A Yorum
  Acilis Sayfasi Yap Sik Kullanilanlara Ekle  

   
A yorum Kurum
iletisim
login
yayin ilkeleri...



yazi dizileri

Yazı karekteri : (+) Büyük | (-) Küçük

Latin Amerika'da Askerî, Sivil Darbeler

Kategori Kategori: Dünya | Yorumlar 0 Yorum | Yazar Yazan: Prof.Dr. Korkut Boratav | 30 Temmuz 2012 07:39:03

Elbette dış dünyaya baktığımızda Arap coğrafyası üzerinde odaklanmaktayız. Örneğin Suriye'ye dönük emperyalist bir saldırıda AKP iktidarının taşeronluk işlevine soyunması öncelikli konumuzdur. Yine de, arada bir Orta Doğu'nun, Avrupa'nın ötesine gitmekte büyük yarar var. Özellikle Güney Amerika'yı yakından izlemeyi sürdürmemiz gerekiyor. Zira, tüm dünyada "sola salınma zamanı" oralarda başladı.

Yeni yüzyılla birlikte, Latin Amerika’da güçlenen sol rüzgâr, bir yandan ülkelerin özgün renklerini taşıdı; bir yandan da geleneksel sınıf mücadelelerinin birikimlerini yansıttı. Öyle ki, 2012’ye geldiğimizde, (Küba’nın yanı sıra) Venezuela, Bolivya, Ekvator, Arjantin, Brezilya, Uruguay, Nikaragua, Peru ve El Salvador’u (en yakın iktidar alternatiflerine göre) emekten yana ve emperyalizme karşı tavır alan liderler, partiler yönetmektedir. İlk üçü, “21. yüzyıl sosyalizmi” hedefini benimsemiş görünüyor. Bazen “pembe dalga” diye adlandırılan ve sosyal demokrat, reformist çizgiler izleyen diğerlerinde de bağımsızlıkçı eğilimler egemendir. ABD’yi dışlayan Güney Amerika Ülkeleri Birliği’nin (UNASUR’un) 2008’de kurulması bu bakımdan anlamlıdır.

Bu dönüşüm kolay olmadı. Latin Amerika’nın egemen sınıfları çok güçlüdür. Güçlerinin kaynağında, solu insafsızca ezen askeri rejimlerin mirası ve Amerikan emperyalizminin katkıları yer almıştır. Halk sınıflarının mücadeleleri ve solun yükselmesi, iki büyük ülkede, Arjantin ve Brezilya’da, emek ile sermaye arasında stratejik bir uzlaşmanın (en azından şimdilik) gerçekleşmesine yol açtı. Sol’un yükseldiği diğer ülkelerde ise, ekonomiye egemen olan sınıflar, iki yüzyıla yaklaşan bir süre içinde oluşmuş, yerleşmiş toplumsal ayrıcalıklarını ödünsüz koruyabilmenin mücadelesini ısrarla sürdürmekte; direnmektedir.

Emperyalistlerin doğrudan katkısıyla gerçekleştirilen askerî darbeler, oligarşilerin hegemonyasını koruyabilmenin geleneksel yöntemidir. 20. yüzyılın büyük bölümüne damgasını vuran bu yöntem henüz tarihe karışmamıştır.

Hatırlatalım: 2002’de Chavez’e karşı ABD’nin açık desteğiyle darbe girişimi, geniş halk direnmesi sonunda başarısız oldu. 2004’te Amerikalılar, Haiti Başkanı Aristide’i derdest ederek Afrika’ya “postaladılar”. 2009’da Honduras’ın solcu Başkanı Manuel Zelaya askeri bir darbeyle görevden alındı; ülke dışına sürüldü. ABD Yönetimi, darbeyi “lâfzen” eleştirdi; ancak, tüm muhalefetin boykot ettiği seçimler sonunda Porfirio Lobo’nun Başkanlığa seçilmesini, “demokrasiye ve ulusal barışa dönüş” olarak değerlendirdi. Gerçekte ise Lobo, darbe ile oluşan baskıcı rejimi südürmektedir ve Honduras, paramiliter sağcı çetelerin katkılarıyla dünyada cinayet oranları bakımından birinci sıraya yerleşmiştir. Ekvator’un solcu Başkanı Correa’ya karşı, 2010’da polis birlikleri bir darbe girişimine kalkıştılar; başarısız oldular.

