A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

İyi ki doğdun Proton!

Kategori Kategori: Bilim | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Deniz Günal | 16 Haziran 2019 12:51:00

Tam yüz yıl önce 1919’da Ernest Rutherford protonun varlığını kanıtlayan çalışmasını yayınladı. Proton, Yunanca’da ‘birinci’ demek. Protona adını veren Ernest Rutherford, 1871 yılında Yeni Zelanda’da doğmuş bir İngiliz fizikçi. Nükleer fiziğin babası olarak görülen en önemli deneysel fizikçilerden biri. 1919 yılında, nitrojen ve diğer hafif elementlerin proton çıkardığını buldu. Rutherford, yaptığı deneylerle atomun çekirdek yapısını kurdu, ve radyoaktif çürümenin çekirdek fiziğinin bir işlevi olduğunu buldu.

100 yıl sonra hala protonun tüm gizleri çözülmüş değil.

Sevgili Proton nedir?

Kısaca p ya da p+     olarak çağrılan sevgili Proton, evrenimizin güzide bir atomaltı parçacığıdır.

O heryerde ve herşeyde vardır. Öyle ki güzel evrenimizde en çok bulunan parçacıklardan biridir.  Tüm evrenin yüzde 70inden fazlası odur. Her elementin her atomunun çekirdeğinde o vardır. Hatta evrenimizde en çok bulunan hidrojen atomunun çekirdeğinde yalnızca o vardır. Hatta bir proton aynı zamanda elektronu olmayan bir hidrojendir. Ona hidrojen iyotu denir ama bu biraz kaba oluyor bence.

Bir proton çok hızlı hareket eder. Soğuk ve sıkıcı bir ortamdan geçerken hızı düşebilir, ve ortamdan bekar bir elektron kaldırabilir. Buna karşın protonluğundan ödün vermez. O hala bir protondur. Ama artık kendisine tarafsız hidrojen atomu da denir. Böyleleri başka tarafsız hidrojen atomları ile muhabbete eğilimlidir ki o zaman tarafsız hidrojen molekülü oluştururlar. Yıldızlararası uzayda rastlanan molekül bulutlarında en çok onlar görülür. Nitekim birlikten kuvvet doğar.  Ama elele kimse hızlı koşamaz. Elektron meraklısı hanımlar  haberiniz olsun.   

Evet, sevgili proton her yerde. Hani şarkıda dediği gibi ’her yerde sen herşeyde sen bilmem ki nasıl söylesem’ (Müzeyyen Senar güzel söylüyor.)
 
Buna karşın, Proton, son derece olumlu ve alçak gönüllü bir parçacıktır. Bilimciler, onun elektrik yükünün pozitif, ağırlığının da bir atom ünitesi olduğunu söylerken aslında bunu demek istemektedir.

Fakat alçak gönüllü, çekirdeğine bağlı Protonumuz asla basit bir parçacık değildir. Onu, iki üst ve bir de alt kuark parçası oluşturur. Yerçekimi, elektromanyetizm, zayıf ve güçlü nükler güçler yoğun  ilgi ve etkileşim alanına girer. Ama bunu nasıl başardığını, kendisinin gözlenmesinden yüz yıl sonra hala bilemiyoruz.

Bu kadar gizemli olmaya ne gerek vardı? ‘Çoktan unuturdum ben seni çoktan’ da diyemiyoruz ne yazık ki. Çünkü unutulamaz. Düşünün bir protonun ortalama yaşı yaklaşık 210 milyar yıl kere 10,000 katrilyon yıl. Bunu matematikçiler hiç uzatmadan 2.1×10 üssü 29  olarak yazıyor.  Yani evrenimizle birlikte doğan protonlardan hiç birinin  doğal ölümü henüz gerçekleşmedi, yani özellikle birileri tarafından parçalanmadılarsa. Unutulacak olan biziz bu durumda.

Ortalama ömrü 70 yılcık olan insanların ortalama ömrü milyar kere milyar kere milyar olan protonlara duydukları ilgi ise evrenimizde protonlardan daha da muazzam olan tek şey.

İyi ki doğdun Proton!

Yoksa biz olmayacaktık. Sevgili evrenimiz olmayacaktı. Bu güzelleme senin için yazıldı.


