A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

Edebiyat Notları, Ocak- Şubat

Kategori Kategori: Günün içinden notlar | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Saba Öymen | 31 Mayıs 2018 08:15:44

3 Ocak – Ahmet Ümit: “Ben, insanın yalnız olduğuna inanıyorum. Biyolojik, fizyolojik ve psikolojik yapısı bu yalnızlığı koşulluyor. Ama insan aynı zamanda toplumsal da. Belki işin hüzün veren tarafı da bu. Irmakların, dereciklerin içinde susuzluk çekmek.”


İnsan ruhu, toplumsal ilişkilerin boşalttığı, yalnızlığın yeniden doldurduğu bir pil gibi. Uyumlu ya da uyumsuz olması fark etmiyor, her ilişkinin yorucu olma gizilgücü var, çünkü çaba gerektiriyor. Ruhu dinlendiren şeyse, yalnızlık, dinginlik.

Yalnızlık kadar toplumsal ilişkileri de gereksiniyoruz elbette. Bir zamanlar mutluluğun yolu bireysel kaygılardan değil, vicdan, ahlak, görev gibi değerlerden geçerdi. Felsefeyi, edebiyatı uğraştırırdı esenlik, ongunluk konusu. 1980’lerden başlayarak, bilim de (psikoloji, sosyal psikoloji, nöroloji) ‘mutluluk’la ilgilenmeye başladı; Afrika’dan Kanada’ya, Avrupa’dan Amerika’ya sorular sordu, veriler topladı, beyin dalgalarına baktı, sonuçları değerlendirdi. Sonra mutluluğun gizini açıkladı. Aile, arkadaşlar, aşk… Sağlık, para, iş gibi başka etkenlerin yanı sıra, ama onların hepsinden de fazla, toplumsal ilişkiler etkiliyordu mutluluğu. Biz, birbirimizle ilişkide olduğumuzda mutluyduk.

Fakat burada bir eksik, hatta yanlış var gibi: Bilim, önce kendimizi hesaba alarak ilişki kurmamızı öğütlüyor. Bu doğal, diyebilirsiniz, binlerce yıldır insanın tüm çabası zaten kendisi için değil miydi? Hem evet hem hayır. Gelmiş geçmiş tüm düşünürleri uğraştıran konulara daha fazla dalmadan yalnızca şunu söylemek istiyorum: İlişkilerin doğal sonucu değil de tek başına başlama nedeniyse, sanırım ‘mutluluk’ içi boş bir sözcük olarak kalmaya aday.


3 Ocak 1992 – Singapur’da çiklet çiğneme yasağı yürürlüğe girdi. Ayrıca ülkeye giriş yapan yabancılara üzerlerinde bulunan çikletleri bildirme zorunluluğu getirildi.

Bir toplulukta yasaklar nereye dek gidebilir? Çiklet gibi masum bir maddenin yasaklanması olağan mıdır? Singapur’da vandallar otobüs koltuklarına, apartmanlardaki posta kutularına, anahtar deliklerine, asansör düğmelerine yapıştırıyorlarmış çikleti; temizliği belediyelere büyük vakit ve para kaybına neden olduğu için yasaklanmış. Çiklet değil de yapıştırılması olmalıydı yasaklanan, öyle değil mi? Peki çikletçiler başa geçip, çiğnemek istemeyenlere de çiğneme zorunluluğu getirirlerse ne olur?


6 Ocak 2016 – Erzincan Valisi Süleyman Kahraman okulların tatil edildiğini sosyal medyadan duyurdu. Bir öğrenci kendisine “Bıyıklarına düşen kar tanesi olayım canım valim,” diye mesaj gönderdi.

Türkiye’deki bir arkadaşımın oğlu “Yaz tatili çok kısa, bir işe yaramıyor,” demiş.
Arkadaşım sormuş: “Neden?”

“Çünkü dokuz ayda öğrendiğimizi unutmak için yalnızca üç ayımız var.”
Avustralya’da öğrencilerin işi daha güç. Noel’le birleşen yaz tatili bir buçuk ayda bitiyor, Şubat demek yeni okul yılı demek. Üstelik ne kar ne de bıyıklı valiler var çocukları sevindirecek.