***

Sonuncu “darbe” ise bir ay önce Paraguay’da gerçekleşti. Ne var ki, bu sefer açık-seçik bir sivil darbe söz konusudur. Arka planına, evveliyatına bakalım:

Topraksız köylüler tarafından, “yoksulların papazı”, düşmanlarınca “kızıl piskopos” diye adlandırılan Fernando Lugo, 2008’de açık farkla Paraguay Başkanı seçilir. Bu, bir anlamda siyasi bir devrimdir; zira, bir buçuk yüzyıl boyunca Paraguay’ın kaderini belirleyen oligarşi ve 1947’den beri (askeri rejimler dahil) kesintisiz ülkeyi yöneten Colorado Partisi, ilk kez iktidar dışına itiliyordu. Bu uzun “karanlık çağ”ın en ağır dönemi, 1954-1989 yıllarında ülkeyi yöneten (ve sonunda kendisi de bir darbeyle uzaklaştırılan) Alfredo Stroessner’in dikta rejimidir.

Bu hâkimiyetin başlıca kurbanları, topraksız, yoksul Paraguay köylüleridir. Bağımsızlığı izleyen elli yıl içinde, tarımda küçük köylü işletmeciliği yaygındı. Sonraki dönemlere damgasını vuran oligarşik yönetimler köylülere ait tarımsal araziyi sistematik olarak büyük sermayeye, giderek yabancı şirketlere peşkeş çekti. Gustavo Torres, Benjamin Dangl’in ve Federico Fuentes’in yazdıklarına göre, (Latinamerica Press, AlterNet ve Global Research, 11 Mayıs ve 18 Temmuz) Lugo iktidara geldiğinde, toprak sahiplerinin yüzde 2’si, tarımsal toprakların yüzde 80/85’ini denetlemektedir. 300.000 campesino ailesi topraksızdır; 260.000 köylü ikiyüz dönümden küçük toprakları işlemektedir. Daha da çarpıcısı, Monsanto, Syngenta, Dupont, Cargill gibi kötü şöhretli çokuluslu şirketler, mafyatik Brezilyalı çiftçilerin de katkılarıyla, Paraguay kırsalını soya ağırlıklı bir mono-kültür tarıma dönüştürmektedir. Geçimlik hububat üretimini bir hayat tarzı olarak kuşaktan kuşağa sürdüren Paraguay köylüleri, topraksızlaşma dışında, soya plantasyonlarının yol açtığı ağır bir çevre kirliliği ile de başetmek zorunda kalmışlardır.

Lugo bu sınıfsal tabana dayanarak; onların özlemlerinin sözcüsü olarak seçildi. Ne var ki, etkili bir parti örgütlenmesinden yoksundu. Partisi (AC) parlamentoya sadece iki temsilci sokabildi. Paraguay solu, zayıf ve dağınıktır. Lugo seçilebilmek için oligarşinin yedek takımını oluşturan Liberal Parti’den Franco’yu Başkan Yardımcısı gösterdi ve aynı partinin parlamento desteğine sığındı.

Oligarşi partilerinin baskısı, Lugo’nun toprak reformuna yönelmesini engelliyordu; sadece toprak dağılımındaki eşitsizliği ortaya koyan bir toprak sayımı yapılabildi. Yabancı şirketlerle gerilimlere yol açan adımlar atıldı. Parasız bir sağlık sistemine geçiş başlatıldı. Bunlar, Colorado/Liberal oligarşisini harekete geçirmek için yeterli oldu. Colorado Senatörü Riquelmo’nun çiftliğinde köylülerle güvenlik güçleri arasında patlak veren (ve Başkan’ın hiçbir katkısı olmayan) bir çatışma bahane edildi; hukuk normları çiğnendi ve Parlamento iki gün içinde Lugo’yu görevden uzaklaştırdı. Başkanlık koltuğuna da Başkan Yardımcısı Franco’yu oturdu.

Operasyon, ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından, “anayasal kurallar çiğnenmemiştir” gerekçesiyle meşru görüldü. Latin Amerika’nın solcu hükümetleri ise, olaya gerçek adını koydular: Sivil darbe... Darbeci yönetimin UNASUR üyeliği askıya alındı. Paraguay, dört ülkeden oluşan Güney Ortak Pazarı’ndan (MERCOSUR’dan), Brezilya, Arjantin ve Uruguay’ın oylarıyla ihraç edildi ve Venezuela’nın daha önce Paraguay parlamentosu tarafından engellenen MERCOSUR üyeliği kesinleşti.

Bana öyle geliyor ki, Paraguay’daki sivil darbe, Latin Amerika’daki sol rüzgârın önünü kesemeyecek; tam aksine, ABD’nin bölgesel hegemonyasının daha da aşınmasına katkı yapacaktır.