Foto: CERN

Yüksek enerjili bir protonun kuarklarını bir arada tutan gulyon adı verilen parçacıkların  dalgalanan yoğunluğunu göstermektedir. ⠀
 

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: Henüz oy verilmedi / 0 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







Türkiye ve Arap ülkelerinde
DEPREM : Hangi ülke, ne yardım gönderiyor?
YAS...
YAKIŞMIYOR
İşte Millet İttifakı'nın 9 ana başlıklı Ortak Mutabakat Metni'nin önemli maddeleri

Katar Gate: AP'deki rüşvet skandalında Türkiye bağlantısı
73 YIL SONRA BİR 14 MAYIS DAHA
NATO'nun 31'inci üyesi Finlandiya
Avustralya’dan TikTok’a yasak geldi
Almanya: İş gücü göçünü kolaylaştıran yasa kabineden geçti

Acemoğlu: 15 yıl Türkiye için fırsat penceresi bunu harcarsa sonu trajik olur
AB Meta'yı 1,2 milyar euro para cezasına çarptırdı
55 bin kişiyi işten çıkararak yerine yapay zeka kullanacak
Dünyada gıda fiyatları 12 aydır düşerken; Türkiye'de 31 aydır yükseliyor
Türkiye Irak’a yaklaşık 1,5 milyar dolar tazminat ödeyecek

2023 FIFA Kadınlar Dünya Kupası’nda rekor bekleniyor
Rüya...
Kocaman bir aile gibi
Yeni Zelenda: 2009 sonrasında doğanlara sigara yasağı
Avrupa’nın ardından ABD’de maymun çiçeği virüsü alarmı

GREV HAKKI TARTIŞILIYOR, TANINIYOR
“İŞÇİLER SAHAYA İNMELİ”, BÜLENT ECEVİT’LE SÖYLEŞİ
KİTAPÇI RÜSTEM, PARİS: EMEKÇİDEN YANA ve FAHRİ KONSOLOS
Değerli Dost Aydınlık Yürek - HASAN MEYZİNOĞLU
“ŞAİR LÂFI”

Ana gibi yar, Anadolu gibi diyar olmaz
HÜMANİZMANIN KANITLANMASI
YABANCILAŞMA
GERÇEK FELSEFE
MADDE VE DÜŞÜNCE

2023-2027'de dünya genelinde rekor hava sıcaklıkları görülebilir
Okyanus sıcaklıkları rekor seviyede
BM'den uyarı: Deniz seviyesi rekor hızla yükseliyor
AB'nin enerji tüketiminde yenilenebilir kaynakların payı 2030'a kadar %42,5'e yükseltilecek
'Ekosistemi yeniden dengele': Dingoları ve şeytanları geri döndürme planı

Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar
Sanal Gerçeklik, Artırılmış Gerçeklik , Metaverse, Sanal Uzay Nedir?
Apple'dan iPhone Uygulamalarına Dev Zam: 1 Dolarlık Uygulama 17 TL Oldu
Yapay Et Şirketi Üretime Hazırlanıyor

Eratosthenes MÖ 3. Yüzyılda dünya'nın çevresini nasıl ölçtü?
Leonardo da Vinci'nin annesi Çerkes bir köle
UÇAN KÜÇÜK ŞIRINGALAR
Kanser hücrelerini öldüren virüs hastalar üzerinde olumlu sonuç verdi
Çin'de havadaki Covid-19'u tespit eden maske geliştirildi

Gençlerin yüzde 63'ü Türkiye'den gitmek istiyor.
Modern köle sıralamasında Türkiye zirvede
Türkiye'de temelsiz yargılamalar devam etti
Türkiye’de çocuklar ekmek veya makarna ile besleniyorlar...
Türkiye yine

Demokrasinin yozlaşıp ayak takımının hakimiyet kurduğu rejim: Oklokrasi
“BİZE BİR SOSYALİST PARTİSİ LAZIM”
Mezopotamya’nın Ağıtları
KARGALAR, ÖRÜMCEKLER, LEYLEKLER VE DİĞERLERİ
1 MAYIS 1945

MEVSİMLER
HUKUK NEDİR?
GÜVENMEK
Tanrının Arabası
FARELER

Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi
Dünyanın İlk Destan Kahramanı: Gılgamış
Antik Çağlarda Kendi Memleketlerine Karşı Savaşan Paralı Askerler
Sümer Atasözleri ve Özdeyişler
Museviliği benimsemiş tek Türk devleti : Hazarlar


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git