A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

Mona Lisa gerçekte kim ?

Kategori Kategori: Unutulmayan Yapıtlar | Yorumlar 4 Yorum | Yazar Yazan: Onur Ayangil | 01 Nisan 2013 11:52:16

Ünlü Rönesans ressamı Leonardo da Vinci'nin Mona Lisa adlı tablosuna modellik eden gerçekte kimdi ? Bu sorunun yanıtı sanat tarihinde bir çok tartışmalara ve çok sayıda da varsayıma yol açmıştır. Bu yazımda bu yapıta modellik eden kişinin kimliğini araştıracağız ve çeşitli varsayımlar arasında en mantığa yakını seçmeye çalışacağız.

Da Vinci üzerine bir yazı hazırlarken, onun kimliği ve kişiliğinden söz etmeden işe koyulmak hataların en büyüğü olur. Zira yapılan araştırmanın her aşamasında, konuya sanatçının kimliğini bilmeden yaklaşmak bizi yanlışa sürükler.

Leonardo, Floransa ile Pisa arasında yer alan Vinci kasabasında, kasabanın noteri ile noterin ev işlerine bakan yardımcısının gayrı meşru çocuğu olarak dünyaya geldi. XV. yüzyıl İtalya’sının küçük bir kasabasında gayrı meşru ilişki ve bu ilişkinin ürünü olan bir çocuk hiç de olağan ve kabul edilebilir değildi. İşte bu yüzden kendini dışlanmış ve yalnız hisseden Leonardo, kadınlara karşı nefret duymaya, kendini aşağılanmış görmeye başladı ve henüz 16 yaşındayken doğduğu kasabadan ayrılıp Floransa’ya kaçtı. Duyumsadığı aşağılık kompleksi onda kendini topluma kabul ettirme içgüdüsü olarak ortaya çıktı. İşte bu nedenle de herkesten farklı olmanın yollarını aradı. Bu nedenle yazıyı sağdan sola doğru yazdı. Bu nedenle her dalda ben bilirimi oynamaya başladı ve çoğu mühendislik dalında bir çok buluşun peşinde koştu. Duyumsadığı bu kompleks onun resimlerine de yansıdı. Son Akşam Yemeği tablosunda İsa’nın sağına, Aziz Yuhana yerine Magdalenli Meryem’i koyması, İsa’nın bile bir fahişeye yakınlık duyduğunu gösterip, annesi ile babasının ve sonuç olarak da kendisinin durumunu, kendince, kurtarmak içindi. Annesine karşı başlayan bu nefret zamanla tüm kadınlara karşı gelişti ve cinsel seçimi de hep erkeklerden yana oldu.

Sanatçının kişiliğine yaptığımız bu küçük sondajdan sonra, Mona Lisa’nın kimliğine geçelim. Bu konuda başlıca 6 varsayım öne çıkmakta. Bunları teker teker inceleyelim.

1.Varsayım: Sanat tarihçisi Frank Zoellner’e göre ünlü tablodaki kadın, ipek tüccarı Francesco di Bartolomeo di Zanobi del Giocondo’nun eşi Lisa Gerardini del Giocondo’dur.

Ancak filolog Dr. Armin Schlechter Lisa Gherardini’nin Mona Lisa olmadığını kanıtlamıştır. Katolik İtalya’da, Rönesans döneminde, kadınlar evlendiklerinde kocalarının soyadını almaz, kendi kızlık soyadlarını kullanırlardı. Kızlık soyadının evlilikle değişmesi, 20. yüzyılda başlamıştır. Bu durumda Francesco del Giocondo’nun karısı asla Lisa del Giocondo olamazdı. Karısının doğru adı Lisa Gerardini’ydi.

O zaman iş Lisa del Giocondo’nun kim olduğunu bulmaya kalıyor. Tarihi kaynaklara göre, Lisa del Giocondo yukarıda adı geçen Francesco del Giocondo’nun kız kardeşidir, Lisa Gerardini’nin de görümcesi olmaktadır. Da Vinci’ye poz veren, işte bu kız kardeş Lisa del Giocondo’dur. Bazı sanat tarihçileri ise, Lisa del Giocondo’nun Leonardo da Vinci’nin gizli sevgilisi olduğunu öne sürmüşlerdir. Da Vinci’nin cinsel seçiminin erkeklerden yana olduğunu bildiğimizden bu varsayımın absürdlüğü kolayca ortaya çıkmakta.