Facebook'ta paylaş   |   Twitter'da paylaş


 | Puan: Henüz oy verilmedi / 0 Oy | Yazdırılabilir SayfaYazdır

Yorumlar


Henüz Yorum Yazılmamış

Yorum Yazın



KalınİtalikAltçizgiliLink  
Simge Ekle

    

    

    

    







Türkiye ve Arap ülkelerinde
DEPREM : Hangi ülke, ne yardım gönderiyor?
YAS...
YAKIŞMIYOR
İşte Millet İttifakı'nın 9 ana başlıklı Ortak Mutabakat Metni'nin önemli maddeleri

Katar Gate: AP'deki rüşvet skandalında Türkiye bağlantısı
73 YIL SONRA BİR 14 MAYIS DAHA
NATO'nun 31'inci üyesi Finlandiya
Avustralya’dan TikTok’a yasak geldi
Almanya: İş gücü göçünü kolaylaştıran yasa kabineden geçti

AB Meta'yı 1,2 milyar euro para cezasına çarptırdı
55 bin kişiyi işten çıkararak yerine yapay zeka kullanacak
Dünyada gıda fiyatları 12 aydır düşerken; Türkiye'de 31 aydır yükseliyor
Türkiye Irak’a yaklaşık 1,5 milyar dolar tazminat ödeyecek
Türkiye’de halk borç batağında! Bankaların alacaklarında dev artış

2023 FIFA Kadınlar Dünya Kupası’nda rekor bekleniyor
Rüya...
Kocaman bir aile gibi
Yeni Zelenda: 2009 sonrasında doğanlara sigara yasağı
Avrupa’nın ardından ABD’de maymun çiçeği virüsü alarmı

GREV HAKKI TARTIŞILIYOR, TANINIYOR
“İŞÇİLER SAHAYA İNMELİ”, BÜLENT ECEVİT’LE SÖYLEŞİ
KİTAPÇI RÜSTEM, PARİS: EMEKÇİDEN YANA ve FAHRİ KONSOLOS
Değerli Dost Aydınlık Yürek - HASAN MEYZİNOĞLU
“ŞAİR LÂFI”

Ana gibi yar, Anadolu gibi diyar olmaz
HÜMANİZMANIN KANITLANMASI
YABANCILAŞMA
GERÇEK FELSEFE
MADDE VE DÜŞÜNCE

2023-2027'de dünya genelinde rekor hava sıcaklıkları görülebilir
Okyanus sıcaklıkları rekor seviyede
BM'den uyarı: Deniz seviyesi rekor hızla yükseliyor
AB'nin enerji tüketiminde yenilenebilir kaynakların payı 2030'a kadar %42,5'e yükseltilecek
'Ekosistemi yeniden dengele': Dingoları ve şeytanları geri döndürme planı

Su ve deterjan olmadan çalışan bir çamaşır makinesi
Akıl okuyabilen robot tasarladılar
Sanal Gerçeklik, Artırılmış Gerçeklik , Metaverse, Sanal Uzay Nedir?
Apple'dan iPhone Uygulamalarına Dev Zam: 1 Dolarlık Uygulama 17 TL Oldu
Yapay Et Şirketi Üretime Hazırlanıyor

Leonardo da Vinci'nin annesi Çerkes bir köle
UÇAN KÜÇÜK ŞIRINGALAR
Kanser hücrelerini öldüren virüs hastalar üzerinde olumlu sonuç verdi
Çin'de havadaki Covid-19'u tespit eden maske geliştirildi
Orta Çağ'da Bir Mühendislik Dehası Cezeri

Modern köle sıralamasında Türkiye zirvede
Türkiye'de temelsiz yargılamalar devam etti
Türkiye’de çocuklar ekmek veya makarna ile besleniyorlar...
Türkiye yine
Birçok ülkede IQ oranları giderek düşüyor

Mezopotamya’nın Ağıtları
KARGALAR, ÖRÜMCEKLER, LEYLEKLER VE DİĞERLERİ
1 MAYIS 1945
ABİDİN DİNO İLE HAYALİ SÖYLEŞİ
56 YIL ÖNCE YAZILDI

MEVSİMLER
HUKUK NEDİR?
GÜVENMEK
Tanrının Arabası
FARELER

Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi
Dünyanın İlk Destan Kahramanı: Gılgamış
Antik Çağlarda Kendi Memleketlerine Karşı Savaşan Paralı Askerler
Sümer Atasözleri ve Özdeyişler
Museviliği benimsemiş tek Türk devleti : Hazarlar


kose yazarlari En Cok Okunanlar
Son 30 günde en çok okunanlar
En Cok Okunanlar










Basa git