6 Ocak – Buket Uzuner: “Yazı, sinema kadar şanslı bir sanat değil. Yazarın tek aracı var, o da dil.”

Bir şeyin görülebilir olması, iletilmesinde, anlaşılmasında çok etkili fakat bir romandan ya da öyküden uyarlanmış bir filmi izlemek çoğu zaman düş kırıklığına yol açıyor.
Sinemayı, izlediğimiz film bir edebiyat yapıtının uyarlaması olduğunda bile, edebiyattan ayrı değerlendirmeli bence. Sinema, edebiyatın zengin sözcükleriyle konuşmuyor ama kendi diliyle çok güzel şeyler söylüyor.


8 Ocak – Feyza Hepçilingirler: “Biz de herkes gibi bir tek kez yaşama hakkına sahibiz; ama bu tek yaşamda üç darbe, sayısız muhtıra, soluk aldırmayan sıkıyönetimler, dahası soruşturmalar, kovuşturmalar, cezaevleri, ölüm oruçları, idamlar gördük. Ne için? Tümünün ana nedeni, siyaset.”

Bizden önceki kuşaklar da dünya savaşlarını görmüşler. Darbe de istemeyiz savaş da elbette; salt kendi yaşamımızda görmemeyi değil, hiç olmamasını dileriz. Peki, gelecek kuşakların göreceği kim bilir neleri kaçırıyor olduğumuzu hiç düşündünüz mü? Bize bilgisayar rastladı, internet rastladı örneğin. Televizyon, telefon, cep telefonu, yaşamı kolaylaştıran kimi aletler rastladı. Gelecek yüzyıllarda, şu anda belki varlığını hayal bile edemediğimiz kim bilir neler günlük yaşamın parçası olacak. Coğrafya yazgıdır demişler ya, yaşadığımız dönem de öyle. Bu gezegenin üstündeki ilk insanlardan biri olmak düşmedi payımıza. 1800’lerin İstanbul’unda ahşap bir evin kafesli cumbasının ardından sokağa bakmak çıkmadı torbadan. Kent içi ulaşımın hava taşıtlarıyla sağlandığı geleceğe ait bir çağda gözlerimizi açmadık dünyaya. Bizim karşımıza çıkan da bunlar işte… Darbeler, sıkı yönetimler, terör, kargaşa, işsizlik artışı, bilgisayar, internet, küreselleşme, okunası kitaplar, izlenesi filmler… Ama ah, siyasetin, güç kavgası olmayan bir başka türü olsaydı…


9 Ocak – Feyza Hepçilingirler: “Bir politikacıya ülkeyi nasıl yönetmesi gerektiğini söylemeye kalkın, başınıza gelmedik iş kalmaz; ama aynı politikacı, hiçbir şey bilmediği dil konusunda, bilmediğini sorup öğrenme gereksinimi bile duymadan, “babayla oğul birbirini anlamıyor” diye ahkâm kesmekte bir sakınca görmez; sözcük yasaklar, yasa çıkarır, kurum kapatır; üstelik bunu Atatürk’ün mirasına el koyarak yapar.”

Politikacı yalnızca dili değil her şeyi yönetmeye kendinde hak gören; eline yetkiyi alır almaz en doğruyu kendisinin bildiğini sanan kişi midir?


9 Ocak – Ali Teoman: “Ben okura kolaylık sağlayan bir yazar değilim. Kolay yazmıyorum, okur da okurken biraz zorlanabilir.”

Ali Teoman’ın, yaşamı, ölümü, varoluşu sorgulayan, kimin ağzından anlatıldığı belli olmayan bölümleriyle de zor bir metin sayılabilecek romanı Eşikte’yi yakın zamanda severek okudum. Okunması güç deneysel kitapların hepsini aynı sınıfa alamayız diye düşünüyorum. Roman/öykü/anlatının bir çatısı olmasa da temeli olması, yazarın zihnindeki bir kaynaktan döküldüğünün hissedilmesi önemli benim için. Belli bir hikâyeye sahip olmasından, giriş, gelişme, sonuç biçiminde ilerlemesinden söz etmiyorum. Yazarın bir sorunu, ortaya koymak istediği, yanıtını aradığı bir sorusu, ulaşmaya çalıştığı bir yer var mı? Metnin ardında gerçek ve samimi bir düşünce, bir duygu saklı mı?