2.Varsayım: Mona Lisa adı gerçek olmadığı gibi, ressamı da Leonardo da Vinci değildir. Rönesans dönemine ilişkin bir çok yapıtta, imza bulunmadığından, tablonun yaratıcısıyla ilişkilendirilmesinde hata yapılmıştır. Dönemin kadın ressamı Sofonisba Anguisciola’ya ait bir çok yapıt, Da Vinci’ye, Tintoretto’ya, Tizian’a, Bassano’ya Carracci’ye, Murillo’ya vs. mal edilmiştir.

1511-1574 yılları arasında yaşamış ve dönemin ressam, heykelci ve mimarlarının yaşamları üzerine kitap yazmış ressam Giorgio Vasari, Mona Lisa hakkında şunları yazmıştır :”… Gözlerde ender rastlanan cilamsı bir parlaklık ve nem ve onların çevresinde soluk, kırmızı ve hafifçe grimsi daireler yer almakta, aynı doğal halindeki gibi. Kirpikler ve kaşlar en gerçekçi halleriyle betimlenmişler.Saçlar tane tane, büklüm büklüm; formu çok hoş olan burnu pembemsi burun delikleri süslüyor…” Bu benzetmeleri Louvre’daki yapıtla karşılaştırdığımızda, Vasari’nin başka bir resmi anlattığı izlenimini ediniriz. Zira Mona Lisa’nın kaş ve kirpikleri olmadığı gibi, burnu ve saçları da tanımlanandan çok farklıdır.

Aslında Vasari Leonardo da Vinci’yi hiç görmemiştir. Mona Lisa tablosunu da görmemiş olduğundan ya atmakta, ya da başka bir yapıtı Mona Lisa sanıp anlatmaktadır.

Bu varsayım sırf boş bir spekülasyon niteliğinde olup, çok fazla itibar edilmemesi gerektiği kanısındayım.

3.Varsayım: Leonardo’nun babası, Ser Piero da Vinci, Leonardo tarafından karısı ile kendisinin portrelerini yapması için, müşterisi Francesco del Giocondo’yla oğlu arasında aracılık yapmıştır.

Resmin siparişini alan Leonardo önce Lisa’nın resmini yapmakla  işe koyulmuşsa da yapıtı tamamlamadan bırakmıştır. 1504 de babasının ölümünden sonra da resme  yaklaşmamıştır bile.

1517 de Fransa’ya giderken Leonardo’nun bu resmi de yanına aldığı ve bir olasılıkla  Fransa Kralı I. Fransua’ya satmış olabileceği varsayılmaktadır. Bu bir gerçekse, yarım kalan resmin ne zaman tamamlandığı konusu bir muamma olarak ortaya çıkmaktadır.

Tablo, Napolyon zamanında har iki yanındaki kolonlar kesilip atılmak suretiyle 20 cm. kadar daraltılmış ve bugünkü boyutlarını edinmiştir.

XVIII. yüzyılda sanat koleksiyoncusu ve satıcısı, zamanın otoritesi Pierre-Jean Mariette resmin yanlış kişiye mal edildiğini, portrenin Lisa del Gioconda’ya ait olmadığını, gerçekte düşes Isabelle d’Aragon’un portresi olduğunu ileri sürmüştür. Leonardo’nun tamamlanmamış bir resmi Fransa’ya hiçbir zaman getirmediğini, oysa bu resmin eksiksiz ve tam olduğunu iddia etmiştir.

Başka bir yönden ele alacak olursak, o dönemde aristokrat aileleri tanımlamak için amblemler, simgeler ve özel renkler kullanılırdı. Sanatçılar, Leonardo da Vinci de dahil olmak üzere, resmi yapılan kişinin  kolayca tanınabilmesi için soylu portrelerinde bu özel imlerden yararlandılar. Louvre’daki Mona Lisa tablosunda da Mona Lisa’nın elbisesinin yaka bordüründe Milanolu Visconti-Sforza ailesinin amblemi mevcuttur. Bu aileye mensup olup, Leonardo döneminde resmi yapılabilecek 13 soylu dişiyi biliyoruz: Savualı Bona, kızları Bianca ve Anna, Angela Sforza ve kız kardeşi Ippolita, Caterina Sforza ve kız kardeşi Chiara, Maddalena, Bianca Sforza, Camilla, Bona Sforza, Isabelle d’Aragon ve Beatrice d’Este.

Dönemin bir geleneği de, aile içinde en önemli yeri tutanların yani hierarşide en önde gelenlerin portrelerinin yapılabilmesiydi. Yukarıda sıralanan isimler arasında bu koşulu sağlayan tek kişi Isabelle d’Aragon’dur.

O zaman bu varsayımı yabana atmamamız gerekir.

