“Kökleri siyasi İslam’da olan kıdemli bir politikacı” olarak tanımladığı Abdullah Gül’ün, ordunun itirazlarına karşın Parlamento tarafıdan cumhurbaşkanlığına seçildi. Gazete, bu gelişmeyle ordunun, hiç de popüler olmayacak bir askeri müdahalede bulunmakla, Müslüman dünyasının bu en laik ülkesinde siyasi İslam’ın yükselişini kabullenmek seçenekleri arasında kaldığını ileri sürdü. The Washington Post, bu ortamda Gül’ün de, seçilmesinin ardından yaptığı ilk konuşmada özellikle laikliğe vurgu yaptığına işaret etti. Laiklik konusunda gerginliğin sürdüğünü kaydeden gazete, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt’ın bir gün önceki açıklamasına ve komutanların Gül’ün yemin törenine katılmamasına dikkati çekti.

Kökeni siyasi İslam’a dayanan dindar bir politikacı olarak tanımladığı Abdullah Gül’ün, laik yapının 84 yıllık iktidar tekeline son vererek cumhurbaşkanlığına seçildiği yorumunda bulundu. Gazete, bu gelişmeyle, Anadolu’nun bağrından gelen yeni bir dindar orta sınıfın, laik devletin merkezine yerleştiği ve Türkiye’deki güç hiyerarşisinin bozulduğu ifadesini kullandı. The New York Times, şimdi, kendisinden kuşku duyan çevreleri ikna etme sınavıyla karşı karşıya olan Gül’ün, ilk konuşmasında Türkiye’nin laik ilkelerine bağlı kalacağını vurguladığını kaydetti. Bundan 10 yıl önce Gül’ün cumhurbaşkanlığına adaylığının bile düşünülemeyeceğini yazan gazete, bir uzmanın, “Gül’ün seçilmesi, bir siyahın ABD başkanlığına seçilmesiyle önem olarak kıyaslanabilir” sözüne yer verdi. The New York Times, bazı Türklerin, bundan sonra daha muhafazakar bir dünya görüşünün, laik yaşam biçimini etkilemeye başlayacağı kaygısını taşıdığına işaret etti.

Abdullah Gül’ü “Laikliğin ve İslam’ın kavşağında bir cumhurbaşkanı” başlığıyla tanımlıyor ve modern devlet anlayışı ve demokrasinin İslam’la birlikte yaşayabileceğini göstermek için Abdullah Gül’ün eline bir fırsat geçtiğini yazıyor. Independent’a göre bu fırsat sadece Türkiye’nin değil, çok daha geniş bir coğrafyanın geleceğini ilgilendiriyor; “Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne nihai üyeliğinde aranacak bir önşart, İslam ve demokrasinin birlikte yürüdüğünü göstermek olacak.” Independent’ın ifadesiyle, bu, birçok ülke açısından bu yüzyılın en çetin sınavlarından biri ve Türkiye bu ülkelere bir örnek oluşturacak. Independent’a göre Türkiye’nin son aylarda geçirdiği fırtınalı dönem bundan daha iyi sonuçlanamazdı, çünkü siyasi sistem işledi, demokratik seçimler ve meclis iradesi son kararı verdi. Gazete, ordunun müdahale edeceği korkularının boş çıkmasından memnun. “Peki Türk Silahlı Kuvvetleri neden mesafesini korumuş olabilir?” diye soruyor; “Avrupa Birliği sürecini sekteye uğratmamak için mi?”

Baş yazısında, “Gül’e bir fırsat verin” diye çağrıda bulunuyor ve “Gül’ün seçileceği önceden belli olmuştu ama yine de Türkiye’nin laik yerleşik düzeninde dünkü oylama şok dalgaları yarattı” diyor. Son 60 yılda Türkiye’de ordunun dört hükümet devirdiğini yazan Daily Telegraph, Genelkurmay Başkanı Yaşar Büyükanıt’ın iki gün önce yayınladığı ve Türk halkını şer odakları ve sinsi planlar hakkında uyardığı internet duyurusunu hatırlatıyor.