Acaba ne diyor diye düşünüp, hiç de bir şey demeyen satır aralarını çözümlemeye çalışmayı kim ister…


12 Ocak – Murat Yalçın: İlk kalem alıştırmalarımı günün en karanlık ve en sessiz saatlerinde, geceleri yaptım. Yazmayı mahrem bir iş olarak gördüm. Gün ışığında, ortalık yerde yazamazdım sanki.”

Orta okulun sonları ya da lisenin başlarıydı. Ders aralarında notlar alır, defterin tam ortasından kopardığım sayfaya bir şeyler yazardım bazen. Derste ya da teneffüste olan komik bir olayı, gönlümden geçirdiğim bir öyküye katabileceğimi düşündüğüm kimi sözleri… Bir gün arkadaşlarımdan biri ne yazdığımı sordu, kâğıdı çabucak çantama atıp, bir şeyler söyleyip soruyu geçiştirdim. Bir daha okulda yazmadım. Evet, yazmak benim için de gizli bir işti. Yazmanın, sır vermeye benzeyen bir yanı var sanki.


13 Ocak – Melih Cevdet Anday: “Çık benim şair tabiatım, çık orta yere/ Fakir güzelinden söyle/ Hasret ateşinden çal/ Çal, söyle benim derdimi sevdalı sesinle”

Melih Cevdet Anday’ın Alaturka şiiri hepimizin bildiği o şarkıları söylüyor… Bir zamanlar Beraber ve Solo Şarkılar’da dinlediğimiz. Bazen de tokuşturulan rakı kadehlerinin çınlamasına, ta içten gelen ‘ah’ sesleri karışan şarkılar. Kederlenmenin, ağlamaklı olmanın toplum tarafından kabul görmüş biçimidir şarkılara eşlik etmek. Saklı acılar gün ışığına çıkar ama Melih Cevdet Anday’ın dediği gibi kimseler anlamaz ‘ah’ın sahiciliğini.  

Hep bilinen şarkılar gibi olsun/ Hani, dil-i biçareden/ Sun da içsin yâr elinden………/
Gel, hazırından söyle bu akşam/ Üzme yetişir, üzme firakınla harabım./ Sonunda ah çekeriz derinden/ Kim anlayacak sahiden olduğunu/ Sen söyle yalnız/ Zülfündedir baht-ı siyâhım bestesini/ Dede’den.


31 Ocak – Onay Sözer: “Sanat ya da edebiyat yapıtı, kendin oluşla aynı şey değildir; çünkü bizim hayali, yanlış benliğimizle özdeşleşmemizi de sağlayabilir. Onu yaşamdaki sorunlarımızın çözümleriyle karıştırmamalıyız. Ama yine de yapıt, içinde bulunduğumuz sorunlara bir küçük ışık tutuyor ve bizi biz “olma”ya çağırıyorsa bu, yalnız yazarın değil, okuyucunun da başarısı sayılmalı.”

Yalnızca ‘biz’ olmak değil, ‘biz’in gerçekte kim olduğunu bilmek de zor. Belki de kişinin kendisinin bile hiçbir zaman tam olarak keşfedemeyeceği bir şey ‘ben’. Üstelik değişken. Duruma göre değişebildiği gibi, zaman içinde yaşadıklarımızla da değişiyor. Kitapların uzattığı ipi yakalamak yardımcı olabilir bulmakta.  


15 Şubat 1967 – Türkiye’de yedi milyon “boş gezen” insan olduğu açıklandı. İzmir kahvelerinde on kişiye bir sandalye düşüyor. İstanbul’da ise bir kişi çalışıp üç kişi yiyor.

Tüm zamanların en iyi Amerikan durum komedilerinden biri olan Seinfeld dizisini izleyenler, George Costanza karakterini bilir. Devlet yardımıyla yaşamak için iş arıyor gibi görünmeye çalışırken hiçbir işte göstermediği kadar çok çaba gösterişini anımsıyorum onun. Kaytararak yaşamayı iş haline getirenler her yerde. Türkiye’nin boş gezenleri çalışıp kazanan aile üyelerinin, Batı ülkelerinin boş gezenleriyse çalışıp vergi ödeyen yabancıların omuzlarına yaslanıyorlar.


