A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

Geçmişte bir gün

Kategori Kategori: Günün içinden notlar | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Saba Öymen | 23 Mayıs 2019 04:56:44

Öğle sonrasının durgun sokağından geçip içeri girdim. Serginin yer aldığı birinci katta çok sayıda siyah beyaz fotoğrafın bir araya getirilmesiyle oluşmuş kocaman bir afiş karşıladı beni. Yürüyen, konuşan, gülümseyen, somurtan, gözü bende, gözü başka yönde, duraklamış, duraklamamış, poz vermiş, poz vermemiş kadınlar, erkekler, çocuklar.

Biraz ilerideki devasa fotoğrafta iki kadın ve kıvırcık saçlı küçük bir kız çocuğu. Çocuk kadınlardan daha yaşlı olanının kucağında. Büyükanne olmalı… Pitt Street, 1940 yazıyor yanındaki açıklamada. Kadınların giysilerine, pabuçlarına, yanlarından hızla geçip gitmekte olan adama, arkadaki gri yapıya gidiyor gözlerim. Yapıyı tanıyorum, önünden pek çok kez geçtim. Ya yerdeki rögar kapağı? Buraya gelmeden önce Pitt Sokağında yürüdüm, bu hoş desenli rögar kapağı var mıydı? Seksen yıla yakın süre geçmiş fotoğrafın çekildiği günün üstünden, kim bilir neler değişti Pitt sokağında? Sydney’in herhangi bir sokağında? Rögar kapağı aynı kalır mı.





Sokak fotoğrafları sergisindeyim. Galerinin duvarlarında yaşamları Sydney kentinin yaşamına, geçmişleri Sydney kentinin geçmişine karışmış binlerce kişi… Kentin binlerce yüzü…



1930’ların başıyla 1950’lerin ilk yılları arası… Minyatür fotoğraf makineleri çıkmış, 35 milimetrelik kompakt film ruloları kullanıma girmiş. Sydney sokaklarını dolduran onlarca fotoğrafçı, yoldan geçenleri çoğu zaman habersiz yakalıyor, bazen de durdurup poz verdirerek fotoğraflarını çekiyorlar. Gülümseyen birini gördüler mi basıyorlar deklanşöre. Ya da konuşarak yürüyen iki üç arkadaşı, iyi giyimli birkaç kadını, gezmeye çıkarılmış çocukları... Müşteri gönüllü ya da gönülsüz, aldırmıyor fotoğrafçı, ellerine birer kâğıt tutuşturuyor. Üzeri damgalı, fotoğrafın alınacağı adres yazılı küçük bir kart (daha sonraları en çok bu küçük kartlar baş ağrısı oluyor fotoğrafçılara). Şehrin uygun köşelerine, pasaj içlerine satış büfeleri kurulmuş. Büfelerin önü fotoğrafını satın almaya, en azından nasıl çıktığını görmeye gelenlerle doluyor. Uzakta büyümekte olan bir yeğenin, bir torunun, uzakta yaşayan bir kuzenin, bir teyzenin, bir amcanın yüzünü görmenin tek yolu, mektuplarla beraber yollanan bu fotoğraflar çoğu zaman. Henüz çok az kişinin fotoğraf makinesine sahip olduğu yıllar.



Kim bilir ilk kez kim fark etti sokaktan geçenlerin fotoğrafını çekip, bundan para kazanabileceğini? Biraz gözlemci, biraz girişimci, biraz yaratıcı, biraz uyanık, biraz dışa dönük, biraz da cana yakın biri olsa gerek. Sonra sayıları gitgide artmış. Kimi kendi başına çalışıyormuş, kimi bu işte kâr görüp fotoğrafçı tutan şirketler adına. Birkaç da kadın fotoğrafçı varmış. Erkek fotoğrafçılar pek hoşnut değillermiş onların varlığından. Kadın oluşlarının üstünlük sağladığından, kentin en güzel yerlerini kolayca kaptıklarından, erkeklerin fotoğraf çektirmek için onları yeğlediğinden yakınıyorlarmış. Belki de gerçek payı vardı dediklerinde ama ne değişir, kadınlar niye geri çekilip meydanı ille de erkeklere bıraksınlar? 1930’ların erkek egemen sokaklarında fotoğrafçılık yapan bu yürekli kadınları takdir ediyorum.