Yeni bir darbe olasılığından duyulan kaygıların boş olmadığını, fakat Türk Silahlı Kuvvetleri’nin müdahalesi durumunda, bunun çılgınca ve gereksiz bir karar olacağını yazıyor. Daily Telegraph, “Abdullah Gül’ün eşi başörtüsü takarak laik kanadın hassasiyetlerine dokunuyor olabilir ama Türkiye’nin eski dışişleri bakanı ülkesini İran usülü bir teokrasiye dönüştürmek niyetinde değil” ifadelerine yer veriyor.

Gül’ü “ılımlı bir İslamcı ve Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyelik çabalarının mimarı” olarak tanıtan gazete, yeni cumhurbaşkanının Batı ile bir sürtüşmenin değil, yakın bağların peşinde olduğunu belirtiyor.

Daily Telegraph ayrıca Brüksel’e de bir eleştiri ve bir uyarı gönderiyor. Abdullah Gül’ün Batılı ülkelerin Müslüman dünyada desteklemesi gereken siyasetçi tipi olduğunu yazan Daily Telegraph, “Demokratik seçimle işbaşına gelmiş İslami bir lider” yorumunu yapıyor. Gazete, Türkiye’yle üyelik müzakerelerinde geciktirme taktikleri uygulamakla suçladığı Avrupa Birliği’nin ufkunun dar olduğu görüşünü taşıyor.

Askeri müdahalelerin bir ülkenin sorunlarını daha da içinden çıkılmaz hale getirdiğine iyi bir örneğin General Pervez Müşerref yönetimi altındaki Pakistan olduğunu yazan Daily Telegraph, “Eğer Türkiye’nin kaderi de Pakistan’a benzerse Batılı ülkelerin kendi çıkarları da bundan ciddi bir darbe yer” yorumunu yapıyor.

Eski bir İslamcı diye bahsettiği Abdullah Gül ve partisi AKP için şu an Müslüman Demokrat terimini kullanıyor. “Cumhurbaşkanlığı köşküne ilk kez seccade girecek” diye yazan Guardian, Gül’ün seçilişinin Türkiye’nin cumhuriyet tarihinde belirleyici bir dönüm noktası olduğu görüşünde. Gazete, verdiği tarafsızlık sözünü muhalif kanada iyice vurgulamak amacıyla, Abdullah Gül’ün kuruluşundan beri içinde yer aldığı Adalet ve Kalkınma Partisi’nden ayrılmayı planladığının beklendiğini yazıyor.

Guardian’a göre Cumhurbaşkanı Gül’ün ilk önemi sınavı ise yarın olacak. Abdullah Gül’ün başkomutan sıfatıyla 30 Ağustos Zafer Bayramı kutlamalarına katılacağını yazan Guardian, “Peki yanına başörtülü eşini de alarak generallerin öfkesini üzerine çekmeyi göze alacak mı, işte büyük soru bu” ifadelerini kullanıyor.

“Yeni İslamcı Cumhurbaşkanı Türkiye’nin laik yasalarını koruma sözü veriyor” diyor ve generallerin dünkü töreni boykot ettiklerini, onlarla birlikte Hayrünnisa Gül’ün de yokluğunun dikkat çektiğini vurguluyor. Times, cumhurbaşkanı eşlerinin yemin töreninde hazır bulunmasına karşın, bu geleneği bozan Hayrünnissa Gül’ün, köşkteki günlerinin en azından ilk aşamasında, gözlerden uzak durmayı yeğleyeceğinin işaretini verdiği kanısında. Gazete, Abdullah Gül’ün siyasi kişiliğinden kuşku duyan laik kesimin, eşinin taktığı başörtüsüne neredeyse daha da güçlü bir muhalefet gösterdiğini belirtiyor.

Times’ın dış haber editörü Bronwen Maddox’un yorum yazısında belirttiğine göre Abdullah Gül’ün başarısı, “Türkiye’de demokrasi için bir zafer, ama Atatürk’ün vizyonundan da kopuş” anlamına geliyor. Times yazarı, demokrasi zaferinin Türkiye’nin kentli laik kesime bir darbe indirdiği görüşünü savunuyor ve “Abdullah Gül’ün temsil ettiği şey, çok sayıda sıradan Türkün siyasette ve ülkenin kurumlarında bugüne kadarkinden daha çok söz sahibi olma arzusu” yorumunu yapıyor.

