A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

Sorularla, masallarla - Ahlak

Kategori Kategori: Ahlak | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Deniz Günal | 28 Mayıs 2014 07:59:07

Anadolulu Ezop’la başlamıştım masallara, Trakya’lı Fedrus ile sürdürüyorum bir yandan anlamaya çalışarak ahlaklı insan nasıl olur. Diyor ki Fedrus “Örneklerden oluşur Ezop’un yazın türü/ doğru yolu bulmalarını sağlamaktır/ içine düştükleri yanılgıda insanların/ özenli çabalarını bilemektir ereği/ başka bir şey istenmez masalcıklarla.”

Anımsatmalar

Kısaca anımsayalım ahlakın çerçevesini: Niyet, düşünce, karar ve eylemler arasında, iyi ve doğru olanla kötü ve yanlış olanı birbirinden ayırt edebilmek.  

Peki ölçüsü neydi? Çok sıradan bir ölçü hem de, doğru ile yanlışı, iyi ile kötüyü ayırt edebilmek için: Kendine yapılmasını istemediğini başkasına yapma!

Ahlaklı insan olabilmenin de ne demek olduğuna da bakmıştım. Ahlaklı niyet, ahlaklı düşünce, ahlaklı karar, ahlaklı davranışla bütünlük içinde olmak. Peki ama…
 
Ahlaklı niyet nedir?  İnsan nasıl ahlaklı düşünür? Ahlaklı karar nasıl alınır? Ahlaklı davranışta nasıl bulunuruz?

Ahlak anlayışının var olduğu bir toplumda bir aileye doğan her birey, büyürken düşünce davranış biçimlerini, böyle bizim gibi sormaya uğraşmaya gerek kalmadan edinir. Her toplumun hem kendi ahlak anlayışı hem de buna göre bireylere dayattığı değerler vardır. Bunlar kimi zaman evrensel değildir, hatta insancıl da olmayabilir. Ama o toplumda büyürken doğal olarak edinilir, o toplum içinde var olabilmek için uyulması gerekir. Örneğin, mavi gezegenimiz üzerinde pek çok toplumda, kadınların evlenmeden önce bir erkekle birlikte olmaları hoş görülmez. Böyle kadınlar o toplumlarda ahlaksız olarak nitelenebilir. Hatta işin içine din karışırsa, kadınlar taşlanarak öldürülebilir ki Yahudilik ve İslam’da böyle bir gelenek olduğunu biliyoruz.

Sorular

Bu yazı dizisine konu ettiğim ahlak kavramı, bireyin yaşam hakkına, kararlarına saygı duymayan dayatmaları içermiyor. Ahlak ve din anlayışı içinde dayatılan, insanın yaşam hakkı, değerli, özgün bir birey olarak var olma hakkına saygı duymayan kurallar, gelenekler, yasalar, ahlakın değil bambaşka bir kavramın incelenmesini gerektirir. Bu konuda görüşleriniz nelerdir, öğrenmek isterim? Çünkü bir kavramı, karşıtları ve ne olmadığı üzerinden de tanıyabiliriz.

Ahlaklı niyet, düşünce, karar, davranışa, benimsediğimiz, kişiliğimizin oluşmasını sağlayan değerler bütününden kendimizi soyutlayarak bakabilir miyiz? Şöyle düşünsek olur mu? Elimizde olağanüstü bir güç var. Bizim için her şeyi yapabilecek bir robot yaratacağız. Onun her zaman iyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı ayırt edebilecek biçimde programlanması bizim elimizde. Onu nasıl programlamamız gerekir?

Bugün, üzerinde düşünebilmek için iki soru sordum. Birlikte düşünebilmeyi çok isterim. Her türlü görüşe, yoruma açığım.

Erdem

Bu iki soru üzerinde düşünürken yardımcı olabilecek bir bilgi. Tüm toplumlara baktıklarında ahlaka ilişkin şu ortak erdemlerin olduğu görülmüş: Bilgelik, Cesaret, İnsancıllık, Adillik, İyi huyluluk, Kendine aşkın olmak…

Bunların her birinin kendi içinde başka özellikleri var. Örneğin bilgelik deyince, bilgiyi akıl ve deneyimle özümseyip, yaşamın içinde doğru yerlerde doğru zamanda yorumlayıp uygulamaya koyabilmek, öngörüsü, sezgisi, farkındalığı yüksek olmak geliyor akla.   