4.Varsayım : Tablodaki kadın, İtalyan tarihçisi Roberto Zapperi’ye göre,  Giuliano de Medici’nin metresi Pacifica Brandano’dur. Resmin siparişini veren ise Giuliano de Medici’dir.

Üç kız kardeşi ve karısı dururken, Giuliano’nun, metresinin resmini yaptırtması pek mantıklı gelmiyor.

5.Varsayım : Portreyi yapmak için sanatçı model olarak kendini kullanmıştır. Bilgisayar testlerinde portredeki bazı yüz özelliklerinin sanatçınınkiyle örtüştüğü ortaya çıkmıştır.

Bu durumda insanın aklına da Vinci’nin böyle bir şeyi neden yapacağı sorusu geliyor. Kadınlardan nefret eden sanatçı, “yaşamın hiçbir alanında kadına gereksinim yok; bakınız bir resimde bile bir erkek kadının yerini tutabilir” savını kanıtlamak için böyle bir yola başvurmuş olmasın.

6.Varsayım : İtalyan tarihçisi Silvano Vincenti’ye göre bilgisayar tetkikinde Mona Lisa’nın sağ gözünde (L), sol gözünde de (S) harflerine rastlanmaktadır. Çıplak gözle görülemeyen bu harflerden (L) Leonardo’nun ilk harfini, (S) ise Salai (Küçük Şeytan) diye çağırdığı sevgilisi ve çırağı Salai’nin ilk harfini simgelemektedir. Bu durumda resmin modeli, kısaca Salai denen Gian Giacomo Caprotti’dir. Salt bilgisayar tetkikinde ortaya çıkan bu harflerin da Vinci tarafından oraya nasıl yerleştirilebilmiş olacağına ilişkin bir açıklama yok. Ancak çıplak gözle bakıldığında da, Salai ile Mona Lisa arasında şaşırtıcı bir benzerlik saptanmaktadır

Bunun dışında, gene Vincenti’nin bulduğu, sağ geri plandaki  köprünün en sağ kemerinin altında (72) sayısının betimlenmiş olmasına gelince. 72 Yahudi Mistisizminin kitabı Kabala’da söz edilen bir kutsal sayıdır. Ayrı ayrı ele alındıklarında 7 sayısı hristiyanlığın da kutsal sayılarından biridir. Örneğin dünya 7 günde yaratılmıştır. 7 uyurlar ve Roma ile İstanbul’un 7 tepe üstüne kurulmuş olduklarını unutmayalım. 2 ise düaliteyi simgeler: kadınla erkek, geceyle gündüz, iyiyle kötü gibi. Aynı zamanda geri planda betimlenen bu köprünün, Şeytan köprüsü adlı bir köprünün resmi olduğu da ileri sürülmektedir. Şeytan ise Salai’nin İtalyanca’da anlamı.

Leonardo’nun bu yağlıboya portrenin taslağını Salai’ye armağan ve emanet etmiş olduğunu biliyoruz. Salai de onu ömrünün sonuna kadar saklamıştır. Resimdeki kişi Salai olmasa Leonardo resmin taslağını neden ona armağan etsin. Bu olay bile bu varsayımın gerçekliği üzerinde oldukça güclü bir kanıt oluşturmakta.

Sevgili okurlarım, tarihçisinden roman yazarına kadar bir çok kişinin ele alıp varsayımlar ürettiği ve uzun uzun konu ettiği bu dev sanatçıyı satırlarda tanıtmak olası değil.Yerimin elverdiği oranda yazdım. Ancak sanatçının sadece  tek bir yapıtında değil tüm yapıtlarında gizemli ayrıntılar bulmak olası. Ne mutlu bana sizde merak uyandırabilir ve daha kapsamlı araştırmalara yönlenmenize neden olabilirsem.

Hoşça kalın, esen kalın.

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: 9 / 9 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar

musa { 16 Mart 2014 13:11:39 }
ve bu kadında şeytanın karısı die geçior
musa { 16 Mart 2014 13:10:09 }
gerçek herkesin bilmediği bişey oda mona lisa bi insanın değil simgein ismi italyancada mona lisa yani şeytanın ateşi ama çevirilerin hiçbiri bunu çevirmio çünkü yasak

Funda { 26 Ağustos 2013 22:12:16 }
Bence hiç görmediği annesini, kendine benzediğini düşünerek hayal edip çizdi. Yani annesi
Işıl { 08 Temmuz 2013 13:09:00 }
harika
Diğer Sayfalar: 1.

