"Varlık" kavramı düşüncenin her zaman doruğunda duran aklın bir sorunsalıdır, sorunsal derken bir yanıyla hep belkili kalan konu olduğunu söylemek istiyorum.

Evrende varolan her şey bir dildir, kendine göre şifresi vardır, ve bu şifreyi çözecek anahtar o şifrenin gizlediği hakikat ve şifrenin yapısı tarafından belirlenir. Örneğin her doğal olay varlığın kendini bir ifade biçimidir (dili). Deney-gözlem-ölçü ise onu okumanın yolu. Bilim yapacaksanız bu dili kullanmak zorundasınız. Ama bu dili, örneğin felsefeye, sanata, dine uygulayamazsınız.

Varlık kendini üç yönüyle ortaya koyar, ki bunlar aynı zamanda aklın kendini edimselleştirme yollarıdır; İyilik-Doğruluk-güzellik. İyilik ahlakın alanına girer, dinde buraya yöneliktir; doğruluk bilimin alanına girer yani onun ilkesidir, güzellik ise sanatın. Bu alan insanlığın varolalıberi üzerinde hep kafa yorduğu sonsuz bir alandır ve bu sonsuzluk içinde de kalacaktır.

Hiçbir düşünce yanlış olamaz, daha doğrusu yanlış diye bir şey yoktur. Bu itici gelebilir; yalan vardır, yanlış yoktur. Sadece düşüncenin olgusuyla uyumsuzluğu vardır, başka bir ifadeyle, düşüncenin ele aldığı olgunun hakikatine yeterince nüfuz edememesi vardır, ki bu da son derece doğaldır. Eğer düşüncelerimiz kırık-dökük, tutarsız, dağınık olmasaydı birbirimizle ne konuşacaktık, iyi ki böyle. Ama bir koşulla; dayatma olmaksızın, kişiliğe yönelik yargılı, mat etmeye yönelik şımarıklıklar olmaksızın, "ben senden daha çok şey biliyorum" (ezber ambarımda daha çok zahire var) demeksizin; karşılıklı olarak birbirini beslemek yöntemiyle yol almanın tadını çıkararak konuşmak.

Sevgili Gündoğdu'nun araştırmacı, sorgulamacı çabalarına çok saygı gösterdiğimi belirtmek isterim. Bu yazdıkları konusunda farklı şeyler düşünüyorum, ama bana çok yararı da oluyor, çünkü aynı konu hakkındaki fikirlerimi değişik açıdan bir daha sorgulamama yol açıyor.

Öncelikle; tüm kutsal metinlerin ortak bir özelliği vardır: İnsanın iç dünyasının dönüşümü, varlığının anlamı, evrende yerinin ne olduğunun sorgulanması, kendisinin dış dünyayla uyum ya da uyumsuzluğunun kendi içinden nasıl engellendiğinin deneyimlenmesi... Ne önerdikleri ve çağrılarının ne olduğu ayrı bir konu, ancak şunu söylemek isterim; kutsal metinler bilimin yöntemleri ile, akıl yürütmeyle, mantıksal sorgulama sonucu bir çıkarsamaya varmak gibi yöntemlerle asla anlaşılamaz, çünkü onun alanı tümüyle bunların dışındadır.

Basit bir ölçüyle bu olguya bakabiliriz: Bilimsel keşiflerin ortaya koyduğu gerçekler kutsal metinlerin söylemlerini bu denli "geçersiz kıldığı" halde nasıl oluyor da varlığını bu denli güçlü bir şekilde sürdürüyor, onu var kılan nedir? Bir başka şey; yazıldığı günden bu zamana kadar canlılığını, günlük yaşam içindeki etkinliğini, insanların şu veya bu şekilde gündemine girmeyi başaran başka yazılı metin var mı? Peki, bu nasıl oluyor? Varlığımızın köklerinden beslenecek bir damar yoksa sözüm ona bu denli "çocuksu ve mantıksız" söylemler nasıl oluyor da gündemimize giriyorlar?

Yazı çok uzasın istemiyorum. Birkaç noktaya dikkat çekmek istiyorum. Politika, egemenlik hırsı her şeyi kendi çıkarı için kullanır. Kullananın karakteri ve niyeti kullandığı şeyin doğasını ve potansiyellerini ilgilendirmez. Dini, bilimi, sanatı kendi çıkarı için kullanan birileri hep varolacaktır, ama onların bu niyeti ne varlığın bütünlüğünü parçalar, ne de onun kendini ortaya koyuş şeklinin içeriğini bozabilir.