Cesarette, kimi zaman, kendini ya da çıkarlarını tehlikeye atabilmek;  yalnız bırakılma, dışlanma durumlarına hazır olmak var.

İnsancıllıkta, sevgi, nezaket, şefkat dolu olmak…

Ve FEDRUS masalları

2000 yıl önce yaşamış bir başka masalcımız var. Fedrus (Phaedrus). O bir Trakyalı. Makedonya’da doğmuş, Roma’da yaşamış. Onun hakkında da bilinenler, kendi yazdıkları içindeki ipuçları ile sınırlı. İpuçlarına göre:
Doğduğu Trakya’da Yunanca eğitim almış olmalı.

Roma’ya çok genç yaşta köle olarak götürülmüş, orada Latince öğrenmiş.

Trakyalı ozan Orfeyus’un topraklarından olmakla övünüyor.

İmparator Agustus onu azat etmiş, sonraki imparatorlar Tiberyus, Kaligula, Kladyus ve Neron dönemlerinde de yaşamış – Demek ki, uzun yaşamak için imparator değil bir masalcı olmak gerek!
Fedrus, Ezop masallarını Latinceye çevirmiş, ondan etkilenerek ama kendi özgün masallarını yazmış. Onunki “kıskançlık değil yarışma” imiş. Kendi dönemini taşımış masallarına. Roma halk yaşamına, dış ülkelere ilişkin öyküler anlatmış ama siyasi yergilerde de bulunmuş, haksızlıklara karşı çıkmış. Öyle olunca birçok da düşman edinmiş elbette. Fedrus’un, kendi sözlerine göre yaşamı, acı ile sevincin bir karışımı olmuş.

Açık, yalın bir anlatımı var. Masalından çıkarılması gereken derse önem verdiğinden koşuklarının hem başına hem sonuna koyuyor alınması gereken dersi.  Bu masallara getirdiği en önemli yenilik ise Ezop’da yalnızca hayvanlar konuşurken, Fedrus’un masallarında insanların da olması.

Nasıl öldüğü bilinmiyor. Masallarının yeniden ortaya çıkışı ise 16.yy’da olmuş. Fransız Protestanların yağmaladığı bir kitaplıktan dağılan el yazmaları arasında bulmuşlar. Avukat Pithou kardeşler satın alınıp yayınlamış.

Fedrus, ilk kitabının açılışında diyor ki:

“Çifte niteliği vardır kitapçığın:
Güldürmesi,
Ve yaşam yolunda akıllıca
Ayağını denk almayı öğretmesi.”


Fedrus’un aşağıdaki masalını, çağımızın değerden yoksunken övünmeyi bırakmayanlarına adayalım mı?

1.kitap 11 - Eşekle Aslan Avda 

Bilmeyenleri kandırır, bilenleri güldürür
değerden yoksunken övünmeyi bırakmayan.
Aslan eğlenmek isterken yanında sıpayla,
yapraklarla bezemiş onu, uyarmış bir de
hayvanları korkutsun diye yadırganan sesiyle
kaçanları yakalamak için kendisi.

Bir anırmış ki bizim uzunkulak
ansızın olanca gücüyle, hayvanları
allak bullak etmiş yeni bir tansıkla.
Yere serilmişler aslanın korkunca saldırısıyla,
bildikleri çıkışlara yönelirken korkudan.

Eşeği çağırmış aslan, yorgun düşünce
öldürmekten, sesini kesmesini buyurmuş ona.
“Nasıl buldun,” demiş, “sesimin gücünü?”
kendini bilmez öteki. “Olağanüstü,”
demiş beriki, “öyle ki tıpkı onlar gibi
çoktan kaçmıştım ben de korkudan,
bilmeseydim senin cinsini cibilliyetini.”

Yapı Kredi Yayınları basmış Fedrus (Gaius İulis Phaedrus) masallarını. Latince’den dilimize Güngör Varınlıoğlu çevirmiş. Hem de nasıl temiz, güzel bir Türkçe ile. Aklına yüreğine sağlık Güngör Varınlıoğlu.

Derim ki, Fedrus’un masallarını da koyalım başucumuza, sık sık okuyalım. Kendi kendimize, arkadaş toplantılarında, çocuklarımızla eğlenirken...