16 Şubat – Sis: Tevfik Fikret’in İstanbul’a lanetler yağdırdığı şiirinin adı.
Sarmış ufuklarını senin gene inatçı bir duman,/ beyaz bir karanlık ki, gittikçe artan
ağırlığının altında her şey silinmiş gibi,/ bütün tablolar tozlu bir yoğunlukla örtülü,/
Ne denli kötümser Tevfik Fikret bu şiirinde.

Sanki bir hâin el, daha sen şehir olarak kuruluyorken,/ lânetin zehirli suyunu yapına katmış gibi!/ Zerrelerinde hep riyakârlığın pislikleri dalgalanır,/ İçerinde temiz bir zerre asla bulamazsın./ Hep riyânın çirkefi; hasedin, kârgüdmenin çirkeflikleri; /……../ Milyonla barındırdığın insan kılıklarından/ Parlak ve temiz alınlı kaç adam çıkar?

Yahya Kemal’in, Orhan Veli’nin, Bedri Rahmi’nin, şairlerin hepsinin farklı İstanbul’u var. Birkaç dize de İlhan Berk’den:

İşte kurşun kubbeler şehri İstanbul’dasın/ Havada kaçan bulutların hışırtısı/ Karaköy çarşısından geçen tramvayların camlarına yağmur yağıyor/ Yenicami, Süleymaniye arkalarını kirli bir göğe vermişler/ Hiç kımıldamıyorlar/ Ayasofya elleriyle yüzünü kapamış bütün iştahıyla ağlıyor……./ İnsanlar sokak sokak çarşı çarşı ev ev/ İnsanlar sırt sırta  omuz omuza verip durmuşlar/ Boyunları bükük/ Yorgun asabi kederli kindar


18 Şubat – Oya Baydar: “Kimi yazar, kahramanlarının kaderini elinde tutar, romanın kurgusu doğrultusunda kendi istediği gibi belirler. Benimkiler ise neredeyse beni teslim alıyorlar.
Pek çok yazardan benzerini duyduğum bu sözler, kendini tatlı tatlı kandırmak gibi geliyor bana. Yazarı teslim alan kahramanı teslim alan yine aynı yazar olduğuna göre!


19 Şubat 1960 – 60 yıllık hayatında bir mülakatı dahi geçemediğini belirten Şarkışlalı bir vatandaş bu haksızlık tamir edilmediği takdirde insanlık sıfatlarından mahrum edilmesini İçişleri Bakanlığı’ndan bir dilekçe ile talep etti.

Haksızlıkların kol gezdiği bu dünyada hiçbir mülakatı geçememiş olmak asıl ödül belki de.


21 Şubat – Sıcak Şair:
Turgut Uyar’ın deyişiyle Cahit Külebi.
Turgut Uyar Korkulu Ustalık adlı kitabında, Cahit Külebi için şöyle demiş: “Külebi sıcak şair; Türkiye’de az vardır böylesi, durup durup okunacak. Külebi bu az olanlardan.”  
İşte Külebi’nin sıcacık şiirlerinin birinden birkaç dize:

Gel Seninle Resim Yapalım/ Bir yüz çizelim ince,/ Küçük nezleli bir burun/ Ve gözler zeytin iriliğinde./……./ Öyle bir yüz ki seher vakti/ Mutluluk estirsin güneş doğarken/……./ Türküler, masallar gibi,/ Hepsinin üstüne sonra/ Kocaman bir insan yüreği./ Öyle bir yürek ki sevgiyle/ Arkadaşlıkla, mutlulukla dolsun,/ İsterse ondan sonra/ Bütün şairler ölsün.



Resimli Edebiyat Takvimi, İletişim Yayınları
Bu yazı Lacivert Öykü ve Şiir Dergisi
Ocak, Şubat 2018 sayısında yayımlanmıştır

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: Henüz oy verilmedi / 0 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







'Büyük Osmanlı Soygunu': 10 maddede Eric Adams davası…
İSTİHAB HADDİ
Türbülans vakaları iklim değişikliği etkisi mi?
Dünyanın gözü kulağı Ortadoğuda: İran-İsrail gerilimi tırmanıyor.
İsrail, Gazze'de yardım konvoyunu hedef aldı: Biri Avustralyalı 7 kişi öldürüldü

TRUMPİST BİR DÜNYADA ERTESİ GÜN
Seküler Yahudiler rahatsız: "İsrail, İran olacak"
Avusturya seçimleri: Aşırı sağ sandıktan birinci çıktı.
Avustralya binlerce vatandaşına Lübnan'ı terk etmelerini tavsiye etti.
New York Belediye Başkanı Türkiye'den rüşvet mi aldı?