Sokak fotoğrafçılığı bir süre sonra çılgınlık halini alınca, halk kendilerine askıntı olan fotoğrafçılara kızmaya, poz verenler yüzünden yollarda yürümenin zorlaştığından yakınmaya başlamış. Fotoğraf stüdyoları da müşterilerini kaybettikleri için söyleniyorlarmış. Gönülsüz müşterilerin yere attıkları kartlar sokakları kirletiyor, fotoğrafçılara para cezası kesiliyormuş. Sonunda belediyeden yasal izin alınması kuralı getirilmiş. Her isteyen dilediği her yerde fotoğraf çekemiyormuş artık. Bir gün içinde en fazla elli ayrı noktada fotoğraf çekilebilecek ve aynı anda aynı yerde yalnızca bir fotoğrafçı çalışabilecekmiş. İşlek bir sokağı, feribot iskelesine yakın bir noktayı, bankaların, şirketlerin, alışveriş yapılan mağazaların yer aldığı büyük caddede bir köşeyi kapan fotoğrafçı, makinesini sevinçle eline alıp işe koyuluyordu herhalde. Sokaklarda yaşamın akışını izlemek ve kaydetmek keyifli olsak gerek… Bu işi para kazanmak için yapan fotoğrafçının bile, sıradan olanda bir güzellik görmeye yatkın olduğunu, dünyaya heyecanla baktığını düşünüyorum.



Rosalind Ellis, 1956, Macquarie Street… Rosalind’in gülümsemesi biraz utangaç, biraz yaramaz; bebeğinin yüzünde ise sonsuza dek sürecek bir şaşkınlık… Bir yaz günü annesiyle gezmeye çıkmışlar. Başı şapkalı kolu çantalı Rosalind’in beyaz, ince, şık eldivenleri var. Annesi Rosalind’i giydirmiş, Rosalind de bebeğini.



İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna dek Avustralya ordusunda görev yapan Charles Jarkins, karısı Joan ve Charles’in kızkardeşi Alicia, bir araya gelebildikleri seyrek zamanlardan birinde, 1943’ün yağmurlu bir gününde kim bilir hangi fotoğrafçının yanından geçiyorlardı… New South Wales’in küçük bir kasabasında yaşayan Joan, küçük oğlunu o gün kayınvalidesine bırakmış, görümcesiyle birlikte trene atlayıp kocasını görmeye Sydney’e gelmiş.
Torun Belinda, çok sonraları bulmuş fotoğrafı.   

“Dolaptaki kutulardan birini rastlantıyla açtığımda, anneannemin gencecik, umut dolu çekingen yüzünü ve üniforması içinde dimdik büyükbabamı görünce gözyaşlarımı tutamadım. Yıllar öncesinden bize gülümseyişleri muhteşem bir armağandı. Resmi çeken sokak fotoğrafçısına ne kadar teşekkür etsek azdır.”



Elsie Sulssmich elinde paketler, çantası ve küçük valiziyle umutla gülümsüyor. Sydney Limanı, 1936. Tüm eşyaları bu minik valizin içinde, yeni işine gitmek üzere feribotu bekliyor Elsie. Varlıklı bir ailenin yanında yatılı dadı olarak çalışacak.



Aaron Levine ve oğlu David. 1949, Elizabeth Street. Beş yaşındaki David yeni satın alınan ayakkabılarıyla çok mutlu görünüyor. Bu akşam yatağının başucundan ayırmayacak kutuyu.



Charles’ın, Joan’ın, Elsie’nin ya da fotoğraflardaki herhangi birinin kamerayla göz göze geldiği o an bize çok uzak. Yaşamadığımız, bilmediğimiz, bizim olmayan bir geçmişe ait. Onlar içinse tam o gün, sabah uyandığı, güneşi gördüğü, çayını yudumladığı o belli gün. Karısıyla buluştuğu Cumartesi. İşe başlayacağı Pazartesi. Yeni ayakkabılarını elinde tuttuğu Çarşamba. Bu pazar. Önümüzdeki salı. Haftaya cuma. Bir genç adam çalıştığı bankaya doğru yürüyor. Başka biri elindeki paketleri yerine yetiştirmek için acele ediyor. Genç bir kadın iki küçük kızını alıp alışverişe çıkmış. Yüzü asık adamın canı bir şeye sıkılmış. Genç kız otobüs durağına doğru yürüyor, saat kaçta eve varabileceğini hesaplıyor.
Fotoğrafçılığı seven bir rüzgâr, yıllar öncesinden bugüne sürüklemiş onları. Talihli bir rastlantı belki… Rüzgârın dokunmadığı kim bilir ne çok Charles var, Joan var.



Kocasının koluna girmiş genç kadınla göz göze geliyorum. Şakacı bir gülümseyişi var. 2019’da bir öğle sonrasında bir yabancının kendisine bakacağını, kim olduğunu, neler yaşadığını merak edeceğini aklından geçirmiş midir, diyorum kendi kendime, yanıtını bilerek.


***

Sergiyi hazırlayan foto-medya sanatçısı Anne Zahalka halka çağrı yaptığında Sydneyliler büyük ilgi göstermişler. Aile albümlerindeki yüzlerce fotoğraf ve stüdyoların arşivlerinde takılıp kalmış çok sayıda negatif gün ışığına çıkmış. Böyle bir sergi İstanbul’da yapılsa İstanbullular da aynı coşkuyla karşılamazlar mı? Raflara dizilmiş bekleyen eski albümlerde, kapağı tozlu ayakkabı kutularında kim bilir neler neler vardır.




Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: Henüz oy verilmedi / 0 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







'Büyük Osmanlı Soygunu': 10 maddede Eric Adams davası…
İSTİHAB HADDİ
Türbülans vakaları iklim değişikliği etkisi mi?
Dünyanın gözü kulağı Ortadoğuda: İran-İsrail gerilimi tırmanıyor.
İsrail, Gazze'de yardım konvoyunu hedef aldı: Biri Avustralyalı 7 kişi öldürüldü

Esnafa konum vergisi: Bu da, 'haritayı kullandın' parası
Hollanda'da kadın düşmanlığına dikkat çekmek için öldürülen ‘cadılar’ anısına anıt dikilecek.
'Dezenformasyon Yasası' bilançosu
Merkel anılarını kaleme aldı…
Avustralya'da 16 yaşından küçüklere sosyal medya yasağı

Türkiye işçiler için bir cehennem
İkinci Trump dönemi: Küresel ekonomi nasıl etkilenecek?
AB, çoğunluk sağlanamamasına rağmen Çinli elektrikli araçlara ek gümrük vergisini onayladı.
Türkiye'de ekonomi politikaları konkordato ve iflasları patlattı.
Türkiye'de açlık sınırı 20 bin TL'ye dayandı

Türkiye'de Covid-19 salgını yaşam süresini azalttı.
Uzmanlar uyardı: "Uzun yaşayanlardan tavsiye almayın"
Fahri Kiamil
İki annenin başlattığı akıllı telefon karşıtı hareket çığ gibi büyüdü
Afganistan'da onlarca arkeolojik alan buldozerle yıkılarak yağmaya açıldı.

Oxford Sözlüğü yılın kelimesini seçti: Beyin çürümesi
"İNEK BAYRAMI" ekitap
Dünya tarihini şekillendiren 6 içecek türü
Taş Kağıt Makas Oyunu (Jan Ken Pon)
"DUHOK KONUŞUYOR" ekitap

Tokyo’dan Hasanlar’a, Kudüs’te bir mahkemeden bizim buralara…
“KADERİMİZ DIŞARDAN YAZILAMAZ - DIŞARI KADERİ BELİRLEYEMEZ…”
Niyetime İlham
KİBİRLİ GÜÇ ZEHİR - ERDEMLİ BİLİM PANZEHİR
KARARLILIK - KİŞİSEL ALTYAPI

Yarasaların azalmasıyla bebek ölümlerinin ilişkili olduğu ortaya çıktı.
AB İklim İzleme Servisi: 2024 yazı kaydedilen en sıcak yaz oldu.
Akdeniz'deki yaşam yok oluşun eşiğine gelmiş.
Su üzerindeki iklim değişikliği baskısı Türkiye'yi su fakiri olmaya sürüklüyor.
Türkiye ve Yunanistan'daki kültürel miras alanlarının en az üçte biri yükselen deniz seviyesinin tehdidi altında.

Türkiye, kişisel verileri en çok sızdırılan 19.ülke
Apple otomobili ABD'de üretime bir adım daha yaklaştı.
Yaşgünün Kutlu Olsun James Webb Uzay Teleskobu
Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar

NASA'nın en kuvvetli teleskobu, evrendeki beklenmedik gelişmeyi ortaya koydu.
İncil'de sözü edilen mistik ağaç 1000 yıllık tohumla yeniden yetiştirildi.
Karıncaların 66 milyon yıldır tarım yaptığı ortaya çıktı.
Antik Mısır'daki popüler masa oyununun şaşırtıcı kökenleri ortaya çıktı.
At binmenin kökenine dair ezber bozuldu.

2023 yılında Türkye’de çocukların cinsel istismarı hakkında 40.000'den fazla dosya açıldı.
Çalışanların geliri son 20 yılda azaldı.
Türkiye’den göç eden Türklerin sayısında 5 yılda %243 artış
BM: Dünya nüfusu 2084'ten itibaren gerileyecek
Dünya nüfusunun ruh sağlığı giderek bozuluyor

Madeleine Riffaud est partie
GELDİKLERİ GİBİ GİDERLER
JOYCE BLAU, 18 Mart 1932-24 Ekim 2024
HIZLANAN TARİH
DERTLİ-MİR-DÖNE

BECERİ
Tanrının Buyruğu
HAYATIN PENCERESİ
Nereden Geldi Nereye Gidiyor
Atamın Sözleri

Mimar Sinan: Bir Dehanın Yükselişi ve Osmanlı Mimarisinin Zirvesi
İskandinav Göçleri ve Vikinglerin Avrupa Üzerindeki Etkisi
Hümanizm Nedir?
Osmanlı’da kahve kültürü, Osmanlı’da kahve isimleri..
Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git