Maddox’a göre bu ses, bugüne kadar dışa vurulmamış olsa da, muhafazakar ve İslamcı bir ses. “Türkiye’nin politikaları Abdullah Gül’ün cumhurbaşkanlığı döneminde belki çok az değişecek” saptamasını yapan Maddox, “Ama yine de Gül’ün bu göreve gelişi Atatürk’ün Türkiye vizyonunda derin bir değişimin işareti” ifadesini kullanıyor

Belçika’nın yüksek tirajlı Le Soir gazetesi, “Abdullah Gül Türkiye’nin başına geçti” başlıklı haberinde ılımlı İslamcı bir siyasetçi olan Abdullah Gül’ün ülkesinin laik boyutuna da saygı göstereceği konusunda söz verdiğini belirtiyor. Abdullah Gül’ün Cumhurbaşkanı seçilmesine geniş yer ayıran gazete, ana muhalefet partisi CHP’nin de Abdullah Gül’ün Cumhurbaşkanı seçilmesine yönelik süreci ve törenleri boykot ettiğine dikkat çekti.

Türkiye’nin son yıllarda geçirdiği demokratik dönüşümden dolayı askerlerin zayıfladığını belirten Le Soir gazetesi buna rağmen Genelkurmay Başkanlığı’nın yeni cumhurbaşkanının eylemlerini yakından takip ederek laikliğe zarar verebilecek eylemlerde duyarsız kalmayacağını belirttiğini yazıyor. Abdullah Gül’un yemin törenin ardından yapmış olduğu konuşmaya dikkat çeken gazete, Gül’ün AB ve uluslararası topluluğa el uzatarak reform sürecine dikkat çektiğini belirtti.

Belçika’nın muhafaakar gazetelerinden La Libre Belgique ise, Abdullah Gül’ün cumhurbaşkanı seçilmesini “Hala belirsizlikler bulunuyor” başlıklı haberiyle okuyucularına duyuruyor. Gül’ün ikinci denemede cumhurbaşkanı seçildiğini hatırlatan gazete, askerler ve ana muhalefetin Abdullah Gül’ün seçilmesine göstermiş olduğu tepkiyi ileride bazı gerginliklerin yaşanabileceğinin işareti olarak yorumluyor.

Gazete, genelkurmay başkanı, kuvvet komutanları ve Kemalisler ile laiklerin Abdullah Gül’ün yemin törenine katılmadığını belirtti. Bu çerçevede askerler ile laiklerin Türkiye’nin demokratik kurumlarının işleyişini engellemeye devam edip etmeyeceklerini sorarken, reform sürecine devam edilip edilemeyeceğini de sorguluyor.

“Eski İslamcı Türkiye’nin yeni cumhurbaşkanı” haberi ile Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e geniş yer ayırdı. Gazete “İnanç adamı Türkiye’nin dizginlerini eline aldı” başlıkı haberinde Abdullah Gül’ün ‘laikçi’lerin 84 yılık iktidarını kırdığını belirtiyor ve “‘Laikçiler’ de Abdullah Gül’ün seçim sürecinde rahatsızlıklarını açık bir şekilde ifade ettiler” diyor.

“Abdullah Gül’ün devlet başkanlığında güç bahsi” başlıklı yazısında “İlk defa İslamcı hareketten gelme ve eşi türbanlı bir politikacı Çankaya köşküne yerleşiyor. Gül İslamcı geçmişini unutturmak için diplomatik kabiliyetini kullanmak zorunda kalacak... Ordu da yeni bir bidiriyle son bir uyarı daha yaptı” diyor.

“Abdullah Gül, laik Türk elitleri hem endişelendiren hem de onlara güven veren eski bir İslamcı. Liberal laikler Gül’ün diplomatik bilançosunun İslamcı geçmişini kapattığı görüşünde. Askerin son uyarısı ise daha ziyade iktidarsızlık itirafına benziyor. İlk yorumlarda, Talabani’nin Ankara’ya olası daveti ile askerlerin gücünü azaltacak ve üniversitelerdeki türban yasağını kaldıracak yeni Anayasa gündeme getiriliyor” ifadelerine yer veriliyor.

