AKP Manisa Milletvekili Recai Berber ile bir grup milletvekilinin Meclis'e sunduğu teklifte, sahil bölgelerinde imar ve ruhsat yetkisinin belediyelerden alınıp Kültür ve Turizm Bakanlığı'na verilmesi öngörülüyor. Teklifin 5'inci maddesinde "kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ile turizm merkezlerinde kıyıda ve sahil şeridinde kalan yerler dahil imar uygulamaları ile ruhsatlandırma işlemleri Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın talebi üzerine Bayındırlık ve İskan İl Müdürlüğü'nce yapılır. Ruhsatların bir örneği ilgili idarelere gönderilir" hükmü yer alıyor.

TBMM'de teklife ilişkin soruları yanıtlayan Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, yasanın henüz öneri aşamasında olduğunu ve tasarılaşmadan önce üzerinde çalışıp olgunlaştıracaklarını söyledi. Günay, imarda çok başlılıktan kurtulunması ve bütüncül bir yaklaşım geliştirilmesi gerektiğini vurguladı.

Yasa önerisi, Türkiye'nin tüm kıyı bölgeleri ile ilgili olsa da, düzenlemenin en çok, rantın büyük olduğu Ege ve Akdeniz kıyılarındaki imar ve ruhsat sürecini hareketlendireceği belirtiliyor. Bu kıyıların ise 29 Mart yerel seçimlerinde CHP'nin AKP'ye karşı tutunduğu bölgeler olması dikkat çekiyor.

Hükümet, yerel yönetimlere yeterli kaynak aktarmıyor ve belediyeleri piyasa koşullarıyla baş başa bırakıp, hizmet yerine gelir elde etmeye odaklı faaliyete zorluyor. Belediyelerin en yaygın başvurduğu uygulamaların başında imara açma operasyonları yer alıyor. Ciddi bir rant kaynağı olan imar va ruhsat işlemleri nedeniyle kıyı şeridinde betonlaşma hızlı bir şekilde arttı.

Hükümetin gündeme getirdiği son düzenleme ile hem rant muslukları AKP'ye doğru akmaya başlayacak hem de kıyı bölgelerinde yandaş sermaye gruplarına alan açılmış olacak. CHP'nin, düzenleme yasalaştığı takdirde, konuyu Anayasa Mahkemesi'ne götürmesi bekleniyor.

Kıyı bölgelerinde imar ve ruhsat izinlerinin bakanlığa bağlanması, demokratikleşme, yerinden yönetim ve bürokrasinin azaltılması gibi saiklerle gündeme getirilen yerelleşme politikaları ile aykırı bir durum oluşturuyor.

Ayrıca önerilen düzenleme ile Ankara'da bakanlık tarafından onaylanacak imar izinleri ve ruhsat işlemlerinde Bayındırlık ve İskan İl Müdürlükleri de devrede olacak. Müdürlükler aracılığıyla gerçekleştirilecek başvurularda, yeni bir bürokrasi yaratılmış olacak. Öte yandan Bayındırlık ve İskan İl Müdürlükleri'nin il merkezlerinde yer alması, işlem süresinin de uzamasına neden olacak. Benzer nedenden ötürü, Bayındırlık ve İskan İl Müdürlükleri'nin kıyılarda gerekli denetimi sağlayamayacağı da belirtiliyor.

Hükümetler bugüne kadar turizmin öne çıktığı yerelliklerde inisiyatifleri dışındaki rant mekanizmalarına müdahale etmek için çeşitli girişimlerde bulunmaktaydı. AKP hükümeti döneminde ise bu müdahaleler had safhaya çıktı.

1981 yılında hazırlanan ve 1982 yılında yürürlüğe giren 2634 sayılı Turizm Teşvik Yasası “12 Eylül Yasaları” içerisinde en ciddi tehlike içerenlerindendi. Bu yasa ile “Turizm Koruma Gelişme Bölgeleri” ilan edildi. Daha sonra bu bölgelerdeki imar uygulamaları Kültür Ve Turizm Bakanlığına verildi. O dönemde bir yandan sahillerin bir bölümü askeri bölgeler olarak belirlendi, bir yandan da turizm sermayesine büyük bir rant alanı açıldı. Yasanın ruhu “Türk Turizmini Geliştirmek” olarak açıklanmışken, bu düzenlemeden asıl nemalananlar yabancı turizm tekelleri oldu. Turizme tahsis adı altında denize sıfır ormanların, hazine arazilerinin imara açılması için bürokratların imzaları yeterli görülmüştü. Söz konusu Turizm Teşvik Yasası'nda bugüne kadar, rant mekanizmalarını düzenlemek için sekiz defa değişiklik yapıldı.

Turizm Teşvik Yasası 2004 yılı itibarı ile AKP iktidarının turizm siyasetinin temel argümanı oldu. 2005 yılında yüzlerce tahsisin Gintaş İnşaat, Voyage Tur, Ersoy Otelcilik, ÖGE Seyahat, Anadolu Un Sanayi, Varyap Yapı Sanayi, Volga Dış Ticaret, Palmiye Tur, Kazancı Holding gibi AKP’ye yakın sermayeye gerçekleştirilmesi çevrecilerin, sivil toplum örgütlerinin, yerel turizm yapılanmalarının ve yurtseverlerin dikkatini çekti. Bu süreçte Bodrum, Fethiye, Göcek, Marmaris ve Gökova’daki 51 adet alanda 6 bin 202 hektarlık orman arazisi turizm yatırımına tahsis edildi. Yani Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından Kültür Ve Turizm Bakanlığı’na devredildi. Bu gelişmeler üzerine yürütmenin durdurulması talebi ile Antalya Barosu ve Bodrum Çevre Bileşenleri yürütmenin durdurulması talebi ile Danıştay’da dava açtılar. 

Danıştay 6. Dairesi talebi yerinde bularak tahsislere dayanak olan Turizm Teşvik Yasası’nın ilgili maddelerini iptal talebi ile Anayasa Mahkemesi'ne havale etti. Anayasa Mahkemesi de 7 Mayıs 2007’de talebi yerinde buldu ve ilgili maddeler iptal edildi. Bu oylamada Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, Turizm Teşvik Yasası’nda “kamu yararı” gördüğü gerekçesi ile karara karşı oy kullanmıştı.

Bu maddelerin iptali ile AKP döneminde ülke genelinde gerçekleştirilen 94 ayrı tahsis geçici olarak durdurulmuş oldu. 

14 Mayıs 2008’de Abdullah Gül’ün imzasından çıkan Turizm Teşvik Yasası’nın son halinde orman vasfını yitirmiş alanların turizme açılması düzenlendi. Yasadaki değişiklikle, “Yatırımcı kendisine tahsis edilen ormanda kestiği ağacın üç katı ağaç dikmek zorundadır ya da bedelini ödemek ile yükümlüdür” gibi ibareler dışında yağma ve rantın özü değişmedi. 

Diğer taraftan bu tanımla birlikte kıyı bandındaki orman yangınlarında ölçüsüz bir artış meydana geldi. Yanan alanlar üzerinde hızla turizm tesisleri inşa edilmeye başlandı. 

TOKİ yağması da turizm bölgelerindeki bu yağma stratejisine uygun hale getirildi. Sadece Bodrum’un Ortakent Beldesi’nde bin dönüme yakın hazine arazisinin TOKİ’ye ön tahsisi gerçekleşti. Burada yabancılara satış amaçlı olarak 6 bin adet 100’er metrekare konut yapılması hedefleniyor. Söz konusu tarihi beldede hali hazırda bin konut bulunuyor.