Türkiye işçiler için bir cehennem
İkinci Trump dönemi: Küresel ekonomi nasıl etkilenecek?
AB, çoğunluk sağlanamamasına rağmen Çinli elektrikli araçlara ek gümrük vergisini onayladı.
Türkiye'de ekonomi politikaları konkordato ve iflasları patlattı.
Türkiye'de açlık sınırı 20 bin TL'ye dayandı

Türkiye'de Covid-19 salgını yaşam süresini azalttı.
Uzmanlar uyardı: "Uzun yaşayanlardan tavsiye almayın"
Fahri Kiamil
İki annenin başlattığı akıllı telefon karşıtı hareket çığ gibi büyüdü
Afganistan'da onlarca arkeolojik alan buldozerle yıkılarak yağmaya açıldı.

"İNEK BAYRAMI" ekitap
Dünya tarihini şekillendiren 6 içecek türü
Taş Kağıt Makas Oyunu (Jan Ken Pon)
"DUHOK KONUŞUYOR" ekitap
ENTERNASYONAL

Tokyo’dan Hasanlar’a, Kudüs’te bir mahkemeden bizim buralara…
“KADERİMİZ DIŞARDAN YAZILAMAZ - DIŞARI KADERİ BELİRLEYEMEZ…”
Niyetime İlham
KİBİRLİ GÜÇ ZEHİR - ERDEMLİ BİLİM PANZEHİR
KARARLILIK - KİŞİSEL ALTYAPI

Yarasaların azalmasıyla bebek ölümlerinin ilişkili olduğu ortaya çıktı.
AB İklim İzleme Servisi: 2024 yazı kaydedilen en sıcak yaz oldu.
Akdeniz'deki yaşam yok oluşun eşiğine gelmiş.
Su üzerindeki iklim değişikliği baskısı Türkiye'yi su fakiri olmaya sürüklüyor.
Türkiye ve Yunanistan'daki kültürel miras alanlarının en az üçte biri yükselen deniz seviyesinin tehdidi altında.

Türkiye, kişisel verileri en çok sızdırılan 19.ülke
Apple otomobili ABD'de üretime bir adım daha yaklaştı.
Yaşgünün Kutlu Olsun James Webb Uzay Teleskobu
Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar

İncil'de sözü edilen mistik ağaç 1000 yıllık tohumla yeniden yetiştirildi.
Karıncaların 66 milyon yıldır tarım yaptığı ortaya çıktı.
Antik Mısır'daki popüler masa oyununun şaşırtıcı kökenleri ortaya çıktı.
At binmenin kökenine dair ezber bozuldu.
Stephen Hawking'in ünlü paradoksu çözülmüş olabilir: Kara delikler aslında yok mu?

2023 yılında Türkye’de çocukların cinsel istismarı hakkında 40.000'den fazla dosya açıldı.
Çalışanların geliri son 20 yılda azaldı.
Türkiye’den göç eden Türklerin sayısında 5 yılda %243 artış
BM: Dünya nüfusu 2084'ten itibaren gerileyecek
Dünya nüfusunun ruh sağlığı giderek bozuluyor

Madeleine Riffaud est partie
GELDİKLERİ GİBİ GİDERLER
JOYCE BLAU, 18 Mart 1932-24 Ekim 2024
HIZLANAN TARİH
DERTLİ-MİR-DÖNE

Nereden Geldi Nereye Gidiyor
Atamın Sözleri
Cumhuriyet 101 Yaşında
Kadın ve Erkek
MAZRUF

Mimar Sinan: Bir Dehanın Yükselişi ve Osmanlı Mimarisinin Zirvesi
İskandinav Göçleri ve Vikinglerin Avrupa Üzerindeki Etkisi
Hümanizm Nedir?
Osmanlı’da kahve kültürü, Osmanlı’da kahve isimleri..
Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git