 




'Büyük Osmanlı Soygunu': 10 maddede Eric Adams davası…
İSTİHAB HADDİ
Türbülans vakaları iklim değişikliği etkisi mi?
Dünyanın gözü kulağı Ortadoğuda: İran-İsrail gerilimi tırmanıyor.
İsrail, Gazze'de yardım konvoyunu hedef aldı: Biri Avustralyalı 7 kişi öldürüldü

Esnafa konum vergisi: Bu da, 'haritayı kullandın' parası
Hollanda'da kadın düşmanlığına dikkat çekmek için öldürülen ‘cadılar’ anısına anıt dikilecek.
'Dezenformasyon Yasası' bilançosu
Merkel anılarını kaleme aldı…
Avustralya'da 16 yaşından küçüklere sosyal medya yasağı

Türkiye işçiler için bir cehennem
İkinci Trump dönemi: Küresel ekonomi nasıl etkilenecek?
AB, çoğunluk sağlanamamasına rağmen Çinli elektrikli araçlara ek gümrük vergisini onayladı.
Türkiye'de ekonomi politikaları konkordato ve iflasları patlattı.
Türkiye'de açlık sınırı 20 bin TL'ye dayandı

Türkiye'de Covid-19 salgını yaşam süresini azalttı.
Uzmanlar uyardı: "Uzun yaşayanlardan tavsiye almayın"
Fahri Kiamil
İki annenin başlattığı akıllı telefon karşıtı hareket çığ gibi büyüdü
Afganistan'da onlarca arkeolojik alan buldozerle yıkılarak yağmaya açıldı.

Oxford Sözlüğü yılın kelimesini seçti: Beyin çürümesi
"İNEK BAYRAMI" ekitap
Dünya tarihini şekillendiren 6 içecek türü
Taş Kağıt Makas Oyunu (Jan Ken Pon)
"DUHOK KONUŞUYOR" ekitap

Tokyo’dan Hasanlar’a, Kudüs’te bir mahkemeden bizim buralara…
“KADERİMİZ DIŞARDAN YAZILAMAZ - DIŞARI KADERİ BELİRLEYEMEZ…”
Niyetime İlham
KİBİRLİ GÜÇ ZEHİR - ERDEMLİ BİLİM PANZEHİR
KARARLILIK - KİŞİSEL ALTYAPI

Yarasaların azalmasıyla bebek ölümlerinin ilişkili olduğu ortaya çıktı.
AB İklim İzleme Servisi: 2024 yazı kaydedilen en sıcak yaz oldu.
Akdeniz'deki yaşam yok oluşun eşiğine gelmiş.
Su üzerindeki iklim değişikliği baskısı Türkiye'yi su fakiri olmaya sürüklüyor.
Türkiye ve Yunanistan'daki kültürel miras alanlarının en az üçte biri yükselen deniz seviyesinin tehdidi altında.

Türkiye, kişisel verileri en çok sızdırılan 19.ülke
Apple otomobili ABD'de üretime bir adım daha yaklaştı.
Yaşgünün Kutlu Olsun James Webb Uzay Teleskobu
Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar

NASA'nın en kuvvetli teleskobu, evrendeki beklenmedik gelişmeyi ortaya koydu.
İncil'de sözü edilen mistik ağaç 1000 yıllık tohumla yeniden yetiştirildi.
Karıncaların 66 milyon yıldır tarım yaptığı ortaya çıktı.
Antik Mısır'daki popüler masa oyununun şaşırtıcı kökenleri ortaya çıktı.
At binmenin kökenine dair ezber bozuldu.

2023 yılında Türkye’de çocukların cinsel istismarı hakkında 40.000'den fazla dosya açıldı.
Çalışanların geliri son 20 yılda azaldı.
Türkiye’den göç eden Türklerin sayısında 5 yılda %243 artış
BM: Dünya nüfusu 2084'ten itibaren gerileyecek
Dünya nüfusunun ruh sağlığı giderek bozuluyor

Madeleine Riffaud est partie
GELDİKLERİ GİBİ GİDERLER
JOYCE BLAU, 18 Mart 1932-24 Ekim 2024
HIZLANAN TARİH
DERTLİ-MİR-DÖNE

BECERİ
Tanrının Buyruğu
HAYATIN PENCERESİ
Nereden Geldi Nereye Gidiyor
Atamın Sözleri

Mimar Sinan: Bir Dehanın Yükselişi ve Osmanlı Mimarisinin Zirvesi
İskandinav Göçleri ve Vikinglerin Avrupa Üzerindeki Etkisi
Hümanizm Nedir?
Osmanlı’da kahve kültürü, Osmanlı’da kahve isimleri..
Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git