“Eski bir İslamcı Türkiye’nin devlet başkanı oldu. Gül, laik cumhuriyete bağlılık yemini etti.” derken La Croix da “Türk diplomasi şefi Abdullah Gül, parlamento tarafından devlet başkanı seçildi” yorumunu yapıyor.

Yorumda, “Eski otoriteler son oyunlarını kaybettiler. Türkiye biraz cesaret ve kabiliyetle, geleneksel ideolojik kalıplarından kurtulacak, tabulara ve mitlere boğulmuş ülke artık özgürlüğe kavuşacak. Yıllarca modernleşme yolunu engellemeye çalışanlar artık yapamayacaklar” ifadelerine yer verildi.

“Dinine bağlı bir Müslüman olan Gül’ün zaferi laiklik üzerindeki korkuların daha da artmasına yol açtı” ifadesini kullandı ve askerlerin Gül’ün seçilmesini ülkenin laik anayasasına yönelik bir tehdit olarak gördüğünü yazdı. Modern Türkiye’nin İslami geçmişe sahip ilk cumhurbaşkanını seçtiğini belirten gazete, Gül’ün herkesin cumhurbaşkanı olacağı ve cumhuriyet ilkelerine saygılı olacağı yönündeki açıklamasına yer verdi.

Haberde Orgeneral Yaşar Büyükanıt’ın 30 Ağustos mesajında yer alan “laik yapıyı aşındırmaya çalışan yaklaşımları istiyorlar” sözlerine yer verildi. Gazetede yayınlanan bir köşe yazısı ise “Laik Türkiye tarih yazıyor” başlığını kullanarak AKP ve Gül için övgü dolu ifadelere yer verdi. Yazıda “Gül ve partisi bütün dünyaya İslami bir partinin toplumu bölmeden başarıyla yönetebileceğini örnek bir şekilde gösterdi” ifadesi kullanıldı.

İç sayfalarda yer alan detaylı haberde ise Gül’ün cumhurbaşkanlığı yemin metni ve sonraki konuşmasında laiklik üzerinde yaptığı vurgular başta olmak üzere metnin önemli bölümleri tırnak içinde yer aldı.

Gül’ü destekleyenlerin kendisini ılımlı bir politikacı olarak nitelendirdiklerini belirten gazete, Gül’e karşı olan laik kesimin ise Gül’ü takiyye yapmakla itham ettiğini belirtti.

“Gül cumhurbaşkanlığı yeminini etti” başlığı ile verdi. Gül’ün Türkiye’nin laik yapısının bozulmasından endişelenen güçlü askerlerin muhalefetine rağmen cumhurbaşkanı seçildiğini yazan gazete de Gül’ün Türkiye’nin İslamı geçmişe sahip ilk cumhurbaşkanı olduğunun altını çizdi. Orgeneral Yasar Büyükanıt’ın 30 Ağustos nedeniyle yaptığı açıklamalarına da yer veren haber Büyükanıt’ın sözlerini de tırnak içinde verdi. İç sayfalarda ise Milliyet gazetesinde yayınlanan ve Konda tarafından yapılan başörtüsü hakkındaki ankete yer verildi. Gazete anketin sonucuna göre Türklerin çoğunluğunun cumhurbaşkanı eşinin türbanlı olmasında bir sorun görmediğini yazdı.

Abdullah Gül’ün ‘Türkiye laik kalacak’ cümlesini başlık yaparak verdi. Gazete Gül’ün modern Türkiye’nin İslami geçmişe sahip ilk cumhurbaşkanı olduğunu ve seçilmesinin ülkede aylar süren tartışmalara nokta koyduğunu yazdı. The Peninsula gazetesi Gül’ün yaptığı konuşmada cumhuriyetin ilkelerine ve yasalara saygı göstereceğini söylediği bölümleri de tırnak içinde verdi.