Sadece bir iki küçük örnek vererek şunu söylemek isterim; kutsal metinlerin özü insanın kendi iç deneyimleri sonucunda tecrübeyle-deneyimleme yoluyla anlaşılır ve bu bir eminlik (İman) sunar. İncilin temel mesajı şudur; "Sizi iman kurtaracaktır" Kuran'ı Kerim'de hiç şaşmaksızın şu iki kavram birlikte kullanılır: "İman ve Salih amel" bu bir kavram çiftidir ve ancak yaşayan anlar. Deneyimlemeyen anlayamaz, ve bu konuda söylediği her şeyde dışsal kalır, yani zihinsel. Kendi adıma konuşursam bu konularda söz ederken çok özenli kalmaya çalışırım. Çünkü insanın özvarlığına yönelik söz ediyorsunuzdur.

İsa "hiç günahı olmayan ilk taşı atsın" derken bir kadını kurtarmak değildi derdi: "Başkasını yargılarken içinize bakın, temiz misiniz? Birisini suçlarken siz ne haldesiniz"e dikkat çekti. Başka bir şey "... öteki yüzünüzü dönün" Bu aslında öylesine yüksekten bir çağrı ki bunu yapabilenin önünde kendi adıma söyleyim secdeye kapanırım. Burada ki yüz "Vech" anlamında, yön anlamında. Size yapılmış bir kabalığa karşı öfkeyle değil "öteki yüzünüzü dönün" (Bağışlama yüzünüzü, şefkat yüzünüzü). Kin tutmayın. Bu söylemlere biraz daha derinden bakarsak, bu katsal metinlerin neden binlerce yılları aşarak hala içimizde yer ettiklerini, bilincimizi meşgul ettiklerinin sırrını birazcık olsun anlarız, böylece kendimizi de. Tarihte olmuş bitmiş olayların dökümünden haberdar olabiliriz, kimin ne yaptığı hangi olayın nerede vuku bulduğunu hatırlamak sadece tarihe yönelik bir haber bolluğuna gark olmaktır. Olaylar birer tespih tanesi ancak bu taneleri uygun bir şekilde tutan ip var. Bu ipi görmeden sadece tanelere yoğunlaşmak insanın bilincini dağıtır. Kimin belleğinin daha kuvvetli yarışına düşmekten kurtulamayız. Yazılı söylemlerde bu meşgaleyi seven pek çok ruh haliyle karşılaşıyoruz.

sevgili gündoğdu, hristiyanlığın güçlenmeye başladığı için bizans tarafından devletin resmi dini olarak seçildiği konusu tartışmaya çok açık. bu tarafsız yani hristiyan doğmaları ile yıkanmamış tarihçilerce, kabul edilemiyor da.

en büyük nedeni ise, bizans'ın hristiyanlığa sahip çıkışına kadar bu dinin çok ama çok dindar olan anadolu ve kalan roma topraklarında fazla bilinmiyor olması. ne isa ne de kilise, zaten çok ama çok tutkulu bir biçimde kendi inanclari ile dindar olan halklar tarafından benimsenmiyor.

beyaz hristiyan tarihe alternatif olan, ve de yararlandığı kaynakları yorumlarken hristiyan tarihcilerle ayni yanda durmayanlarin (kesinlikle siz oyle duruyorsunuz demek istemiyorum, kesinlikle!) tezi de şu:
bizans imparatoru, konstantin kendisi de hiç bir zaman hristiyan olmamış, sonuna kadar dindar bir -hristiyan terimi ile- pagan kalmış olmasına karşın, bu güçlenmeye çalışan hristiyan klisesini anadolunun dindar halkalarına göz dağı vermek için kullanmış, güçlenmesine ön ayak olmuş.

hristiyanlığın, tıpkı sonradan islamın olduğu gibi, insanları köleleştirme kullastirma düzeninin mimarı, baş oyuncusu, asıl oyuncusu olmasının sorumlusu, elbette ne isa, ne havariler, ne de hristiyanlaşma zorunda bırakılmış halklar.

tıpkı türklerin müslümanlaştırılması gibi, anadolu halkının hristiyanlaştırılmasına da, bu pencereden bakınca söyleyeceklerimiz biraz daha farklı olabilir mi acaba?

sevgilerimle...... deniz