeaux ve Marsilya valilerinin, “alınacak yeni önlemler” üzerine yaptıkları son derece resmi basın toplantılarını canlı yayıncı televizyon kanallarından dikkatle izledim. “İpe un serdiler.” “Dostlar alışverişte görsünler” tavrıyla “yeni ve sıkı tedbirleri”ni sıraladılar : “Dağ fare doğurdu.” Bordaux ve Marsilya’dan yükselen pluf sesi ayyuka çıktı. Gözlerim yaşardı. İyi ki vali olmamışım dedim, oysa Mülkiye’ye girmemin amacı önce kaymakam sonra vali olmaktı. Ne olursam olayım, 1964 Türkiye’sinde ne birinin ne öbürünün, iktidar önünde, yanında veya karşısında, neresinde olursa olsun, maalesef hiçbir kıymeti harbiyesi buunmadığını birinci sınıfta anladım ve yönümü değiştirdim, öğretim üyesi olacaktım. İyi seçim. Bordeaux valisine hele daha çok üzüldüm, bayan vali gözlerini bir tek kez bile gazetecilere/kameraya çeviremedi, yazılı metni dikkatlice okudu. Kendisi bile inanmıyordu “tedbirlerin” ciddiliğine, uygulanacağına, etkili olabileceğine.

“Uygulamaya hemen konulacağı” iddia ve ilan edilen tedbirler kamuoyuyla, yurttaşlarla alay etmekten başka bir şey değil. Bir örnek vereyim :

“Sokakta içki içmek saat 20’den sonra yasak.” Çok iyi, zaten saat 17:30 ile 20 veya 18 ile 20 arasında aperolar alındığından saat 20’de “masaya geçiliyor”. Yemek yeniyor. Olan olup-bittikten sonra yasak gelmiş kime ne ? Pardon az daha unutuyordum belediye başkanlarının öteden beri böyle bir yetkisi var zaten.

Bir örnek daha : “İçkili mekanlarda dans yasak”. Yaşa Babo ! Yahu meselenin dansla bir ilgisi yok. Mesele o kadar insanın bar veya lokantalarda, dar ve kapalı mekanlarda tutulması. Barı veya lokantayı saat 23 veya 24’te kapatmakla da bir şey kazanılmıyor. Olanlar çünkü olup-bitiyor o saate kadar. Ama haklarını da yemeyelim : Barlarda ve restoranlarda AYAKTA İÇKİ İÇMEK YASAKLANDI. İşin garipliği bu yasağın zaten daha önce de ilan edilmiş olması. Tekrarda hayır vardır malum.

Daha ciddi bir tedbir mi ? Düğünler yasaklanmadı ama katılanların sayısı on kişiyi geçmeyecek. Yoksa yandınız ! Yahu on kişiyle düğün mü olur ? Demeyin lütfen. Yasak nerede mi ? Yine DANSTA. Nikahtan sonra düğün yapılırsa bildiğiniz gibi davetlilerin sayısı onu geçmeyecek (!) ve DANS YASAK. Veya çok ısrar eden olursa MASKENİZİ TAKIP DANS EDEBİLİRSİNİZ. Her düğüne mutlaka bir de “düğün komiseri” atanacak herhalde : Dans edenlerin maskeli olup-olmadığını denetlemek için. 

İşte buna benzer son derece ayrıntılı, ince elenmiş sık dokunmuş önlemler. Çok sıkı. 

Bir türlü “iflah olmayan gençleri”, 15-30 veya 15-44 yaşları arasındakileri “kesintisiz şenlikten”, “sürekli şenliksel yaşamaktan” caydırmak istiyorlar belki. Bu tedbirlerle mi ? Tuzu kuruları ve genç yaştaki çocuklarını Cuma gecesinden itibaren eğlenmekten alıkoymak, alışkanlıklarından vazgeçirmek mümkün mü ? Göreceğiz.

Fransa’da, kamuoyunda güven sarsıntısı ile karşı karşıya cumhurbaşkanı ve çalkalanan hükümeti belanın önünde durmuyor, arkasından koşuyor, şiddetini azaltamıyor. Peki o zaman ne oluyor ? Ne olacak ?

Dünya Sağlık Teşkilatı’nın bile sonbaharda ölüm sayısının ciddi boyutlar alabileceğini açıklamak zorunda kalmasından sonra, Fransa’da, Almanya’da, İngiltere’de gençler ve yaşlılar alınan kararlara uyacaklar mı ?

Güven sarsıldıktan sonra iktidar yerinde kalabilecek mi ?

Fransa’da seçimsel fatura mutlaka on gün sonra yapılacak kısmi senato seçiminde ve Mart 2021’deki “Bölge Seçimleri”nde ödetilecek. Belediye seçimlerinde hakiki bir osmanlı tokadı yiyen iktidar partisi yeni seçim darbeleriyle un ufak olmak yolunda. Bu parti ve önderi daha ne kadar dayanabilecekler ?

Fransa’da iktidar iktidarını kullanmaktan kaçınıyor. İsrail’de alınan üç haftalık ve son derece sıkı şartlarla donatılmış “evde kal” progamı Fransa’ya örnek olabilir mi ? Şimdiye kadar “diktatörlükle yönetildiğinden Çin Halk Cumhuriyeti’nin bu konuda örnek olamayacağını” ileri sürenler, İsrail gibi “Ortadoğu’nun tek ve en demokrat rejimindeki” bu çok sıkı evde kal örneği için ne diyecekler ? Merak ediyorum. Çünkü alınan yeni ve “sıkı” kararların etkili olup olmadığı 1 Ekimde değerlendirilecek, belki yumuşatılacak, belki ağırlaştırılacak. Onbeş gün içinde hasta ve ölü sayısı artar ve sonra ülke düzeyinde veya kimi kentte evde kal kararı alınırsa, geçikmenin hesabını kim ödeyecek ?

Meselenin özü değişmiyor : Yurttaşlar mı ? Ekonomi mi ? Hayat mı ? Kâr mı ?