Bakalım, Fedrus’da sözünü ettiğimiz erdemleri görebilecek miyiz?  Bilgelik, cesaret, insancıllık, adillik....

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: 10 / 1 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







Türkiye ve Arap ülkelerinde
DEPREM : Hangi ülke, ne yardım gönderiyor?
YAS...
YAKIŞMIYOR
İşte Millet İttifakı'nın 9 ana başlıklı Ortak Mutabakat Metni'nin önemli maddeleri

Katar Gate: AP'deki rüşvet skandalında Türkiye bağlantısı
73 YIL SONRA BİR 14 MAYIS DAHA
NATO'nun 31'inci üyesi Finlandiya
Avustralya’dan TikTok’a yasak geldi
Almanya: İş gücü göçünü kolaylaştıran yasa kabineden geçti

AB Meta'yı 1,2 milyar euro para cezasına çarptırdı
55 bin kişiyi işten çıkararak yerine yapay zeka kullanacak
Dünyada gıda fiyatları 12 aydır düşerken; Türkiye'de 31 aydır yükseliyor
Türkiye Irak’a yaklaşık 1,5 milyar dolar tazminat ödeyecek
Türkiye’de halk borç batağında! Bankaların alacaklarında dev artış

2023 FIFA Kadınlar Dünya Kupası’nda rekor bekleniyor
Rüya...
Kocaman bir aile gibi
Yeni Zelenda: 2009 sonrasında doğanlara sigara yasağı
Avrupa’nın ardından ABD’de maymun çiçeği virüsü alarmı

GREV HAKKI TARTIŞILIYOR, TANINIYOR
“İŞÇİLER SAHAYA İNMELİ”, BÜLENT ECEVİT’LE SÖYLEŞİ
KİTAPÇI RÜSTEM, PARİS: EMEKÇİDEN YANA ve FAHRİ KONSOLOS
Değerli Dost Aydınlık Yürek - HASAN MEYZİNOĞLU
“ŞAİR LÂFI”

Ana gibi yar, Anadolu gibi diyar olmaz
HÜMANİZMANIN KANITLANMASI
YABANCILAŞMA
GERÇEK FELSEFE
MADDE VE DÜŞÜNCE

2023-2027'de dünya genelinde rekor hava sıcaklıkları görülebilir
Okyanus sıcaklıkları rekor seviyede
BM'den uyarı: Deniz seviyesi rekor hızla yükseliyor
AB'nin enerji tüketiminde yenilenebilir kaynakların payı 2030'a kadar %42,5'e yükseltilecek
'Ekosistemi yeniden dengele': Dingoları ve şeytanları geri döndürme planı

Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar
Sanal Gerçeklik, Artırılmış Gerçeklik , Metaverse, Sanal Uzay Nedir?
Apple'dan iPhone Uygulamalarına Dev Zam: 1 Dolarlık Uygulama 17 TL Oldu
Yapay Et Şirketi Üretime Hazırlanıyor

Leonardo da Vinci'nin annesi Çerkes bir köle
UÇAN KÜÇÜK ŞIRINGALAR
Kanser hücrelerini öldüren virüs hastalar üzerinde olumlu sonuç verdi
Çin'de havadaki Covid-19'u tespit eden maske geliştirildi
Orta Çağ'da Bir Mühendislik Dehası Cezeri

Modern köle sıralamasında Türkiye zirvede
Türkiye'de temelsiz yargılamalar devam etti
Türkiye’de çocuklar ekmek veya makarna ile besleniyorlar...
Türkiye yine
Birçok ülkede IQ oranları giderek düşüyor

Mezopotamya’nın Ağıtları
KARGALAR, ÖRÜMCEKLER, LEYLEKLER VE DİĞERLERİ
1 MAYIS 1945
ABİDİN DİNO İLE HAYALİ SÖYLEŞİ
56 YIL ÖNCE YAZILDI

MEVSİMLER
HUKUK NEDİR?
GÜVENMEK
Tanrının Arabası
FARELER

Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi
Dünyanın İlk Destan Kahramanı: Gılgamış
Antik Çağlarda Kendi Memleketlerine Karşı Savaşan Paralı Askerler
Sümer Atasözleri ve Özdeyişler
Museviliği benimsemiş tek Türk devleti : Hazarlar


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git